آرزوهای بزرگ

در زمانه ما، بهشت و جهنم سرمایه‌گذاری جهان را هوش مصنوعی مشخص می‌کند. حتی روبات‌های انسان‌نما آماده‌اند پشت میز بنشینند و معامله (دادوستد)‌ کنند. هوش مصنوعی، اینک، هسته و زنجیره ارزش سرمایه‌گذاری و تجارت دنیاست و سرمایه‌گذاران باید از سرزمین استارت‌آپ‌ها عبور کنند؛ جایی که در آن کسی درگیرِ ساخت برنامه و پلت‌فرم‌های اولیه نیست و با زیرساخت‌ها، تراشه‌ها و مدل‌های پشتیبان برای مهندسی، مراقبت‌های بهداشتی، حقوق و چرخه فروش دنیا برنامه‌ریزی می‌شود. امیدوارکننده‌تر اینکه، سرمایه‌گذاران خصوصی، بازار هوش مصنوعی را می‌چرخانند و بحث باز و بسته بودن اقتصاد دولتی به تیله‌بازی کشورهای جامانده از فناوری تبدیل شده است.

خصوصی‌های پولدار آمدند

برای مدیران ثروت و بنگاه‌های خصوصی، امواج فناوری و رونق هوش مصنوعی، اینک دروازه پیشرفت آینده است. در حالی که هر کسی می‌تواند سهام بنگاه‌های سهامی عام را بخرد و بفروشد، حالا بازارهای خصوصی هوشمند برای سرمایه‌گذاران غیردولتی معتبر یا نهادی اعتبار بیشتری دارد. حالا، دارایی‌های بازار خصوصی که در پنج تا هفت سال آینده، با شتاب بیشتری به 65 تریلیون دلار می‌رسد و بیش از دو برابر نرخ دارایی‌های عمومی رشد می‌کند، می‌تواند 84‌ تریلیون دلار ثروت را تا 20 سال آینده جابه‌جا کند. در این میان اما، وقتی بنگاه‌های بزرگ و مدیران دارایی در عین نداشتن شفافیت و نقدینگی در حال گسترش پیشنهادهای خود برای برداشتن بخش بزرگ‌تری از این معادلات نوآور هستند، استارت‌آپ‌ها در زیر فشار حداکثری بازار سهام و سرمایه، به نوک قله ثروت خواهند رسید و مزیت اصلی بازار خصوصی فناورمحور می‌شوند. تا جایی که اگر شما یک سرمایه‌گذار باشید و بخواهید از رشد اقتصاد جهان استفاده کنید ولی با استارت‌آپ‌ها همکاری نداشته باشید، بخش عظیم اقتصاد را که هوش مصنوعی، کاتالیزور آن است، از دست می‌دهید. مهم‌تر آنکه، در این «کلاس دارایی‌های جذاب»، تک‌شاخ‌ها، فردا را بدون هیچ تعارف تجاری از شما می‌گیرند. استارت‌آپ‌هایی که به تعبیر نشریه معروف اقتصادی فوربس (Forbes)، آینده تمام پول‌های زمین‌اند و از همین حالا تغییر بازی را از زمین خصوصی‌ها و با قدرت شروع کرده‌اند.

