آمازون و رفقا
گردش مالی پلت‌فرم‌های فروش آنلاین کتاب چقدر است؟
با گسترش فناوری‌های دیجیتال و تغییر عادت‌های مطالعه، صنعت کتاب نیز دستخوش تحول چشمگیری شده است. امروز دیگر برای دسترسی به کتاب نیازی به حضور در کتابخانه‌ها یا فروشگاه‌های فیزیکی نیست؛ بلکه تنها با چند کلیک ساده می‌توان به هزاران عنوان کتاب الکترونیکی و صوتی دست یافت. دگرگونی نه‌تنها مرزهای دسترسی به کتاب را گسترش داده، بلکه هزینه مطالعه را نیز کاهش داده است.
در سطح جهانی، اندازه بازار خدمات آنلاین کتاب در سال 2024 حدود 38 /23 میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 به 45 /32 میلیارد دلار برسد. این بازار از سال 2025 تا 2030 با نرخ رشد مرکب سالانه 6 /5 درصد افزایش می‌یابد. آمریکای شمالی با سهم 9 /35درصدی، بزرگ‌ترین بازار این صنعت در سال 2024 بوده و ایالات‌متحده نیز در سطح منطقه‌ای بیشترین سهم درآمدی را دارد. بر اساس نوع محصول، بخش تجاری (کتاب‌ها برای مصرف‌کنندگان عمومی) با سهم 3 /69 درصد، بزرگ‌ترین بخش درآمدی بازار جهانی محسوب می‌شود.
خوانندگان در سراسر جهان می‌توانند در هر زمان و از طریق رایانه، تلفن هوشمند، تبلت یا کتابخوان‌های الکترونیکی به کتاب‌ها دسترسی داشته باشند. کتاب‌های الکترونیکی و صوتی معمولاً ارزان‌تر از نسخه‌های چاپی‌اند و خدمات آنلاین نیز با ارائه تخفیف‌ها، طرح‌های اشتراکی و کمپین‌های تبلیغاتی، جذابیت بیشتری برای مخاطبان ایجاد می‌کند. برای مثال، در دسامبر 2024، پلت‌فرم Smashwords آغاز فروش پایان سال خودش را اعلام کرد که تا اول ژانویه 2025 ادامه داشت و شامل تخفیف‌های ویژه و ارائه رایگان بیش از 200 هزار عنوان کتاب در ژانرهای مختلف بود. این ابتکارها به رشد و پویایی صنعت خدمات آنلاین کتاب کمک می‌کند.
یکی دیگر از عوامل رشد بازار جهانی، بهبود سریع زیرساخت اینترنت و افزایش استفاده از دستگاه‌هایی همانند لپ‌تاپ، تلفن هوشمند و تبلت است. اپلیکیشن‌های تخصصی مطالعه همانند اپل بوکز،کیندل و گوگل پلی بوکز تجربه مطالعه‌ای قابل حمل و انعطاف‌پذیر فراهم می‌کنند. کتابخوان‌های مدرن امکاناتی همانند تغییر اندازه فونت، نور پس‌زمینه و عمر باتری طولانی دارند و خدمات کتاب صوتی همانند Audible امکان همگام‌سازی مطالعه روی چند دستگاه را فراهم می‌کند. در آوریل 2024، Rakuten Kobo نخستین کتابخوان‌های رنگی خودش با نمایشگر E Ink Kaleido 3 را عرضه کرد که قابلیت‌های نوشتن و هایلایت رنگی را نیز ارائه می‌دهند.
در ایران نیز بازار کتاب دیجیتال با رشد ضریب نفوذ اینترنت و استفاده گسترده از گوشی‌های هوشمند، روند روبه‌رشدی داشته است. پلت‌فرم‌هایی همانند طاقچه، فیدیبو و کتابراه نقش مهمی در ترویج کتاب‌های الکترونیکی و صوتی ایفا کرده‌اند. عواملی همانند افزایش قیمت کتاب‌های چاپی، محدودیت‌های دسترسی فیزیکی به کتاب در برخی شهرها و گرایش نسل جوان به مطالعه دیجیتال، موجب رشد این بازار شده‌اند.
