یادگیری عملی
فارغالتحصیلان زیاد، فرصتهای شغلی اندک
در کرانههای رود فوچون در استان شرقی ژجیانگ جوانانی مشغول به کار هستند که آینده چین را رقم خواهند زد. بیش از شش هزار کارآموز بین 14 تا 20 سال در موسسه فنی هانگژو چگونگی کار با پهپادها، ساخت آهنربا با عناصر خاکی کمیاب، نگهداری از وسایل نقلیه الکترونیکی و روباتها را میآموزند. شائو ویجون، رئیس موسسه، هر سال از 600 بنگاه چینی میخواهد تا مهارتهای مختلف مورد نیازشان در آینده را پیشبینی کنند. پاسخهای آنها بر دورههایی که موسسه او برای اجرا انتخاب میکند تاثیر میگذارند. او میگوید، تقریباً تمامی دانشآموزان پس از فراغت از تحصیل مشاغل خوبی پیدا میکنند.
چین در میانه تقاضای شدید برای آموزشهای عملی بیشتر و بهتر قرار دارد. هماکنون حدود 34 میلیون جوان در نظام آموزش فنیوحرفهای چین تحصیل میکنند. این افراد شامل نوجوانان دبیرستانهای فنیوحرفهای و همچنین دانشجویان دانشکدههای آموزش عالی هستند که به موازات تحصیل در دانشگاه آموزش عملی میبینند. بااینحال، همانند بسیاری از کشورهای دیگر، کلاسهای فنیوحرفهای چین به محل تجمع مهارتآموزانی تبدیل شده است که موضوع را جدی نمیگیرند. مهارتآموزان و والدینشان اغلب این موسسهها را فاقد بودجه کافی و دارای مدیریت ضعیف میدانند. در بسیاری از موارد حق با آنهاست. حزب کمونیست با دلایل منطقی سعی دارد این مسئله را حل کند. یکی از دلایل آن است که فکر میکند بخش دانشگاهی چین سرعتی بیش از حد و رشد بیش از اندازهای داشته است. بسیاری از فارغالتحصیلان جوان و باهوش هنوز نتوانستهاند کاری پیدا کنند و حدود 17 درصد از جوانان 16 تا 24ساله (بهاستثنای دانشجویان فعلی) تا ماه اکتبر بیکار بودهاند. بسیاری از این جوانان مدارک تحصیلی بالایی دارند.
علاوه بر این، فارغالتحصیلان در پیدا کردن شغل ناکام میمانند، چون بسیاری از مدیران شرکتها میگویند نمیتوانند کارکنانی با مهارتهای مورد نیاز شرکت استخدام کنند. حزب کمونیست چین اذعان دارد که برای تسلط بر فناوریهای آینده به دانشمندان و مهندسان برجسته نیاز خواهد داشت. همچنین میپذیرد که فعال نگه داشتن تمام روباتها، مراکز داده و سایر تجهیزات حیاتی به ارتش بزرگی از تکنسینها نیاز دارد. اگر چین میخواهد به اهداف والای برنامه اقتصادی پنجساله بعدی خود دست یابد باید عرضه مداوم چنین نیروهایی را تضمین کند.
دولت چین در سال 2022 قانون آموزش حرفهای خود را اصلاح کرد و مدارک حرفهای را همتراز با مدارک دانشگاهی دانست. وزارت آموزش و پرورش در دسامبر سال 2024 اعلام کرد که 40 دوره حرفهای جدید برای هنرآموزان در سطوح مختلف ایجاد میکند که بسیاری از آنها در حوزههای صنایع نوظهور مانند هوش مصنوعی و زیست پزشکی هستند. دولت در ماه ژوئن امسال کارزاری را برای بهبود مهارتهای 30 میلیون کارگر تا سال 2027 به راه انداخت، بهویژه آنهایی که برای توسعه صنعتی در زمینههایی مانند فناوری اعماق دریا و اقتصاد ارتفاع کم (پهپادها، تاکسیهای پرنده و موارد مشابه) بهشدت مورد نیاز هستند. این کارزار تازه بهویژه بر بازگرداندن برخی از فارغالتحصیلان دانشگاهها به دانشکدههای فنی تمرکز دارد، به این امید که آنها مهارتهای کاربردیتری بیاموزند. دولتهای استانی در ژجیانگ، شاندونگ، آنهویی و سایر مناطق برنامههایی را برای کمک به دولت چین در دستیابی به اهداف سال 2027 تدوین کردهاند که از میان آنها میتوان به برنامه