از من میلیاردر بساز

تازه‌واردان تجارت هوشمند که فعلاً 50 شرکت خصوصی هستند، از سه سال پیش چهار بُردار ارزش مالی تماشایی را به نمایش گذاشته‌اند؛ «تمرکز بر رشد و سودآوری درآمدهای تکرارشونده و دوره‌ای سالانه»، «تغییر به سمت زنجیره ارزش هوش مصنوعی نوآورتر»، «توجه به سرمایه‌گذاری‌های فناورانه برای کارایی هزینه‌های تولید» و «خروج فعالانه و ادغام در بازار هوش مصنوعی». از میان این 50 منتخب، چهار بنگاه لقب امیدوارکننده‌ترین بنگاه‌های خصوصی هوش مصنوعی جهان را گرفته‌اند. براساس اعلام نشریه اقتصادی فوربس، نخستین راهبر تجاری هوشمند آینده جهان، استارت‌آپ Anysphere است که بیشتر با محصولش به نام Cursor شناخته می‌شود. این استارت‌آپ نوظهور که تا یک ماه پیش ارزش بیش از 5 /2 میلیارد دلار داشت، با هدف افزایش بهره‌وری به برنامه‌نویسان کمک می‌کند به صورت پیشرفته کد بنویسند و ویرایش کنند. Cursor محیط توسعه یکپارچه (IDE) مجهز به هوش مصنوعی برای سیستم‌عامل‌های ویندوز، مک‌اواس و لینوکس است و نه‌تنها به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند سریع‌تر کدنویسی کنند، بلکه با ویژگی‌های منحصربه‌فردش، فرآیند نوشتن، دیباگ (شناسایی، تجزیه‌وتحلیل و رفع خطاها) و بهینه‌سازی کد را به سطحی جدید می‌برد. شرکت مادر این دستیار هوش مصنوعی در سال 2022 به دست مایکل ترول 24ساله و سه همکلاسی او از موسسه فناوری ماساچوست تاسیس شد و در حال حاضر کدنویسی خودکار غول‌هایی همانند «گیت‌هاب کوپایلت» را که ارزش آن در بازار جهانی تا سال 2032 به 30‌ میلیارد دلار می‌رسد، پذیرفته‌اند و چنانچه همین‌طور جاه‌طلبانه پیش بروند، مدعی تغییر نحوه ساخت تمامی نرم‌افزارهای جهان می‌شوند.

مرکور مصاحبه شما را قبول کرد

در کنار هوش مصنوعی اسپیک (‌Speak) با ارزش یک میلیارد دلار که اکنون 10 میلیون نفر از آن برای یادگیری زبان انگلیسی و اسپانیایی استفاده می‌کنند، یا هوش مصنوعی یونیکورن (OpenEvidence)، پلت‌فرم جست‌وجوی مبتنی بر هوش مصنوعی که اطلاعات پزشکی را به‌طور خلاصه در اختیار پزشکان و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی قرار می‌دهد، استارت‌آپ نوآورانه جذب نیروی مرکور (Mercor) در سان‌فرانسیسکو یکی دیگر از پیشروهای نوظهور، از نظر نشریه اقتصادی فوربس است. اگر این استارت‌آپ دو میلیارددلاری توسعه یابد، مصاحبه شغلی هر کدام از ما ممکن است به زودی از طریق یک روبات انجام شود. مرکور تمامی مراحل مربوط به غربالگری رزومه‌ها، تطبیق نیروی کار با موقعیت‌های شغلی و حتی مصاحبه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را هوشمندسازی می‌کند. این سیستم، مدیریت پرداخت دستمزدها را نیز به شکل خودکار انجام می‌دهد. برندان فودی و دیگر بنیان‌گذاران مرکور (آدارش هیرمات و سوریا میدا) که همگی در بیست‌ویک‌سالگی کالج را رها و این پلت‌فرم را در سال 2023 راه‌اندازی کردند، باور دارند مرکور «ارزیابی مبتنی بر هیجان» مصاحبه‌های سنتی استخدامی را کمتر کرده و الگو‌های آنها توانسته‌اند ویژگی‌های موجود در رزومه‌ها را که واقعاً پیش‌بینی‌کننده ‌است، کشف کنند. بنیان‌گذاران جوان با مرکور که ارزش آن 250‌ میلیون دلار برآورد می‌شود، 468‌ هزار متقاضی شغل را از کشورهای هند، ایالات‌متحده و آمریکای جنوبی به صورت خودکار بررسی کرده‌اند و روبات‌های مصاحبه‌گر آنها در سراسر جهان در حال افزایش هستند که نیازهای سازمانی را شخصی‌سازی کنند.