کتابخوان‌های دیجیتال به دلیل هزینه‌های بالای واردات هنوز فراگیر نشده‌اند و گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها بیشترین ابزار مطالعه الکترونیکی در ایران هستند. پلت‌فرم‌های ایرانی نیز با ارائه تخفیف‌ها، اشتراک‌های ماهانه و قابلیت‌هایی همانند هایلایت و یادداشت‌گذاری، تجربه کاربری بهتری ایجاد کرده‌اند. بازار کتاب صوتی در ایران نیز به یکی از بخش‌های پررشد صنعت کتاب تبدیل شده و ناشران سنتی به‌تدریج در حال ورود به این حوزه‌اند. به این ترتیب، هم در سطح جهانی و هم در ایران، کتاب‌های آنلاین و دیجیتال به‌عنوان راهکار مقرون‌به‌صرفه، انعطاف‌پذیر و نوآورانه، جایگاه مهمی در عادت‌های مطالعه مردم پیدا کرده‌اند و انتظار می‌رود این روند در سال‌های آینده تداوم یابد.
این موضوع غیرقابل انکار است که کتاب‌های چاپی هنوز برای بسیاری محبوب‌اند. کتاب‌های چاپی علاوه بر انتقال محتوا، تجربه‌ای حسی و عمیق ارائه می‌دهند که با هیچ نسخه دیجیتالی قابل مقایسه نیست. بوی صفحه‌های تازه چاپ‌شده، لطافت کاغذ زیر انگشتان و صدای ورق خوردن، خواندن را لمسی و خاطره‌انگیز می‌کند و باعث خستگی چشم نمی‌شود. کودکان با کتاب‌های کاغذی بهتر یاد می‌گیرند و بسیاری ترجیح می‌دهند از دفترچه‌ها و یادداشت‌های کاغذی به جای ارتباطات دیجیتال استفاده کنند. با این حال، کتاب‌های الکترونیکی به گزینه‌ای راحت برای علاقه‌مندان به مطالعه یا دانشجویانی تبدیل شده‌اند که نمی‌خواهند هزینه زیادی برای نسخه‌های چاپی بپردازند. خدمات اشتراکی همانند Audible، Kindle Unlimited و Scribd به کاربران این امکان را می‌دهند که با پرداخت هزینه ماهانه ثابت، به کتابخانه‌ای وسیع از کتاب‌ها دسترسی یابند. این روش برای خوانندگان پرشمار می‌تواند اقتصادی باشد.
خدمات آنلاین کتاب امکان دسترسی به طیف وسیعی از کتاب‌ها را فراهم می‌کند، به‌طوری که کتاب‌ها در زبان‌ها و ژانرهای مختلف برای خوانندگان در هر نقطه‌ای قابل دسترسی‌اند. فرمت‌های دیجیتال، دسترسی به عناوین نایاب یا آثار خود نشر را که ممکن است در کتابفروشیهای فیزیکی موجود نباشند، تسهیل می‌کند. بسیاری از پلت‌فرم‌های آنلاین محتوایی متناسب با مناطق یا زبان‌های خاص ارائه می‌دهند که نیاز به آثار و نویسندگان محلی را پاسخ دهند. در بازارهایی همانند هند، چین و کشورهای آمریکای لاتین، محتوای بومی به یکی از محرک‌های اصلی تقاضای این خدمات تبدیل شده است. در عین حال، کتاب‌های انگلیسی نیز در بازارهای امیدوارکننده‌ای همانند اروپای شرقی و جنوب شرقی آسیا با تقاضای رو‌به‌رشد مواجه‌اند، زیرا به خوانندگان این مناطق امکان بهبود مهارت‌های زبانی و خواندن را می‌دهند.
استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیچیده برای سهولت جست‌وجوی کتاب‌ها و کتاب‌های صوتی، تحول‌های مثبت در بازار ایجاد کرده است. این خدمات با استفاده از الگوریتم‌های شخصی‌سازی‌شده، کتاب‌هایی را براساس رفتار، ترجیح‌ها و سابقه مطالعه کاربر پیشنهاد می‌کند. ویژگی‌هایی همانند بررسی‌ها، امتیازدهی و فهرست‌های گردآوری‌شده به کاربران کمک می‌کند کتاب‌هایی مطابق با سلیقه خودشان پیدا کنند. همه این عوامل به توسعه و گسترش صنعت خدمات آنلاین کتاب کمک می‌کند.
تحلیل بازار
در ایران آمار شفافی از میزان درآمد فروش کتاب‌های آنلاین موجود نیست. در سطح جهانی آمار و گزارش‌های مربوط به فروش کتاب‌های آنلاین موجود است. بخش «تجاری» در سال ۲۰۲۴ بیشترین سهم درآمد را در صنعت خدمات کتاب آنلاین به خود اختصاص داد و برابر با 3 /69 درصد بود. کتاب‌های تجاری به گونه‌ای طراحی شده‌اند که برای مخاطبان گسترده جذاب باشند و برای خواندن آنها نیاز به تحصیل یا مهارت حرفه‌ای خاصی نیست که این موضوع آنها را به دسته غالب در قالب دیجیتال تبدیل کرده است. این کتاب‌ها می‌توانند داستانی یا غیرداستانی باشند و ژانرهای متنوع همانند علمی-تخیلی، فانتزی، عاشقانه، معمایی، ترسناک و تاریخی را دربر می‌گیرد. خوانندگان (به‌ویژه مخاطبان جوان) این کتاب‌ها را ترجیح می‌دهند، زیرا فرصت غرق شدن در زندگی، افکار و احساس‌های شخصیت‌هایی از فرهنگ‌ها و تجربه‌های مختلف را به آنها می‌دهند. بسیاری از آثار داستانی به مسائل مهم اجتماعی، سیاسی و فرهنگی می‌پردازند و به خوانندگان درک گسترده از جهان ارائه می‌کنند. همچنین، انجمن‌ها و جوامع آنلاین متعددی که به خوانندگان اجازه می‌دهند خلاصه کتاب‌ها، نقاط داستان و کتاب‌های مرتبط سایر نویسندگان را بررسی و بحث کنند، استفاده از خدمات کتاب آنلاین در این دسته را تشویق می‌کنند.
همزمان، انتظار می‌رود بخش «آموزشی» در بازه پیش‌بینی، رشد سالانه قابل توجهی (CAGR) در صنعت خدمات کتاب آنلاین داشته باشد. کتاب‌های آموزشی در سراسر جهان تقاضای قابل توجهی دارند، به‌ویژه میان دانشجویان و حرفه‌ای‌هایی که به دنبال ارتقای مهارت‌هایشان هستند. رشد پلت‌فرم‌های آموزش آنلاین همانند Coursera ،Udemy ،Khan Academy و LinkedIn Learning تقاضای زیادی برای کتاب‌های درسی دیجیتال و منابع آموزشی ایجاد کرده است. با گرایش آموزش به سمت رویکرد دیجیتال‌محور، دانشجویان و حرفه‌ای‌ها بیشتر به دنبال کتاب‌های الکترونیکی برای پشتیبانی از یادگیری (دوره‌های رسمی و توسعه فردی) هستند. کتاب‌های آموزشی الکترونیکی اغلب به دلیل عدم نیاز به چاپ، انبارداری و حمل‌ونقل، ارزان‌تر از نسخه‌های چاپی‌اند. این موضوع آنها را به‌ویژه برای دانشجویان و موسسه‌های آموزشی با بودجه محدود، مقرون‌به‌صرفه می‌کند.
