سکوت سبز

 ترجمه: جواد طهماسبی

اگر نگاهی به صدر اخبار بیندازید به‌راحتی نتیجه می‌گیرید که کسب‌وکارهای بزرگ فعالیت‌های خود را در مقابله با تغییرات اقلیمی کنار گذاشته‌اند. شرکت بزرگ نفتی بریتیش پترولیوم در دو هفته گذشته نیروگاه‌ بادی ساحلی خود را در آمریکا به فروش رساند. شرکت خودروسازی جگوار لندرور ساخت رنجرور برقی خود را به تاخیر انداخت و بانک اچ‌اس‌بی‌سی از اتحادیه بانکی صفر خالص (گروه متعهد به وام‌دهی به فعالیت‌های سبز) خارج شد. اما این اخبار کوچک ناراحت‌کننده تنها بخشی از یک چشم‌انداز روشن هستند. در مجموع، شرکت‌ها بدون سروصدا به سمت تحقق اهداف اقلیمی حرکت می‌کنند.

گزارش ماه مارس شرکت حسابرسی ‌PWC بیان می‌کند که از میان چهار هزار و خرده‌ای بنگاه که سال گذشته تعهدات اقلیمی خود را ابراز کرده بودند فقط 16 درصد از آنها عقب نشستند، درحالی‌که 47 درصد به آنها پایبند ماندند و 37 درصد هم اهداف بلندپروازانه‌تری تعیین کردند. این تحلیل همچنین نشان می‌دهد که 67 درصد از شرکت‌های دارای اهداف اقلیمی در مسیر دستیابی به آنها هستند. این نسبت در مقایسه با سال 2023 به میزان سه واحد درصد افزایش یافته است. زمانی شرکت‌ها به سبز‌شویی متهم می‌شدند، به آن معنا که وعده‌هایی غیرمنطقی می‌دادند و گامی در جهت تحقق آنها برنمی‌داشتند، اما امروزه به‌نظر می‌رسد که آنها به دنبال سکوت سبز هستند. یعنی بدون هیچ سروصدایی مسیر کربن‌زدایی را طی می‌کنند.

علاوه بر این، بنگاه‌ها ‌شدت اقداماتشان را بالا برده‌اند. به گفته توماس دی از اندیشکده «موسسه اقلیم نو» برخی شرکت‌ها از قبیل مایکروسافت، گوگل و ایزی جت روش‌های بی‌اثر خنثی‌سازی کربن را کنار گذاشته‌اند. تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که سهم کشورهایی که هدف تصاعد دامنه سوم را در اهداف اقلیمی خود گنجانده‌اند از 28 درصد در سال 2022 به 67 درصد در سال 2024 افزایش یافته است. این هدف کاهش آلودگی در زنجیره‌های تامین و آلودگی ناشی از استفاده از محصولات را هم در بر می‌گیرد.

این اخبار خوشایند هستند. وقتی کسب‌وکارها اهدافی سبز داشته باشند کربن‌زدایی هم به دنبال آن می‌آید. شرکت MSCI، تهیه‌کننده شاخص‌های بورسی، شاخص جهانی حدود 2400 شرکت بزرگ و متوسط را بررسی کرده است. شدت تصاعد در شرکت‌هایی که یک هدف اقلیمی دارند در سه سال گذشته هشت درصد کمتر شده است (طبق تعریف، شدت تصاعد به معنای میزان تصاعد ناشی از عملیات بنگاه‌ و خرید انرژی به ازای هر دلار درآمد آن است). این کاهش برای شرکت‌های فاقد هدف اقلیمی فقط سه درصد بود. مشکلات زیادی هنوز باقی می‌مانند. یک مشکل آن است که بخش‌هایی که عقب‌نشینی کرده‌اند نقش بسیار مهمی در کاهش تغییرات اقلیمی دارند. از آن میان می‌توان به صنعت نفت و گاز اشاره کرد که هنوز نتوانسته است روش سودآوری برای کربن‌زدایی پیدا کند. مورای آکین‌کلاس، رئیس بریتیش‌پترولیوم در اوایل امسال اعلام کرد که شرکت در یک بازنگری بنیادی از انرژی تجدیدپذیر به سوخت‌های فسیلی باز می‌گردد. در 22 جولای اخباری درباره خروج شل، امبریج (Embridge)، و اکر بی‌پی (Aker BP) از گروه مشاورتی SBTI به گوش رسید. این گروه با هدف تعریف مفهوم صفر خالص برای شرکت‌های نفتی تشکیل شده بود. گفته می‌شود آنها به این دلیل گروه را ترک کردند که به آنها گفته شده بود صفر خالص به معنای عدم توسعه میدان‌های جدید نفت‌ و گاز خواهد بود. 