دخترِ کامپیوترهای موازی می‌شوم

میرا موراتی که سال گذشته، به‌طور غیرمنتظره‌ای شغل خود را به‌عنوان مدیر ارشد فناوری هوش مصنوعی OpenAI ترک کرد، اکنون قصد دارد آزمایشگاه ماشین‌های فکری را بسازد که سیستم‌های هوش مصنوعی را به‌طور گسترده درک، سفارشی‌سازی و توانمند کند. دو سال پیش که هوش مصنوعی اوپن ای‌آی  سام آلتمن را از سمت مدیرعاملی برکنار کرد، میرا موراتی، مدیر ارشد اجرایی آن زمان، به‌عنوان رئیس موقت وارد این مجموعه شد ولی دوره تصدی او چهار روز بعد، قبل از بازگشت آلتمن به مجموعه به پایان رسید و حالا مدیرعامل استارت‌آپ تحقیقاتی‌اش یعنی «Thinking Machines Lab» است و فوربس او را یکی از رهبران آینده AI جهان می‌داند که نقش زیادی در اکوسیستم فناوری جهان آینده خواهد داشت. نکته جالب درباره او اینکه، موراتی و آزمایشگاه ماشین‌های فکری‌اش، در حالی منتخب فوربس است که به دنبال ادغام ارزش‌های انسانی در سیستم‌های هوش مصنوعی است ولی 30 نفر از پژوهشگران سطح بالای شرکت‌های بزرگی همانند اوپن ای‌آی -دوسوم کارمندان آن-، متا و میسترال فرانسوی را جذب خود کرده است. موراتی که خود را پیشران تفکر دانیل هیلیس، پیشگام کامپیوترهای موازی می‌داند، از سال گذشته در برندسازی شخصی‌اش تلاش کرده بتواند سرمایه‌ای یک میلیارد‌دلاری را -با ارزش تقریبی ۹ میلیارد دلار- جذب کند. ادعایی که به باور کسانی همچون فی‌فی‌لی، مادرخوانده هوش مصنوعی دنیا چندان بزرگ هم نیست.

مادرخوانده باز هم تحسین شد

فی‌فی‌لی، پیشگامِ بینایی کامپیوتری، موسس و مدیرعامل استارت‌آپ ‌«‌World Labs»، «مادرخوانده هوش مصنوعی» دنیا شناخته می‌شود و فوربس در سال جاری او را با نام «صعودگر نردبان هوش فضایی» تحسین کرده است. او که اینک بودجه و سرمایه بنگاهش از 291 میلیون دلار فراتر رفته، الگو‌های هوش مصنوعی را توسعه می‌دهد که دنیای فیزیکی را تجزیه‌وتحلیل کرده و محیط‌های چندبعدی را برای افراد ایجاد می‌کند که بتوانند همانند بازی ویدئویی به گشت‌وگذار و کاوش بپردازند. فی‌فی‌لی که حمایت سریالی ابرسرمایه‌دارانی همچون رید هافمن (موسس لینکدین) و مارک بنیوف (کارآفرین و مدیرعامل رایانش ابری سِیْلزفورس دات کام /Salesforce.com) را دارد، می‌خواهد با هوش مصنوعی جهانی سه‌بعدی بسازد که همه چیز در آن قابلیت فضایی، آموزشی و مهارتی دارد. به نحوی که تا 10 سال آینده هر فردی، متخصص خلاق و اشباع‌شده از مهارت برای حل مشکلات خود «از دیدن تا انجام دادن» باشد. مثلاً اگر تایر خودرو او در بزرگراه پنچر شد، بلافاصله عینک واقعیت افزوده بزند و ببیند چه اتفاقی در ماشین افتاده و سپس با کمک روبات‌هایی که در خدمت او هستند، مشکلش را حل کند. یا حتی در پارک قدم بزند اما بتواند با درخت‌ها، گیاهان یا حتی حیوانات ارتباط برقرار کند و همزمان با چشم ببیند که آب‌وهوا تا چند دقیقه بعد چگونه خواهد شد و کدام مسیر می‌تواند برای او بهترین باشد. رویایی که شاید به ظاهر هالیوودی است اما سرمایه‌گذارها و حامیان او سرسختانه به تحقق آن باور دارند. براساس استدلال کارآفرینان و ثروتمندان هرچند استارت‌آپ ورد لبز (World Labs) نوظهور است و کمتر از یک سال عمر دارد اما فی‌فی‌لی جایگاه خود را با دانشگاه استنفورد در صنعت هوش مصنوعی پیدا کرده است و چنان قدرتی دارد که می‌تواند دولتی‌ها را به سرمایه‌گذاران خصوصی بالفعل تبدیل کند. فی‌فی‌لی در پنج سال کار در موسسه تحقیقاتی حمایتی هوش مصنوعی Stanford HAI توانست کنگره، سنا، کاخ سفید، صنعت و سایر دانشگاه‌های آمریکا را مشتاق به «جهان آینده» کند و بستر تحقق پروژه‌های دسترسی محاسباتی بخش عمومی، تخصیص منابع کافی دولتی برای توسعه اکوسیستم هوش مصنوعی عمومی و یادگیری عمیق را فراهم کند. از این‌رو، جهان سه‌بعدی او جهانِ خیالی نیست، اما مشروط به شاخصه است. تا زمانی که مادرخوانده هوش مصنوعی جهان، سیاسی نشود، در لابی سیاسیون گرفتار نیاید و اخلاق همچنان محور نوآوری‌های او باشد، جهان هوشمندش هم بعد واقعی خواهد یافت.