تحلیل منطقه‌ای
بازار خدمات کتاب آنلاین در آمریکای شمالی در سال ۲۰۲۴ بیشترین سهم درآمد جهانی را با 9 /35 درصد به خودش اختصاص داد. محبوبیت گسترده کتاب‌های الکترونیکی در اقتصادهای منطقه و پایه کاربری قوی گوشی‌های هوشمند، تقاضای بالایی برای کتاب‌های آنلاین ایجاد کرده است. خوانندگان در ایالات‌متحده و کانادا به دلیل راحتی و قابلیت حمل، روزبه‌روز از کتاب‌های چاپی به فرمت‌های دیجیتال روی می‌آورند. برای مثال، طبق گزارش موسسه Canadian Book Consumer Study در سال 2022، حدود 20 درصد تمام کتاب‌هایی که مردم کانادا در سال ۲۰۲۲ خریداری کردند، کتاب الکترونیکی بودند. به علاوه، همین گزارش نشان داد که در همان سال، حدود 70 درصد شهروندان اعلام کردند یک کتاب الکترونیکی خوانده‌اند. این داده‌ها نشان‌دهنده افزایش ترجیح مصرف‌کنندگان برای کتاب‌های دیجیتال است و فرصت‌های رشد قابل توجهی را برای فعالان بازار در این منطقه فراهم می‌کند.
منطقه آمریکا
بازار خدمات کتاب آنلاین در ایالات‌متحده در سال ۲۰۲۴ سهم قابل توجهی از درآمد منطقه‌ای را به خود اختصاص داده‌اند که دلیل آن، افزایش محبوبیت کتاب‌های صوتی و پذیرش گسترده خدمات اشتراکی از سوی خوانندگان است. طبق گزارش انجمن ناشران آمریکایی (AAP) درباره آمار سالانه صنعت نشر ایالات‌متحده در سال ۲۰۲۳، فرمت‌های دیجیتال همانند کتاب‌های صوتی و کتاب‌های الکترونیکی شاهد رشد درآمدی ثابت 3 /6درصدی نسبت به سال قبل بودند. این گزارش همچنین کاهش فروش نسخه‌های چاپی در سال ۲۰۲۳ را نشان داد که ترجیح مصرف‌کنندگان برای نسخه‌های دیجیتال کتاب‌ها را برجسته می‌کند.
علاوه بر این، ظهور پلت‌فرم‌های خودنشر همانند (Amazon Kindle Direct Publishing (KDP به نویسندگان مستقل امکان داده تا کتاب‌های خود را به روشی آسان‌تر و کم‌هزینه به‌صورت دیجیتال منتشر کنند. در نتیجه، بخش قابل توجهی از بازار کتاب آنلاین در این کشور اکنون توسط این نویسندگان به‌ویژه در ژانرهایی همانند رمان عاشقانه، فانتزی و داستان‌های نوجوانان اشغال شده است.
منطقه اروپا
بازار خدمات کتاب آنلاین در اروپا در سال ۲۰۲۴ سهم قابل توجهی از درآمد جهانی را به خود اختصاص داد، که علت آن نرخ بالای استفاده از گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها، تغییر ترجیح مصرف‌کنندگان و وجود چند پلت‌فرم معتبر برای خرید و مطالعه کتاب در فرمت دیجیتال بود.
طبق گزارش یوروستات که در آوریل ۲۰۲۴ منتشر شد، در سال ۲۰۲۳، حدود 2 /7 درصد ساکنان اتحادیه اروپا کتاب‌های الکترونیکی خریداری کرده‌اند که نسبت به سهم 6 /6 درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش داشته است. همچنین، فروش کتاب‌های چاپی از طریق پلت‌فرم‌های آنلاین در سال ۲۰۲۳ اندکی افزایش یافت که نشان‌دهنده رشد تدریجی محبوبیت خدمات کتاب آنلاین در منطقه است.
