شکوفایی اروپا به‌رغم جنگ

اروپا دورانی از چالش‌ها و ابهامات بزرگ را پیش‌رو می‌بیند که در آن اوج‌گیری بهای انرژی تورم را به سطوح بی‌سابقه می‌کشاند. آزمون اقتصادی آزمونی بزرگ است. در این میان، واحد پولی یورو ملموس‌ترین نشان توانمندی و اتحاد اروپا به‌شمار می‌رود. در طول 20 سال از پیدایش و رواج یورو ما یک بحران مالی، یک بحران بدهی حکومتی، برگزیت و همه‌گیری کووید 19 را پشت سر گذاشتیم. در هر کدام از این رویدادها مبانی و ساختار این واحد پولی تقویت شد. جنگ رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین علیه اوکراین و جنگ انرژی او علیه غرب بحران دیگری است که منطقه یورو از آن با توانمندی و اتحاد بیشتر بیرون می‌آید. یوروگروپ (Euro group) که تشکلی غیررسمی از وزرای اقتصاد کشورهای حوزه یورو است هدایت و سکانداری واحد پولی مشترک را بر عهده دارد. من این افتخار را دارم که یک‌بار دیگر به ریاست این گروه برگزیده شدم و ما نقش خود را در مقابله با چالش‌های مهم پیش‌رو همچنان ایفا خواهیم کرد. از میان بزرگ‌ترین اقتصادهای پیشرفته، اتحادیه اروپا سنگین‌ترین هزینه را به خاطر جنگ اوکراین متحمل شده است. تورم اروپا برخلاف تورم آمریکا محصول تقاضای بیش از حد نیست بلکه از قیمت بالای انرژی ناشی می‌شود. این اولین‌باری است که منطقه یورو با تورم بالای درازمدت مواجه شده است. ما به عنوان وزرای اقتصاد باید برای کاهش تورم وارد عمل شویم و قطعاً چنین کاری را انجام خواهیم داد. عدم توجه به این وظیفه شهروندان ما را برای مدتی طولانی‌تر فقیر می‌کند. چنین نتیجه‌ای به هیچ عنوان قابل قبول نیست. همزمان،‌ تلاش‌های ما باید در جهت تسریع فرآیند کربن‌زدایی و کاهش وابستگی به روسیه در زمینه انرژی باشد. اتحادیه اروپا گام‌هایی را برای کاهش تصاعد کربن به میزان حداقل 55 درصد تا سال 2030 برداشته است. مدرنیزه کردن سامانه‌های تجارت کربن، سرمایه‌گذاری گسترده در انرژی‌های تجدیدپذیر، توانمندسازی صنایع و بخش حمل‌ونقل برای استفاده از سوخت‌های جایگزین به جای سوخت فسیلی و تشویق تغییر رفتارها با هدف کاهش مصرف انرژی از جمله این اقدامات هستند. این تغییرات ضرورت دارند اما قطعاً کافی نیستند. اکنون اولویت اول ما تقویت هماهنگی سیاست‌های مالی دولت‌های عضو است به‌گونه‌ای که هدف مقابله با تورم را برآورده کند. وزرای اقتصاد در اجلاس ماه دسامبر یوروگروپ توافق کردند که اقدامات حمایتی از کسب‌وکارها و خانوارها بیشتر بر شهروندان و بنگاه‌های آسیب‌پذیر متمرکز باشند و مشوق‌های کاهش تقاضا برای انرژی را دربر گیرند. وزیران پذیرفتند که به‌محض کاهش فشارهای قیمتی این اقدامات متوقف شوند چراکه نباید آنها بازار واحد یا اقدامات مهار تورم را تضعیف کنند. راه‌های مختلفی برای دستیابی به این هدف وجود دارد. به عنوان مثال می‌توان یک الگوی قیمت‌گذاری طراحی کرد که در آن بنگاه‌ها و خانوارها بسته‌ای اساسی از انرژی را با قیمت‌های یارانه‌ای دریافت کنند در حالی که قیمت‌های بازار برای سطوح بالای مصرف اعمال می‌شوند. اولویت دوم شامل اقداماتی در سمت عرضه می‌شود. هر کاری که عرضه انرژی را بالا ببرد و روش‌های مصرف انرژی را بهبود بخشد به کاهش تورم کمک می‌کند. از زمان شروع جنگ، اتحادیه اروپا و دولت‌های عضو آن اقداماتی سریع و قاطع را به اجرا گذاشته‌اند. به عنوان مثال، طرح بازتوانمندسازی اتحادیه (REPower Eu) بر آن است تا در مصرف انرژی صرفه‌جویی، منابع آن را متنوع و ذخایر آن را پر کند.  