بازگشایی اقتصاد چین
حکایت مرگ، رشد و تورم
ترجمه: جواد طهماسبی- چین به مدت حدود سه سال یا به‌طور دقیق 1016 روز درهای خود را بر روی جهان بست. در همان آغاز همه‌گیری اکثر دانشجویان خارجی این کشور را ترک کردند. گردشگران دیگر به آنجا نرفتند. دانشمندان چینی از حضور در کنفرانس‌های خارجی سر باز زدند. مدیران خارجی نتوانستند به سر کارهایشان در چین بازگردند. بنابراین با باز شدن مرزهای این کشور در 8 ژانویه و کنار گذاشته شدن آخرین بقایای سیاست کووید صفر، ارتباطات تجاری، اطلاعاتی و فرهنگی جهان دوباره می‌گیرند. این رویداد عواقب بزرگی برای جهان دارد که اکثر آنها خوش‌خیم هستند.
اما در ابتدا اوضاع وحشت‌آور خواهد بود. هم‌اکنون ویروس در داخل چین جولان می‌دهد. هر روز ده‌ها میلیون نفر مبتلا می‌شوند. بیمارستان‌ها پر از بیمار شده‌اند. سیاست کووید صفر در زمان اجرا جان‌های زیادی را هرچند به قیمت از دست رفتن آزادی‌های فردی نجات داد اما دولت نتوانست با اقداماتی از قبیل ذخیره دارو، واکسیناسیون تعداد بیشتری از بزرگسالان و تدوین پروتکل‌های شفافی درباره اینکه کدام بیماران در کجا مداوا شوند خود را برای دوران پس از آن سیاست آماده کند. الگو‌سازی نشریه اکونومیست نشان می‌دهد که اگر ویروس مهار نشود حدود 5 /1 میلیون چینی در ماه‌های پیش‌رو جان خود را از دست خواهند داد.
خارجی‌ها نمی‌توانند کمک زیادی کنند. دولت چین از ترس اینکه مبادا ضعیف به نظر برسد حتی از قبول واکسن‌های رایگان و موثر تقدیمی اروپا امتناع می‌کند. اما سایر نقاط جهان باید خود را برای اثرات این چرخش کامل حزب کمونیست آماده کنند. این تاثیرات آرام و یکنواخت نخواهند بود. اقتصاد چین در سه ماه اول سال کوچک می‌شود به ویژه اگر مقامات بخواهند برای کنترل موارد ابتلا شهرها را محصور کنند. اما در نهایت فعالیت‌های اقتصادی با شدت بیشتری از سر گرفته می‌شوند و تقاضای چین برای کالا، خدمات و کالاهای تجاری بالا می‌رود. تاثیر این تحولات در سواحل تایلند، بنگاه‌هایی مانند اپل و تسلا و بانک‌های مرکزی جهان احساس خواهد شد. بازگشایی درهای چین بزرگ‌ترین رویداد اقتصادی سال 2023 خواهد بود.
هرچه بیشتر در طول سال پیش برویم بدترین حالات موج کووید به پایان می‌رسند و بیماران بهبودیافته به سر کار بازمی‌گردند. خریداران و مسافران با آزادی بیشتری پول‌هایشان را خرج می‌کنند. برخی اقتصاددانان عقیده دارند که تولید ناخالص داخلی چین در سه ماه اول سال 2024 یک‌دهم بیشتر از مقدار آن در سه‌ماه اول سال 2023 خواهد بود. این بازگشت سریع در یک اقتصاد بزرگ بدان معناست که چین به تنهایی موتور رشد اقتصاد جهانی در آن دوره خواهد بود.
