بازگشت بورس

یک هفته معاملاتی دیگر در بازارهای دارایی به اتمام رسید. بورس در مقیاس هفتگی با رشد همراه شد. قیمت دلار در هفته گذشته قله فروردین امسال را مجدداً فتح کرد. طلای 18 عیار تا حوالی 9 میلیون تومان پیشروی کرد. نفت برنت نیز در روز چهارشنبه در محدوده 68 دلار به ازای هر بشکه معامله شد.

بازار سهام

معاملات بورس تهران در هفته گذشته با رشد نماگرهای سهامی در مقیاس هفتگی پیگیری شد. در هفته‌ای که گذشت؛ شاخص کل رشد 8 /3درصدی را به ثبت رساند. شاخص هم‌وزن صعود 65 /1درصدی را تجربه کرد و شاخص کل فرابورس هم حدود یک درصد افزایش ارتفاع را تجربه کرد. در مقیاس هفتگی، دوهزار و 535 میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار سهام شد. شاخص کل بورس در روزهای یکشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته با رشد بیش از یک‌درصدی نماگر اصلی خود همراه شد. شاخص کل در روز شنبه هشتم شهریور، در سطح دو میلیون و 395 هزارواحدی قرار گرفت و پس از آن نماگر اصلی بازار سهام در سه روز متوالی با رشد بیش از یک‌درصدی همراه شد. این در حالی است که در هفته‌های قبل، انتظاراتی در بازار در مورد تزریق پول‌های حمایتی از سوی بانک‌ها و دیگر نهادها یا تغییر حدنصاب سهام صندوق‌های درآمد ثابت مطرح شده بود. بازار در هفته گذشته با ورود اندکی پول، به مسیر صعودی بازگشت. این فعل‌وانفعالات یادآور یک نکته است: اراده تحلیلی بازار، بزرگ‌تر و قوی‌تر از هر دستکاری قیمتی است. بازار مالی، تا جایی که خود بخواهد و لازم باشد؛ ریزش را تجربه می‌کند و تا جایی هم که راه داشته باشد؛ رشد می‌کند. شاید بتوان با تنظیم موانع از سرعت رشد بازار کاست و با حمایت‌های تصنعی، از میزان شدت و حدت افت بازار کم کرد؛ اما نهایتاً، بازار مسیر خود را تا آنجا که لازم باشد ادامه می‌دهد. نکته قابل‌توجه این است که به جای حمایت‌های تصنعی و تزریق پول سنگین به تابلو، باید با محرک‌های بازار بازی کرد و حتی‌الامکان سعی در زدودن سایه ریسک‌های مختلف از سر بازار کرد. بازار سهام در سال‌های اخیر، دچار جاماندگی زایدالوصفی نسبت به دلار، تورم عمومی جامعه و دیگر بازارهای دارایی شده است و به احتمال بالا، با فرض برطرف شدن سایه ریسک سیاسی از سر این بازار، بورس برنده رقابت بازارهای دارایی در سنوات آتی خواهد بود. در روزها و هفته‌های اخیر، قیمت‌ها در بازار ارز، طلا و سکه با افزایش همراه بوده است. دلار در روزهای اخیر از قله تجربه‌شده در اوایل سال سبقت گرفت و هر گرم طلای 18 عیار نیز با پیشروی تا سطوح نزدیک به 9 میلیون تومان، سقف جدیدی را به ثبت رساند. شاخص صندوق‌های طلا نیز از قله قبلی عبور کرد. در چنین شرایطی که فضای حاکم بر بازارها از تشدید انتظارات تورمی حکایت دارد؛ طبیعتاً بورس نیز نمی‌تواند به این انتظارات بی‌تفاوت باشد. به‌طور سنتی بورس با رشد نرخ دلار در مسیر صعودی قرار می‌گرفت؛ اما در سنوات اخیر، با توجه به ریسک‌های پیرامونی، بازار سهام نتوانسته این همگرایی و رابطه مثبت را حفظ کند. نکته موردتوجه این است که بازار سهام با افت‌های تجربه‌شده در روند نزولی اخیر، به نقاط ارزنده‌ای رسیده است و رسیدن دلار به سطوح بیش از 100 هزار تومان نیز به‌عنوان محرک قیمت‌ها در مسیر صعودی عمل کرده است. شاخص کل بورس، پس از عقب‌نشینی تا کانال دو میلیون و 300 هزارواحدی، در سه روز پایانی هفته گذشته در مدار صعودی قرار گرفت. بورس، بازار بازنده سنوات اخیر اقتصاد ایران بوده است و قافیه را به دیگر بازارها باخته است. همان‌طور که عنوان شد ریسک‌های سیستماتیک، موجب قطع رابطه و همگرایی سنتی بورس با دلار شده است و سبب شده بورس کمترین واکنش را در سال‌های اخیر به مسئله تشدید انتظارات تورمی داشته باشد. در چنین شرایطی و با رسیدن دلار به سطوح بیش از 100 هزار تومان و نقدینگی کل کشور به بیش از 11 هزار همت، به نظر می‌رسد که بورس مجدداً به مقوله انتظارات تورمی وزن داده است و اندکی از بدبینی‌ها در ذهن سرمایه‌گذاران کاسته شده است.