چه کسی قلدر است: چین یا آمریکا؟

آیا واقعاً می‌توان سیاست را از نوآوری جدا کرد؟ طبیعتاً نه. حداقل پاسخ آمار و ارقام به این پرسش تاکنون منفی بوده است. در حال حاضر کشورهایی صاحب بیشترین سرمایه‌گذاران و استارت‌آپ‌های خصوصی‌اند که عمیقاً درگیر قدرتِ سیاست و مناقشه‌ها-مداخلات سیاسی در سرتاسر جهان هستند. اینک، ایالات‌متحده با 471‌ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صدر کشورهایی قرار دارد که از سال 2013 تاکنون در زمینه هوش مصنوعی پول خرج کرده‌اند. چین نیز در تعقیبِ آن با 119 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری فعلاً بر سکوی دوم جهان نشسته است. مهم‌تر آنکه، جزئیات این سرمایه‌گذاری‌ها دقیقاً توضیح می‌دهد چرا قدرت فناوری به چین و آمریکا قدرت سیاسی بخشیده و تفکیک سیاست و تکنولوژی آنها عملاً دیگر ناممکن شده است. طبق شاخص‌های هوش مصنوعی در ماه گذشته میلادی، واشنگتن و پکن، در کنار 50 کشور دیگر، 3 /37 میلیارد دلار برای تحقیق‌ها و زیرساخت‌های هوش مصنوعی هزینه کرده‌اند و همچنان برای باز کردن تمام چاکراه‌های هوش مصنوعی با هم رقابت می‌کنند. علاوه بر آن، 6 /16 میلیارد دلار نیز صرفِ پردازش و مدیریت داده کرده‌اند و با قدرت ذخیره، جمع‌آوری و امنیت بهتر داده‌ها، زور نظامی و قلدری‌شان بیشتر شده است. در این میان، سرمایه‌گذاران آنها برای خدمات پزشکی و بهداشتی هوشمند نیز 8 /10 میلیارد دلار هزینه کرده‌اند تا الگو‌های مختلف هوش مصنوعی، صنعت پزشکی و دارویی، سلاح قدرتمندشان برای سلطه بر جهان به‌ویژه هنگام همه‌گیری و بیماری‌های خسارت‌زا باشد و از جنگ‌افزارهای بیولوژیک هم پول دربیاورند. در کنار اینها، سرمایه‌گذاری 9 /6 میلیارددلاری برای بهبود فناوری مالی / ایمن‌سازی تراکنش‌های کلان یا انباشت سرمایه 4 /9 میلیارددلاری در صنعت خودروهای برقی و پهپادهای نظامی هم دامنه قدرت و برد سیاسی آنها را در جنگ‌های سایبری، هک‌های بزرگ و اختلالات کلان در لجستیک عمومی و نظامی توضیح می‌دهد و مشخص می‌کند چرا این کشورهای توسعه‌یافته و متکی بر قدرت‌های سیاسی، دلایل زیادی برای سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی دارند، به رنسانس بازار خصوصی دامن می‌زنند و برای امپراتوری دیجیتال در جهان آینده برنامه‌ریزی کرده و حتی مبلغ تربیت می‌کنند. مبلغانی که گاه خودشان نه‌تنها «خطر بزرگ»، بلکه لابی‌گر‌های حرفه‌ای منازعه‌های اقتصادی و سیاسی جهان‌اند. افرادی همچون ایلان ماسک که حالا نه‌تنها ثروتمندترین مرد روی زمین است، که برای بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی دنیا هم نقشه‌ها و جاه‌طلبی‌های ژئوپولیتیک زیادی دارد.