کتاب‌های صوتی نیز به بخش مهمی از بازار کتاب آنلاین در اروپا تبدیل شده‌اند و پلت‌فرم‌هایی همانند Audible، گوگل پلی بوکز و Storytel این روند را پیش می‌برند. در نتیجه، این فرمت میان مصرف‌کنندگان در کشورهایی همانند انگلستان، سوئد و آلمان به محبوبیت بالایی دست یافته است.
منطقه آسیا-اقیانوسیه
انتظار می‌رود منطقه آسیا-اقیانوسیه بالاترین نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) را در دوره پیش‌بینی بازار خدمات کتاب آنلاین تجربه کند. افزایش سرعت شهری شدن، رشد مداوم کاربران گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها و بهبود نفوذ اینترنت در اقتصادهای منطقه، تحول‌های مثبت در این صنعت ایجاد کرده است. علاوه بر این، افزایش سطح درآمد قابل تصرف مصرف‌کنندگان باعث شده است جمعیت علاقه‌مند به مطالعه بتوانند از خدمات اشتراکی پلت‌فرم‌های کتاب الکترونیک استفاده کنند، که فرصت‌های رشد برای ارائه‌دهندگان خدمات ایجاد می‌کند.
در هند، بازار کتاب الکترونیکی، به دلیل نرخ بالای استفاده از گوشی‌های هوشمند و دسترسی به طرح‌های داده مقرون‌به‌صرفه رشد قابل توجهی داشته است. پلت‌فرم‌هایی همانند آمازول کیندل، Flipkart و گوگل پلی بوکز محبوب‌اند و ژانرهایی همانند کتاب‌های آموزشی، توسعه فردی و ادبیات محلی محبوبیت زیادی یافته‌اند.
انتظار می‌رود بازار خدمات کتاب آنلاین در چین سریع‌ترین نرخ رشد سالانه مرکب در منطقه آسیا-اقیانوسیه در سال ۲۰۲۴ را داشته باشد. این کشور به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای جهانی کتاب‌های الکترونیکی تبدیل شده و صنعت آن از طریق پلت‌فرم‌هایی همانند JD.com و Tmall شرکت علی‌بابا پشتیبانی می‌شود. علاوه بر این، ناشران به‌طور گسترده از ابزارهای هوش مصنوعی در زمینه‌هایی همانند ارزیابی موضوع، تولید محتوا و ترجمه استفاده می‌کنند که می‌تواند نویسندگان بالقوه بیشتری را به ایده‌پردازی و انتشار کتاب در حوزه‌های مختلف تشویق کند. انتظار می‌رود این امر باعث افزایش تعداد انتشار کتاب‌های الکترونیکی شود و از رشد بازار حمایت کند. پلت‌فرم‌های آنلاین نیز خدمات ارزش افزوده متنوعی ارائه می‌دهند که مصرف‌کنندگان را جذب کنند. برای مثال، در ژانویه ۲۰۲۵، JD.com ویژگی‌های «بسته خدمات لایف‌استایل» و «ارسال رایگان نامحدود» را به سرویس JD PLUS اضافه کرد. بسته خدمات لایف‌استایل به اعضا امکان می‌دهد که اعتبارات PLUS خودشان را برای اشتراک ماهانه کتاب الکترونیکی و سایر خدمات همانند ارسال رایگان، خدمات خشکشویی و شست‌وشوی خودرو استفاده کنند.
تحلیل شرکت‌ها
همان‌طور که در بررسی‌های منطقه‌ای مشاهده شد، بازار خدمات کتاب آنلاین در آمریکای شمالی، اروپا و آسیا-اقیانوسیه روندی رو‌به‌رشد دارد و سهم دیجیتال و کتاب‌های صوتی در حال افزایش است. در این میان، شرکت‌های بزرگ جهانی همانند آمازون و کوبو نقش کلیدی در شکل‌دهی این بازار ایفا می‌کنند.