بازآموزی برای افرادی اشاره کرد که قبلاً فارغالتحصیل شدهاند. دانشجویان موسسههای حرفهای از مدتها قبل تلاش میکنند به آن جایگاه شغلی برسند که فارغالتحصیلان دانشگاهی کسب میکنند. نکته جالب آنجاست که این ترافیک اکنون در مسیر معکوس به جریان افتاده است. در گذشته مسیر از هنرستان به دانشگاه پرطرفدار بود و دانشآموزان مراکز فنیوحرفهای برای ورود به دانشگاه و کسب مدرک لیسانس تلاش میکردند. اکنون و در روندی معکوس، برخی برنامههای جدید به فارغالتحصیلان دانشگاه امکان میدهند بهدنبال آموزشهای حرفهای باشند. نظرسنجی بنگاه کاریابی ژواپین در سال گذشته به این نتیجه رسید که 52 درصد از فارغالتحصیلان دانشگاهی بر این باورند که داشتن یک مدرک حرفهای فرصتهای شغلی آنها را افزایش میدهد. دولت تمام این اهداف و برنامهها را با یک برنامه بزرگ تبلیغاتی ترکیب کرده است تا افراد بیشتری را به سمت آموزشهای حرفهای بکشاند که بخت و اقبالشان را تقویت میکند. نشریه خلق، ارگان حزب کمونیست در ماه جولای چنین نوشت: «روزگاری تصور بر آن بود که کارگران یقهسفید برتر از همتایان یقهآبی خود هستند، اما اکنون با فراگیر شدن آموزش عالی همبستگی بین مدارک تحصیلی و اشتغال روبه ضعف گذاشته و در حال از بین رفتن است.» روزنامه دولتی چاینا یوث دیلی در ماه آگوست به نقل از یک پژوهشگر آموزش و پرورش خواستار تجدیدنظر در ارزشهایی شد که عامل «عرضه بیش از حد مدرک تحصیلی و کمبود مهارت» شدهاند. همانند بسیاری از دیگر کشورها، یکی از اهداف درازمدت چین آن است که موانعی را از سر راه بردارد که مسیرهای تحصیلی و حرفهای را کاملاً از یکدیگر جدا میکنند. چنین اقدامی باعث میشود حرکت از یک مسیر به مسیر دیگر و کسب مدارک و صلاحیتهایی که ترکیبی از هر دو عنصر را دارند برای هنرآموزان تسهیل شود. جرارد پوستیلگیون، استاد بازنشسته دانشگاه هنگکنگ، میگوید: «مقامات چینی به طرزی فزاینده ارائه مدارک لیسانس حرفهمحور در دانشگاههای سطح پایین را تشویق میکنند و دانشکدههایی که در گذشته صرفاً فنی-حرفهای بودند، اکنون میتوانند مدرک لیسانس ارائه دهند.
باعث افتخار والدین
آیا نگرش عمومی هم در حال تغییر است؟ بستگی دارد از چه کسی بپرسید. شن کچنگ (Kecheng)، دانشجوی سال اول رشته اتوماسیون (خودکارسازی) برقی در دانشگاه پلیتکنیک پکن است. رشته فنیوحرفهای او شامل آموزشهای عملی زیادی میشود که خودش دوست دارد. او معتقد است که چشمانداز شغلی خوبی در بخش هوانوردی دارد. بااینحال قصد دارد تا زمان کسب مدرک لیسانس -علاوه بر مدرک فنی-حرفهای- به تحصیل ادامه دهد. او میگوید شرکتها هنوز هنگام استخدام فارغالتحصیلان دانشگاهی را ارجح میدانند. هی لی (He Li)، دانشجوی 22ساله موسسه فنیوحرفهای راهآهن شیان از انتخابش مطمئن به نظر میرسد. او میگوید، وقتی پسر عمویش در مقطع کارشناسی ارشد در یک دانشگاه خوب در استان سیچوان پذیرفته شد، خانوادهاش جشن گرفتند. اما او درنهایت پس از فارغالتحصیلی موفق شد شغلی کوتاهمدت در یک مدرسه ابتدایی پیدا کند. آن شغل به هیچ عنوان درآمدی که او انتظارش را میکشید نداشت. دانشگاه آقای هی لی از اعتبار کمتری برخوردار است، اما روابط نزدیکی با کارفرمایان سرتاسر کشور دارد. شغل خوبی در زمینه نگهداری از سامانههای مترو در انتظار اوست. او میگوید: «همه افراد نمیتوانند در اداره پشت میز بنشینند و مدیریت کنند. انسان باید خود را با زمانه سازگار کند.»