فرماندهی عمو ایلان

بعد از هنری فورد و اندرو کارنگی که از ثروت و نفوذ خود برای شکل‌دهی به سیاست‌های عمومی استفاده کردند، حالا ایلان ماسک، پیمانکار دولتی، سرمایه‌گذار خصوصی و استارت‌آپی است که از ورای کارآفرینی سیاسی و لابی‌گری تجاری خود در دولت ترامپ، معنای «کیهان‌گرایی روسی» را هم تغییر داده و از آن به خوبی سود می‌برد. ماسک، پنتاگون و سیلیکون‌ولی، حالا می‌توانند آینده جنگ‌های جهان را تغییر دهند و با دگرگونی وسیع و تا حد زیادی دیده‌نشده در نحوه جنگ‌ها به همان عمقی که اختراع باروت یا بمب‌های هسته‌ای به همراه داشت، دنیا را روی لبه شمشیری تیز بنشانند. ماشین‌های پرنده‌ای که می‌توانند همانند هلی‌کوپتر فرود بیایند، پهپادهای مجهز به هوش مصنوعی که می‌توانند به داخل ساختمان‌ها پرواز و فضای داخلی آنها را نقشه‌برداری کنند، ریزماهواره‌هایی که می‌توانند از میان ابرها ببینند و سایت‌های موشکی سرکش را زیر نظر بگیرند، همه اینها در حال تبدیل شدن به بخشی از زرادخانه ردیابی سریع DIU آمریکا -واحد نوآوری دفاعی که واحد X نیز نامیده می‌شود- هستند. این در حالی است که پنتاگون به دلیل روابط ناخوشایند با سیلیکون‌ولی و به دلیل فرآیندهای کندی که به‌عنوان ترمز برای نوآوری عمل می‌کرد، تا قبل از ماسک به عنوان سنگ‌ساز نوآوری شناخته شده بود. حالا واحد X به خاطر شریک تجاری ترامپ، به‌طور خاص به‌عنوان پل ارتباطی با فن‌آوران سیلیکون‌ولی طراحی شده که باعث تسریع در دسترسی به نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای پیشرفته در فضای نبرد و جنگ‌های بزرگ شود. کمااینکه، آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی، کارگاه‌های ساخت و توسعه پهپادها، و مراکز فرماندهی نبرد فضایی به خوبی تصویری از آنچه برای تسلط در چشم‌انداز ژئوپولیتیک به‌سرعت در حال تغییر و اغلب متزلزل نیاز است، به لطف ماسک ترسیم می‌کنند و حتی به آن ضرورت می‌بخشند. مهم‌تر آنکه در دورانی که رقیب اصلی آمریکا، چین، دستور داده همه شرکت‌های تجاری در داخل مرزهای این کشور تحقیق‌ها و فناوری خود را برای بهره‌برداری نظامی در دسترس قرار دهند، حالا تقویت روابط میان واشنگتن و سیلیکون‌ولی نه توصیه، بلکه الزام است و ماسک، مبلغ تکنولوژیک ترامپ که یک سال پرفروش شرکت موشکی اسپیس‌ایکس و شرکت هوش مصنوعی‌اش، ثروتش را به 5 /358 میلیارد دلار رسانده است، می‌داند چطور آن را در پشت صحنه کاخ سفید فرماندهی کند.