فناوریهای پیشرفته
حوزه بعدی سلطه چین
ترجمه: جواد طهماسبی
کسانی که نگران چگونگی کنار آمدن با سردمداری چین در زمینه فناوری هستند (و تعدادشان هم کم نیست)، بهشدت به موضوع خودروهای برقی، صفحات خورشیدی و هوش مصنوعی متنباز (Open-source) میاندیشند. خبرهای ناگواری در انتظار این افراد است. گزارش اخیر اکونومیست نشان میدهد که چین چگونه بهسرعت در دو فناوری پیشرو دیگر یعنی خودروهای خودران و داروهای جدید پیشرفت میکند. این صنایع همزمان با گسترش در سرتاسر جهان، قدرت نوآوری چین را به نمایش میگذارند.
پیشرفت چین در هر کدام از این حوزههای مهم سرسامآور بوده است. انقلاب روباتاکسی بهسرعت پیش میرود و میتواند حملونقل، تدارکات و زندگی شهری روزمره را تغییر شکل دهد. تاکسیهای خودران چینی که با یکسوم هزینه وایمو (Waymo) در آمریکا ساخته میشوند، قادر به پیمایش میلیونها کیلومتر هستند و پیمانهای مشارکت در اروپا و خاورمیانه را شکل میدهند. همزمان، و در حوزه پزشکی چین از کپیکار داروهای ژنریک به دومین توسعهدهنده بزرگ داروهای جدید در جهان از جمله داروهای ضدسرطان تبدیل شده است. رقبای غربی برای محصولات بنگاههای چینی مجوز صادر میکنند. بعید نیست که همین روزها یک غول داروسازی از چین ظهور کند.
پیدایش هر دو صنعت چیزهای زیادی درباره چگونگی کارکرد نوآوری چینی آشکار میکند. مجموعهای غنی از استعدادها، پایگاه تولیدی گسترده و مقیاس عظیم با یکدیگر ترکیب شدهاند تا بهسرعت جایگاه چین را در زنجیره ارزش بالا ببرند. تولید روبوتاکسیها به تولید انبوه خودروهای برقی و تسلط بر تولید و عرضه لیدارها (حسگرهای لیزری تخمین فاصله) و سایر حسگرهای مورد نیاز برای رانندگی خودکار متکی بوده است. بزرگی مقیاس هم به کاهش هزینهها کمک کرده است. انبوهی از بیماران در آزمایشهای بالینی ثبتنام کردهاند و سود حاصل از تولید داروهای ژنریک به نوآوریهای دارویی سرعت بخشید.
تنظیمگران (regulators) چابک و سهلگیر یکی از کلیدهای شگفتآور موفقیت چین به شمار میروند. دولتهای محلی به شرکتها در تمامی صنایع اعتبارات ارزان و دیگر کمکها ارائه میدهند. اما این قانونگذاری چابک است که پیشرفت را واقعاً سرعت میدهد. درست اندکی پس از آنکه رهبران سیاسی در سال 2016 آرزوی خود را برای تبدیل چین به یک «ابرقدرت بیوتکنولوژی» مطرح کردند این کشور تعدادی اصلاحات را به اجرا گذاشت. نیروی کار تنظیمگری دارو بین سالهای 2015 تا 2018 چهار برابر و 20 هزار درخواست داروی جدید فقط در دو سال بررسی شد. زمان لازم برای تایید آزمایشهای انسانی از 501 به 87 روز کاهش یافت. یکسوم از کل آزمایشهای بالینی جهان سال گذشته در شرکتهای چینی انجام شد.
به همین ترتیب، چین از اولین کشورهایی بود که آزمایش با روبوتاکسیها را آغاز کرد. مقامات محلی که علاقه شدیدی به جذب استعداد و سرمایهگذاری دارند با سرعت زیاد طرحهای آزمایشی را تصویب و حسگرها و سایر زیرساختارهای دیجیتال را برای کمک به هدایت وسایل نقلیه خودران نصب کردند. آزمایشها در بیش از 50 شهر اجرا شدند. بسیاری از شهرها هم قوانین مربوط به مسئولیتها و دستورالعملهای آزمایش را بازبینی کردند. گاهی اوقات تصادفات خودروها وقفه ایجاد میکرد، اما طرحهای آزمایشی به مهندسان و سیاستگذاران کمک کرد تا فناوری جدید را درک کنند.