Amazon.com: شرکت آمازون ارائه‌دهنده فناوری چندملیتی آمریکایی است که عمدتاً به دلیل پلت‌فرم تجارت الکترونیک، خدمات ابری و قابلیت‌های پخش دیجیتال شناخته می‌شود. کتاب‌فروشی آنلاین این شرکت مجموعه گسترده‌ای از کتاب‌ها همچون پرفروش‌ها، دسته‌بندی‌های خاص، کتاب‌های الکترونیکی و نسخه‌های چاپی ارائه می‌دهد. این پلت‌فرم به‌صورت یکپارچه با دستگاه‌های اختصاصی کیندل آمازون کار می‌کند و به کاربران امکان می‌دهد کتاب‌های الکترونیکی را در چند دستگاه مختلف مطالعه کنند. طبق گزارش موسسه IBISWorld، آمازون که فروش کتاب به‌صورت آنلاین را رایج کرد و در پذیرش کتاب‌های الکترونیکی نقش اساسی داشت، اکنون بیش از چهارپنجم (80 درصد) کل درآمد حاصل از فروش آنلاین کتاب را به خودش اختصاص داده است. بنابراین بسیاری از روندهای این صنعت مستقیماً از عملکرد آمازون ناشی می‌شوند. آمازون همچنین رهبر بازار کتاب‌های الکترونیکی است و 79 درصد کل خریدهای کتاب الکترونیکی در ایالات‌متحده به آن اختصاص دارد. مابقی سهم بازار عمدتاً از آن Barnes & Noble و وب‌سایت eBook.com است که نشان‌دهنده رقابت میان فروشندگان بزرگ کتاب الکترونیکی است. هرچند کیندل در بازار کتابخوان‌ها تسلط بیشتری دارد. پژوهش جدیدی از موسسه پیو نشان می‌دهد تعداد بیشتری از افراد روی گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها مطالعه می‌کنند و همین موضوع باعث کاهش فروش کتابخوان‌های الکترونیکی شده است. بااین‌حال نگاه به آینده نشان می‌دهد بازار کتابخوان‌های الکترونیکی دوباره رشد می‌کند. گزارش موسسه نوزو در سال 2012 نشان داد در ایالات‌متحده 4 /17 میلیون کاربر فعال kindle Fire و 5 /30 میلیون کاربر iPad وجود داشت. تا سال 2018 آمازون اعلام کرد نزدیک به 90 میلیون کتابخوان الکترونیکی فروخته است. طبق پیش‌بینی موسسه استاتیستا تا سال 2027 تعداد کاربران کتابخوان به 1 /1 میلیارد نفر می‌رسد و درآمد بازار کتاب‌های الکترونیکی به حدود 33 /15 میلیارد دلار
افزایش می‌یابد.
Rakuten Kobo Inc: کوبو، شرکت کتاب الکترونیکی و تولیدکننده دستگاه‌های مطالعه دیجیتال است که در تورنتو، کانادا مستقر است و زیرمجموعه‌ای از گروه ژاپنی Rakuten محسوب می‌شود. کوبو بر ارائه راهکارهای مطالعه دیجیتال از طریق دستگاه‌های e-reader، کتاب‌های الکترونیکی و کتاب‌های صوتی تمرکز دارد. فروشگاه کوبو دسترسی به میلیون‌ها کتاب الکترونیکی در ژانرهای مختلف را فراهم می‌کند و به کاربران امکان خرید و دانلود مستقیم کتاب‌ها را روی دستگاه‌هایشان می‌دهد. این شرکت همچنین مجموعه‌ای از دستگاه‌ها و اپلیکیشن‌ها برای سیستم‌های ویندوز، اندروید و اپل ارائه می‌دهد. از طریق سرویس کوبوپلاس، کاربران می‌توانند اشتراک کتاب‌های الکترونیکی و صوتی را دریافت کنند که از 99 /7 دلار در ماه شروع می‌شود. ترکیب روندهای منطقه‌ای و خدمات شرکت‌های کلیدی نشان می‌دهد بازار جهانی کتاب آنلاین