موسسه‌های مالی هم در حال عقب‌نشینی هستند. علاوه بر اچ‌اس‌بی‌سی، چند بانک بزرگ آمریکایی از قبیل گلدمن ‌ساکس و مورگان استنلی به همراه چند بانک ژاپنی و کانادایی هم از اتحادیه بانکی صفر خالص خارج شده‌اند. طبق گزارش اندیشکده «موسسه اقتصاد انرژی و تحلیل مالی» این گروه دو‌پنجم از کل دارایی‌های اتحادیه را در اختیار دارند. همین مشکل برای سازمان‌های مشابه از جمله «ابتکار صفر خالص مدیران دارایی» پیش آمده است. بانک آمریکایی ولز کارگو امسال برخی از برنامه‌های وام‌دهی سبز را کنار گذاشت و بانک سوئیسی یو‌بی‌اس هم در ماه مارس و پس از خرید شرکت کردیت سوئیس از اهداف اقلیمی خود عقب‌نشینی کرد.

بخشی از مشکل موسسه‌های مالی به سیاست مربوط می‌شود که حتی قبل از زمان ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید روند تحول را آغاز کرده بود. سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکا گفته‌اند که پیوستن به اتحادهای سبز با قوانین ضدتراست مغایرت دارد. این فشارها از زمان انتخاب مجدد رئیس‌جمهور ترامپ شدت گرفته‌اند. در ماه ژانویه 10 دادستان کل ایالتی در نامه‌ای خطاب به بنگاه‌های بزرگ مالی از جمله بلک‌راک و گلدمن ساکس آنها را تهدید کردند که در صورت عدم تغییر سیاست‌های اقلیمی و تنوع‌بخشی خود با اقدامات قانونی روبه‌رو خواهند شد.

پیامد این اقدامات آن است که شرکت‌هایی که اقدامات مربوط به کربن‌زدایی را ادامه می‌دادند اکنون تمایلی به تداوم تلاش‌ها ندارند. تعداد موارد اشاره به تغییرات اقلیمی در بیانیه‌های درآمدی شرکت‌های شاخص S&P500 یا STOXX Europe 600 از 427 مورد در فصل اول سال 2022 به 246 مورد در سه ماه اول امسال کاهش یافته است.

وقتی شرکت‌ها دیگر نتوانند با افتخار درباره اهدافشان صحبت کنند ممکن است از خود بپرسند که آیا شروع آنها ارزش داشت؟ شرکت‌هایی که امیدوار بودند مزیت‌های سبز بتواند ارزش سهامشان را بالا ببرد اکنون ناامید شده‌اند.

با‌این‌حال، این حقیقت که هنوز بسیاری از شرکت‌ها بدون سروصدا اهداف کربن‌زدایی را حفظ کرده‌اند ما را به یک نتیجه آرامش‌بخش می‌رساند: اینکه آنها فهمیده‌اند اقدامات سبز برایشان مفید است فارغ از اینکه سیاستمداران چه می‌گویند یا چه می‌کنند. اگر سکوت سبز بالاترین اتهامی باشد که طرفداران محیط زیست به یک شرکت می‌زنند می‌توان قطعاً آن را نشانه‌ای از پیشرفت تلقی کرد.