رقابت نفسگیر در داخل کشور شرایط سختی را بر تکتک شرکتها تحمیل میکند، اما کسانی که باقی میمانند به قهرمانان فوقالعاده صادرات تبدیل میشوند. اقتصاد دچار تورم منفی شده است و اپراتورهای روبوتاکسیها در این اقتصاد با یکدیگر و صاحبان تاکسیهای دارای راننده به رقابت میپردازند. فناوریهای جدید یارانههایی دریافت میکنند که درنهایت از جیب مردم کمدرآمد تامین میشود. بسیاری از شرکتهای زیانده از جنگ قیمتی ناشی از آن جان بهدر نمیبرند، اما آنهایی که سالم میمانند برای کسب درآمد به خارج از کشور چشم خواهند دوخت.
بنابراین موج جدیدی از نوآوری کمهزینه چینی جهان را درخواهد نوردید. این کار به روشهای مختلفی صورت میگیرد. داروهای ارزانقیمت چین مزایایی را بهویژه برای کشورهای در حال توسعه به بار میآورد. اما آنها همزمان بازار پرسود آمریکا را که منبع 70 درصد از سود داروسازی جهانی است غنیمتی بزرگ میدانند. اهمیت چین برای شبکه داروسازان غربی بدان معناست که رابطه میان آنها میتواند از نوع همزیستی باشد. در مقابل، احتمالاً روبوتاکسیها مسیر معمول صادرات فناوری چین را دنبال خواهند کرد. فعلاً آمریکا که نگرانیهای امنیتی حادی دارد تلاش میکند سد راه چین شود، اما این کشور در دیگر نقاطی که تلاش برای استقلال در آنجا کمتر است جاپایی پیدا خواهد کرد.
سایر نقاط جهان چه واکنشی باید نشان دهند؟ این رقابت اقتصادهای غربی را در معرض خطر تهی شدن قرار میدهد. هرکجا شواهدی از دامپینگ و یارانههای دولتی چینی پیدا شود باید علیه صادرات آن اقدامات متقابل صورت گیرد. در مواردی که خطرات امنیتی وجود دارد نیز اقدامات توجیهپذیرند. دادههایی که روبوتاکسیها گردآوری میکنند میتوانند یک تهدید نظارتی پدید آورند. شرکتهای داروسازی چینی هم با بحران رسوایی و فساد روبهرو شدهاند. بااینحال حمایتگرایی نسنجیده و با عنوان امنیت یا ایمنی اشتباه خواهد بود. مسدود کردن یا محدود کردن ثمرات نوآوری چینی مصرفکنندگان را از مزایای داروها و حملونقل ارزانتر و بهتر محروم میکند، آن هم در زمانی که رایدهندگان نگران استطاعتپذیری هستند.
به همین دلیل بهتر است اقتصادهای غربی در مورد چگونگی عملکرد نوآوری در داخل کشور تجدیدنظر کنند. ما وسوسه میشویم که در مورد ظهور چین سرنوشتگرا باشیم و به این نتیجه برسیم که تسلط آن بر فناوریهای آینده صرفاً از طریق دستورهای استبدادی و کمکهای بیفایده حاصل میشود، بنابراین دموکراسیها نمیتوانند از آن تقلید کنند. اما نباید از نوآوری بخش خصوصی و چابکی نهادهای تنظیمگری آن غافل بمانیم. متاسفانه غرب در اینجا مسیر اشتباهی در پیش گرفته است.
زندگی در مسیر کندرو
آمریکا برای رقابت مقیاسی بزرگ و جیبهایی پر از پول دارد. اما در بسیاری از ایالتها بهویژه ایالتهای دموکرات، تنظیمگران خودروهای خودران را مسدود یا متوقف میکنند. دولت با دانشگاهها سر جنگ دارد و بودجه تحقیقات پایه را کاهش میدهد. آمریکا همانند دیگر کشورهای غربی با مهاجران، از جمله مهاجران بااستعداد دشمنی میورزد.
با افزایش سهم چین از آزمایشهای بالینی در جهان، اروپا بهتدریج جایگاه خود را میبازد. اقتصادهای این قاره بهشدت به ادغام و یکپارچگی بیشتر نیاز دارند تا بتوانند فناوریهای جدید را تامین مالی کنند و آنها را توسعه دهند. تنظیمگران آنجا هم اغلب به بهای نابودی ریسکپذیری و آزمایش، موضوع ایمنی را در اولویت قرار میدهند.
هیچ چیز نمیگوید که چین حتماً آینده را در دست میگیرد، اما اگر غرب میخواهد در حوزه خودروهای خودران و پزشکی یا در سطوح پایینتر در زمینه خودروهای برقی، صفحات خورشیدی و دیگر فناوریهای حیاتی به رقابت بپردازد باید درسهای درستی از چین بیاموزد.