نه‌تنها در حال گسترش است، بلکه با رشد فناوری و افزایش پذیرش دیجیتال، فرصت‌های متعدد برای ناشران، نویسندگان مستقل و پلت‌فرم‌های ارائه‌دهنده ایجاد می‌کند. تحول‌ها روندها را تقویت کرده است. در نوامبر ۲۰۲۴، موسسه هارپر کالینز آلمان پورتفوی خودش را گسترش داد و کتاب‌هایی در زمینه تغذیه سالم، آشپزی، خانواده، سلامت و سفر ارائه کرد. همچنین، در آگوست ۲۰۲۴، موسسه Scribd ابزار هوش مصنوعی «Ask AI» را معرفی کرد که کاربران بتوانند به‌سرعت اطلاعاتی از اسناد استخراج و پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده‌ای از کتاب‌های صوتی و الکترونیکی دریافت کنند. تحول‌ها نشان می‌دهد شرکت‌های پیشرو با نوآوری و خدمات ارزش‌افزوده، تجربه مطالعه دیجیتال را ارتقا داده و بازار را هدایت می‌کنند.
سنت در برابر دیجیتال
مطالعه کتاب رابطه مستقیمی با سطح تحصیل‌ها و درآمد دارد. آمارهای برگرفته از نظرسنجی‌های آمریکایی نشان می‌دهد، 90 درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کتاب می‌خوانند، درحالی‌که این رقم برای فارغ‌التحصیلان دبیرستان تنها 61 درصد است. در میان افرادی که تحصیل را نیمه‌کاره رها کرده‌اند، سهم مطالعه به 32 درصد کاهش می‌یابد. از منظر اقتصادی نیز الگو مشابه است. افراد با درآمد بالای 75 هزار دلار در سال، 86 درصد جمعیت کتابخوان‌ها را تشکیل می‌دهند، اما این نسبت در میان افراد با درآمد کمتر از 30 هزار دلار، تنها 62 درصد است. با وجود رشد فرمت‌های نوین همانند کتاب الکترونیکی و کتاب صوتی، کتاب‌های چاپی همچنان منبع اصلی درآمد ناشران محسوب می‌شوند. ناشران بیشترین تمرکز تبلیغاتی و سرمایه‌گذاری را بر فروش نسخه‌های فیزیکی گذاشته‌اند و این تصمیم منطقی است، زیرا نشر سنتی هنوز سودآوری بالایی دارد. طبق پیش‌بینی‌ها، درآمد بازار جهانی کتاب‌های چاپی میان سال‌های 2024 تا 2029، با نرخ رشد سالانه مرکب 37 /0 درصد افزایش می‌یابد و تا سال 2029 به 75 /70 میلیارد دلار می‌رسد. در همین سال، شمار کاربران به حدود 9 /1 میلیارد نفر می‌رسد و هر فرد به‌طور میانگین 95 /37 دلار برای کتاب هزینه می‌کند.
رکورد تاریخی
در سال 2021، صنعت نشر کتاب در ایالات‌متحده به 33 /29 میلیارد دلار، به‌عنوان بالاترین سطح درآمد در تاریخ خودش، رسید. این رقم نسبت به سال 2020 رشد 3 /12درصدی معادل 23 /3 میلیارد دلار داشت، زیرا درآمد سال 2020 تنها 1 /26 میلیارد دلار بود.
بررسی سهم قالب‌های مختلف نشان می‌دهد: کتاب‌های چاپی بیش از 5 /75 درصد درآمد ناشران کتاب‌های تجاری (کتاب‌های عمومی برای مصرف‌کنندگان) را تشکیل داده‌اند. کتاب‌های الکترونیکی در همان سال با افت پنج‌درصدی نسبت به سال 2020، به 97 /1 میلیارد دلار رسید و تنها 5 /10 درصد درآمد ناشران را به خودش اختصاص داد. همچنین در سال 2020 تنها 19 درصد بزرگسالان مالک کتابخوان الکترونیکی بودند، درحالی‌که این رقم در سال 2014 به 32 درصد می‌رسد.