این سیاست‌های بودجه‌ای و انرژی به همراه سیاست پولی انقباضی بانک مرکزی اروپا باید تورم را به نقطه هدف دودرصدی بازگردانند و همزمان از شهروندان، کسب‌وکارها و محیط‌ زیست حمایت کنند. لازم است که سیاست‌های پولی، مالی و انرژی هماهنگ و هم‌راستا باشند. عدم پیشرفت یک سیاست دشواری کار سیاستگذاران در دیگر حوزه‌ها را تشدید می‌کند. آن‌گونه که ما در دوران بحران بدهی حکومتی آموختیم این اثرات سرریز در محیط واحد پولی مشترک اهمیت بیشتری دارند چراکه وابستگی درونی اقتصادی و مالی اغلب یک تکانه محلی را به کل منطقه انتقال می‌دهد. سوم، ما باید از فرصت‌هایی که واقعیت‌های ژئوپولیتیک جدید خلق کرده‌اند بهره‌برداری کنیم. اکنون که جنگ فرآیند گذار انرژی را سرعت بخشیده است اتحادیه اروپا فرصت مناسبی دارد تا به رهبر جهان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شود و یورو پولی باشد که بیشترین ارتباط را با فرآیند گذار به آینده کم‌کربن دارد. صندوق نسل آینده اتحادیه اروپا با 807 میلیارد یورو منابع، معادل شش درصد تولید ناخالص داخلی منطقه یورو، قصد دارد آینده‌ای سبزتر، دیجیتال‌تر و تاب‌آورتر بسازد. این صندوق به همراه کمک‌های مالی جدید 20 میلیاردیورویی برنامه بازتوانمندسازی اتحادیه و منابع بخش خصوصی به ما کمک می‌کند تا زیرساختارهای انرژی پاک را بسازیم، مسیر گذار به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر را هموار کنیم و عملکرد انرژی در ساختمان‌ها و وسایل نقلیه را در مسیر رسیدن به اقلیم خنثی در سال 2050 بهبود بخشیم. اروپا ابزار لازم برای برآورده کردن بلندپروازی‌های سبز و ایجاد شرایط لازم برای رشد پایدار را در اختیار دارد. اما ما باید توجه داشته باشیم که  پشتیبانی دولت‌ها از اقتصاد نباید به تجارت جهانی آزاد و عادلانه آسیب بزند. در حالی که ایالات متحده گام‌های خودش را در مسیر گذار سبز برمی‌دارد به هیچ عنوان نباید دو شریک نزدیک و هم‌فکر به رقابت یارانه‌ای وارد شوند. دلایلی برای خوش‌بینی وجود دارد. اقتصاد منطقه یورو همچنان عملکرد خوبی دارد و نرخ بیکاری در تمام کشورهای عضو پایین است. پیش‌بینی می‌شود نرخ رشد در سال 2022 به 2 /3 درصد برسد. طبق گزارش کمیسیون اروپا واردات گاز اروپا از روسیه از 54 درصد در ژانویه سال 2021 به 17 درصد در آگوست سال 2022 کاهش یافت. کسب‌وکارها به سرعت خود را وفق دادند. تورم برای اولین‌بار پس از 17 ماه پایین آمد. اتحادیه پولی گسترده‌تر می‌شود. کرواسی به عنوان بیستمین عضو در اول ژانویه واحد پولی یورو را پذیرفت. بانک مرکزی اروپا بر روی یوروی دیجیتال کار می‌کند تا اطمینان دهد که این واحد پولی به نیازهای آینده پاسخ می‌دهد. علاوه بر این، جنگ‌ اروپا اهمیت حفظ ارزش‌های مشترک یعنی آزادی، دموکراسی و حاکمیت قانون را به ما یادآوری می‌کند. این ارزش‌ها برای شکوفایی اقتصادی حیاتی هستند و باید در مواجهه با تهاجم روسیه بر آنها تاکید شود. بونو (Bono) هموطن ایرلندی من و خواننده گروه U2 به خاطر دیدگاه‌هایش درباره یکپارچگی اقتصادی، مقررات مالی و سقف قیمتی مشهور نیست اما کلماتش توصیفی شعرگونه از چگونگی کارکرد اروپا برای غلبه بر چالش‌های کنونی ارائه می‌دهد: «هرگاه تاریکی دیدی بدان فرصت خارق‌العاده‌ای برای تلالو بیشتر نور پدید آمده است.»