 بازار ارز

قله قبلی دلار در هجدهم فروردین و در قیمت 105 هزار و 800 تومان به ثبت رسیده بود. در روند صعودی اخیر دلار، قله جدیدی در قیمت اسکناس آمریکایی به ثبت رسید و شاخص ارزی، برای اولین‌بار در طول تاریخ وارد کانال 106 هزار تومان شد. اعداد و ارقام فوق در حالی به ثبت رسیده که شاخص ارزی در اوایل مردادماه در کانال 88 هزار تومان حضور داشت. دلار در مرداد رشد هشت‌درصدی را به ثبت رساند و در شهریور نیز رشد قیمت دلار ادامه‌دار بود و این موضوع موجبات جهش قیمت دلار به سطوح بیش از 100 هزار تومان را برای دومین‌بار در سال جاری فراهم کرد. در ابتدای سال و قبل از آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا، شدت بدبینی‌ها به حدی بود که قیمت اسکناس آمریکایی را تا کانال 105 هزار تومان رشد داد. در ادامه و با آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا، دلار با عقب‌نشینی از قله همراه شد و تا محدوده 80 هزار تومان نیز عقب‌نشینی کرد. قبل از آغاز جنگ 12روزه، دلار در کانال 84 هزار تومان قرار داشت؛ در اثنای جنگ، قیمت اسکناس آمریکایی تا کانال 94 هزار تومان نیز بالا رفت. با آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، دلار تا کانال 84 هزار تومان هم عقب‌نشینی داشت و پس از آن یک روند صعودی جدید در قیمت اسکناس آمریکایی ایجاد شد که هر‌چه به زمان فعال‌سازی مکانیسم ماشه نزدیک شدیم؛ این روند شتاب بیشتری به خود گرفت و در نهایت موجب شد که دلار در بازار آزاد قله جدیدی به ثبت برساند. علاوه بر تاثیر اخبار منفی، از داده‌های آماری مربوط به کل‌های پولی و اثر آن در قیمت دلار هم نمی‌توان بی‌تفاوت گذشت. بانک مرکزی اخیراً در سایت خود، آمار مربوط به کل‌های پولی فصل بهار را منتشر کرد. براساس این آمار، نرخ رشد نقدینگی به بیشترین مقدار ۲۶ ماه اخیر رسیده است. نقدینگی در خرداد رشد نقطه‌ای 4 /32 درصد را ثبت کرده که بالاتر از هدف‌گذاری بانک مرکزی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد استفاده دولت از تنخواه‌گردان خزانه و استقراض از بانک مرکزی حدود یک‌سوم رشد نقدینگی از آغاز سال تا پایان بهار را رقم زده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در این مدت، پایه پولی نیز در اردیبهشت‌ماه با ثبت نرخ رشد 1 /30 درصد به سقف 16ماهه خود رسید، همچنین رشد نقطه‌به‌نقطه پول، با ثبت رقم 7 /37 درصد، در فروردین سال 1404، بالاترین رقم را در 18 ماه قبل خود ثبت کرد. رشد شبه‌پول نیز، در خردادماه، با ثبت رشد 5 /33درصدی به بالاترین میزان در 37 ماه اخیر رسید. این آمارها به‌طور کلی نشان می‌دهد روند رشد نقدینگی، از میزان هدف‌گذاری که پیشتر از سوی بانک مرکزی اعلام شده بود یعنی 25 درصد با حاشیه خطای دو درصد بالا و پایین خارج شده است.