حزب کمونیست بر روی این رویدادها حساب باز کرده است. این حزب امیدوار است که نه بر مبنای بی‌کفایتی در مقابله با بحران کووید بلکه بر اساس بهبود اقتصادی پس از آن قضاوت شود. شی جین پینگ در خطا‌به پایان سال از کارکنان بخش مقابله با همه‌گیری به خاطر ایستادگی شجاعانه تشکر کرد و ضمن پذیرش چالش‌های دشوار پیش‌رو وعده داد که «نور امید درست در مقابل ماست». او مشتاقانه به دوران پس از همه‌گیری اشاره و بر تجدید حیات سریع اقتصادی در سال 2023 تاکید کرد و گفت مردم به زندگی در چین تحت حاکمیت حزب افتخار خواهند کرد. پایان انزوای خودخواسته چین خبر خوبی برای کشورهایی است که به هزینه‌کردهای چین وابسته‌اند. وقتی چینی‌ها در خانه‌ها محصور شدند هتل‌های پوکت و مراکز خرید هنگ‌کنگ آسیب دیدند. اکنون گردشگران به سایت‌های مسافرتی هجوم آورده‌اند. رزروها در سایت تریپ دات‌کام (Trip.com) در 27 دسامبر تا 250 درصد در مقایسه با روز قبل بالا رفت. اقتصاددانان پیش‌بینی می‌کنند که با گذشت زمان تولید ناخالص داخلی هنگ‌کنگ تا هشت درصد افزایش یابد. صادرکنندگان کالاهای تجاری مورد نیاز چین نیز نفع می‌برند. این کشور یک‌پنجم نفت، بیش از نیمی از مس، نیکل و روی تصفیه‌شده و بیش از سه‌پنجم سنگ‌آهن جهان را خریداری می‌کند.
اما در دیگر نقاط بهبود اقتصاد چین اثرات جانبی دردناکی خواهد داشت. در اکثر نقاط جهان شاهد تورم یا نرخ بهره بالاتر خواهیم بود. بانک‌های مرکزی هم‌اکنون برای مقابله با تورم به سرعت نرخ‌های بهره را بالا می‌برند. اگر بازگشایی اقتصاد چین فشارهای قیمتی را به سطح آزاردهنده برساند آنها مجبور خواهند شد سیاست انقباضی را تا مدت طولانی‌تری حفظ کنند. کشورهای واردکننده کالاهای تجاری از جمله بخش بزرگی از جهان غرب بیش از همه در معرض خطر هستند.
نگاهی به بازار نفت بیندازیم. طبق گزارش بانک گلدمن‌ساکس، بهبود سریع اقتصاد چین می‌تواند بهای نفت خام برنت را به 100 دلار در هر بشکه برساند که یک‌چهارم بیشتر از قیمت‌های امروزی است. افزایش بهای انرژی مانع دیگری بر سر راه مهار تورم خواهد بود. بازگشایی چین دلیل نگرانی اروپا درباره ذخایر گاز در انتهای سال خواهد بود. سیاست کووید صفر تقاضای چین برای گاز طبیعی را کاهش داد و باعث شد اروپا بتواند در سال 2022 با هزینه کمتری انبارهای ذخایر خود را پر کند. بهبود اقتصاد چین رقابت برای واردات گاز مایع را شدت می‌بخشد. آژانس بین‌المللی انرژی در ماه دسامبر درباره وقوع سناریویی هشدار داد که در آن زمستان به‌موقع در سال 2023 در اروپا آغاز می‌شود و روسیه عرضه گاز را به‌طور کامل قطع می‌کند. در این حالت اروپا با کسری هفت‌درصدی در مصرف سالانه روبه‌رو و به اعمال سهمیه‌بندی وادار می‌شود.
برای خود چین هم وضعیت عادی پس از همه‌گیری شباهتی به گذشته نخواهد داشت. بنگاه‌های سرمایه‌گذاری که شاهد اجرای خشن سیاست کووید 19 و توقف ناگهانی آن بودند چین را یک مکان پرخطر تلقی می‌کنند و بنگاه‌های خارجی نمی‌توانند مطمئن باشند که یک‌بار دیگر فعالیت‌هایشان مختل نخواهد شد. بسیاری حاضرند تا با پذیرش هزینه بیشتر فرآیند تولید را به دیگر مناطق انتقال دهند. جریان سرمایه‌گذاری در داخل آهسته شده در حالی که تعداد شرکت‌هایی که کسب‌وکارشان را از چین خارج می‌کنند افزایش یافته است.
مقامات چین در زمان بازگشایی اقتصاد باید تاریخ را به خاطر آورند. بازگشایی قبلی که پس از دوران انزوای مائو صورت گرفت رونق انفجارگونه کالاها، نیروی کار، سرمایه‌گذاری و ایده‌های نوین را در تمام جهات در پی داشت. بازگشایی کنونی هم با اندکی خوش‌اقبالی موفقیت‌آمیز خواهد بود. اما مقداری از روحیه پارانویید و بیگانه‌هراسی مقامات حزب هنوز پابرجاست. این پرسش باقی می‌ماند که چین جدید دقیقاً تا چه اندازه درهایش را خواهد گشود؟