جهان تغییر
براساس آنچه در این گزارش مطرح شد: جهان کتاب در حال تغییر است. دیگر نیازی به جست‌وجو در قفسه‌های کتاب‌فروشی‌ها یا کتابخانه‌ها نیست؛ بلکه تنها با چند کلیک می‌توان به گنجینه‌ای از هزاران عنوان کتاب الکترونیکی و صوتی دسترسی پیدا کرد. این دگرگونی نه‌تنها دسترسی را راحت کرده، بلکه هزینه‌های مطالعه را نیز به شکل چشمگیری کاهش داده است. بازار جهانی خدمات کتاب آنلاین در سال ۲۰۲۴ به ارزش بیش از 38 /23 میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به 45 /32 میلیارد دلار برسد. این رشد چشمگیر، با نرخ مرکب سالانه 6 /5 درصد، نشان‌دهنده تغییر عادت‌های مطالعه در سراسر جهان است. در این میان، آمریکای شمالی با سهم 9 /35 درصد، بزرگ‌ترین بازار این صنعت در سال ۲۰۲۴ بوده است. در این منطقه، محبوبیت کتاب‌های الکترونیکی و صوتی و همچنین افزایش استفاده از خدمات اشتراکی، بازار را به پیش می‌راند. عوامل متعدد همچون بهبود زیرساخت‌های اینترنت تا نوآوری‌های شرکت‌های فناوری این رشد را تسریع کرده‌اند. اپلیکیشن‌های تخصصی همانند اپل بوک،کیندل و گوگل پلی بوکز، تجربه مطالعه‌ای قابل حمل و منعطف را فراهم کرده‌اند. استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیچیده، به پلت‌فرم‌ها کمک می‌کند کتاب‌های مورد علاقه کاربران را براساس سابقه مطالعه‌شان پیشنهاد دهند. این سرویس‌ها با ارائه تخفیف‌ها و طرح‌های اشتراکی، جذابیت بیشتری برای مخاطبان ایجاد کرده‌اند.
البته، کتاب‌های چاپی هنوز جایگاهشان را از دست نداده‌اند و برای خوانندگان تجربه‌ای حسی و عمیق محسوب می‌شوند که با نسخه‌های دیجیتال قابل مقایسه نیست. ناشران نیز همچنان بیشترین سرمایه‌گذاری و تمرکزشان را روی نسخه‌های فیزیکی گذاشته‌اند، چرا که نشر سنتی هنوز سودآوری بالایی دارد. براساس پیش‌بینی‌ها، درآمد بازار جهانی کتاب‌های چاپی تا سال ۲۰۲۹ به 75 /7 میلیارد دلار می‌رسد. در ایران نیز، رشد ضریب نفوذ اینترنت و استفاده گسترده از گوشی‌های هوشمند، بازار کتاب دیجیتال را رونق بخشیده است. پلت‌فرم‌هایی همانند طاقچه، فیدیبو و کتابراه در ترویج کتاب‌های الکترونیکی و صوتی نقش مهمی ایفا کرده‌اند. افزایش قیمت کتاب‌های چاپی و گرایش نسل جوان به مطالعه دیجیتال، از دلایل اصلی رشد این بازار است. تحولات در این صنعت نشان می‌دهد کتاب‌های آنلاین و دیجیتال به‌عنوان راهکار مقرون‌به‌صرفه، منعطف و نوآورانه، جایگاه مهمی در عادت‌های مطالعه مردم پیدا کرده‌اند. این روند، هم در سطح جهانی و هم در ایران، با نوآوری‌های مداوم شرکت‌های پیشرو و تقاضای رو‌به‌رشد مخاطبان، ادامه می‌یابد.