 بازار طلا و سکه

سال ۱۴۰۴ برای بازارهای مالی ایران، صحنه‌ای زنده از نوسان و تغییرات سریع انتظارات تورمی بود. این سال در حالی آغاز شد که اقتصاد ایران هنوز تحت‌تاثیر جهش‌های قیمتی سال ۱۴۰۳ قرار داشت؛ در سال قبل، قیمت دلار، سکه و طلا رشد چشمگیری را تجربه کردند و شاخص صندوق‌های طلا با جهشی ۱۳۲درصدی همراه شد. این عملکرد، سرمایه‌گذاران را متقاعد کرده بود که طلا همچنان پناهگاه مطمئنی برای حفظ ارزش دارایی در برابر تورم است. در هفته‌های نخست ۱۴۰۴، همان فضای انتظاری تورمی که از سال قبل به ارث رسیده بود، جریان داشت. صندوق‌های طلا رشد خود را ادامه دادند و معاملات با حجم و ارزش معاملات بالا دنبال شد. سرمایه‌گذاران خرد، به دلیل نبود چشم‌انداز روشن در متغیرهای کلان، بخش قابل‌توجهی از سرمایه خود را در این صندوق‌ها متمرکز کردند. اما این روند تنها تا نیمه دوم فروردین دوام آورد. از آن زمان، تغییر فضای سیاسی کشور (به‌ویژه انتشار خبر آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا)، شرایط را متحول کرد. این اخبار، امید به کاهش تنش‌های بین‌المللی و گشایش‌های احتمالی اقتصادی را زنده کرد و در چنین شرایطی صندوق‌های طلا در مسیر نزولی قرار گرفتند. با گذشت چند هفته، مذاکرات به نتیجه ملموسی نرسید. سپس آغاز جنگ تحمیلی ۱۲روزه در منطقه، فضای روانی بازار را دوباره تغییر داد. تنش‌های ژئوپولیتیک و نگرانی از محدودیت‌های بیشتر در دسترسی به ارز خارجی، باعث شد انتظارات تورمی دوباره اوج بگیرد. در این شرایط، همان سرمایه‌گذارانی که در فروردین فروشنده بودند، به خریداران پرشور طلا تبدیل شدند. صندوق‌های طلا نیز در این موج خرید دوباره جان گرفتند. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که از کف ۳۱ فروردین، اکثر صندوق‌های طلا با رشدهای قابل‌توجهی همراه شده‌اند. در روز چهارشنبه هفته گذشته، هر گرم طلای 18 عیار در کانال هشت میلیون و 700 هزار تومان مورد معامله قرار گرفت و سکه نیز در کانال 93 میلیون تومان میان خریداران و فروشندگان دست‌به‌دست شد. رسیدن قیمت اونس جهانی طلا و دلار بازار آزاد به قله، موجب شد تا افت‌های ابتدای سال در بازار طلا و سکه جبران شود. در هفته گذشته شاخص صندوق‌های طلا از قله ابتدای سال عبور کرد و قیمت هر گرم طلای 18 عیار هم با پیشروی تا حوالی 9 میلیون تومان، سقف جدیدی را به ثبت رساند.

بازار نفت

قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال در روز چهارشنبه با 76 /1 درصد کاهش به 67 دلار و ۹2 سنت رسید. به نظر می‌رسد بازار منتظر نتیجه اجلاس ائتلاف اوپک پلاس است. قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال امروز با 76 /1 درصد کاهش به 67 دلار و 92 سنت رسید. نفت وست تگزاس اینترمدییت آمریکا هم با دو درصد کاهش 64 دلار و 28 سنت معامله شد. قیمت نفت بیش از یک درصد در معاملات روز سه‌شنبه افزایش یافته بود که دلیل آن اعمال تحریم‌های جدید بر شبکه‌ای از شرکت‌های کشتیرانی و کشتی‌های بزرگ به رهبری یک تاجر عراقی به خاطر قاچاق نفت ایران و تغییر نام آن با عنوان نفت عراق بود. انتظار کاهش ذخایر نفت خام آمریکا در هفته گذشته هم از قیمت نفت حمایت کرده بود. تخمین زده می‌شود ذخایر نفت خام آمریکا حدود 4 /3 میلیون بشکه در هفته منتهی به 29 ماه آگوست پایین آمده باشد. از طرف دیگر، اطلاعات اقتصادی آمریکا نشان می‌دهد تولید کارخانه‌ای در این کشور برای ششمین ماه پیاپی کاهش یافته که نتیجه تاثیر تعرفه‌های ترامپ بر اطمینان از کسب‌وکار و فعالیت‌های اقتصادی است. دورنمای تقاضا برای نفت هم تحت‌تاثیر قرار گرفته است. بازار منتظر نتیجه اجلاس هشت عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش در هفتم سپتامبر است. انتظار می‌رود این گروه تغییر چندانی در سطح تولید خود ایجاد نکند. همچنین پکن در روز چهارشنبه بزرگ‌ترین رژه نظامی خود را از زمان شکست ژاپن در پایان جنگ جهانی دوم اجرا کرد. این رویداد به‌دنبال اجلاس سازمان همکاری شانگهای برگزار می‌شود. چین در این اجلاس دیدگاه خود برای یک نظم جدید امنیتی و اقتصادی در دنیا را ارائه داد که در مخالفت مستقیم با آمریکاست. تحلیلگران عقیده دارند ترامپ با تحریم‌های ثانویه بیشتر عکس‌العمل نشان خواهد داد.