ادامه ریزش بورس

در معاملات هفته گذشته بازارهای دارایی، بورس برای دومین هفته متوالی به حرکت خود در مسیر نزولی ادامه داد. در بازار ارز دلار پس از رسیدن به کانال 94 هزار تومان، با عقب‌نشینی همراه شد؛ اما در مجموع هفته سبزی را پشت سر گذاشت. در بازار طلا و سکه نیز تحت تاثیر افزایش قیمت در بازار ارز، قیمت‌ها با رشد همراه شد و صندوق‌های طلا نیز با رکوردشکنی همراه شدند. نفت برنت نیز در معاملات روز چهارشنبه در کانال 68 دلار مورد معامله قرار گرفت.

بازار سهام

بازار سهام در هفته گذشته روزهای کم‌رمقی را پشت سر گذاشت تا روند نزولی شاخص‌ها برای دومین هفته متوالی تداوم یابد. شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در تمام پنج روز معاملاتی هفته گذشته با افت مواجه شد و نهایتاً با از دست دادن کانال دو میلیون و ۶۰۰ هزار واحد، در میانه‌های کانال دو میلیون و 500 هزار‌واحدی قرار گرفت که از آذرماه سال گذشته تجربه نشده بود. به این ترتیب، نماگر اصلی بازار سهام در پایان هفته گذشته در پایین‌ترین سطح ۱۴۵ روز کاری اخیر ایستاد. شاخص کل علاوه بر بازگشت به عقب تمام مسیر پیموده‌شده در سال جاری، بخشی از دستاوردهای سال گذشته خود را نیز از دست داده و بازدهی این شاخص از ابتدای سال منفی است. شاخص هم‌وزن نیز که به‌طور دقیق‌تری وضعیت عمومی بازار و سهام کوچک و متوسط را منعکس می‌کند، در ادامه روند اصلاحی خود، کانال ۸۰۰ هزارواحدی را از دست داد. این اتفاق نشانه‌ای دیگر از تداوم فضای احتیاطی و شکننده در کلیت بازار سهام بود؛ فضایی که در آن، نه‌تنها از فشار فروش کاسته نشده، بلکه فقدان نیروی خریدار نیز بیش از پیش احساس می‌شود. یکی از مهم‌ترین نشانه‌های رکود بازار سهام، افت محسوس ارزش معاملات خرد است؛ در ۲۳ روز معاملاتی اخیر، در هیچ یک از روزهای معاملاتی، ارزش معاملات خرد از مرز ۱۰ هزار میلیارد تومان عبور نکرده است. نبود تقاضای موثر در سمت خرید، به خوبی نشان می‌دهد که نقدینگی، تمایلی برای ورود به گردونه معاملات سهام ندارد و بخش قابل‌توجهی از فعالان حقیقی نیز به خروج سرمایه از بازار ادامه می‌دهند. نگاهی به داده‌های مربوط به تغییر مالکیت‌ها در بازار سهام، مهر تاییدی بر تشدید بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران حقیقی است. طی ۱۲ روز معاملاتی اخیر، بازار سهام هیچ روزی را با ورود پول حقیقی پشت سر نگذاشته است. پس از پایان تعطیلی ناشی از درگیری‌های نظامی و بازگشایی مجدد بازار، شرایط بغرنج‌تر شده است؛ در مجموع ۲۸ روز معاملاتی بعد از جنگ، بازار تنها در دو روز شاهد ورود پول حقیقی بوده و در باقی روزها، سمت فروش حقیقی‌ها دست بالا را داشته است. خالص خروج پول حقیقی در این مدت به حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده؛ رقمی که نشان‌دهنده فرار شتاب‌زده سرمایه‌های خرد از بازار است. به‌ویژه آنکه بخش عمده‌ای از این خروج‌ها به سمت بازارهای موازی چون طلا، ارز، سپرده‌های بانکی و صندوق‌های درآمد ثابت هدایت شده است. افت قیمت‌ها، نبود چشم‌انداز روشن و چالش‌های سیاست‌گذاری در بازار سرمایه موجب شده که سرمایه‌گذاران حقیقی، بورس را محیطی ناامن و فاقد بازده تلقی کنند. در حالی که ابتدای سال ۱۴۰۴ با روزهایی امیدوارکننده در بورس تهران همراه بود؛ این روند چندان دوام نیاورد. شاخص کل در بهار امسال، تا سطح سه میلیون و ۲۵۲ هزار واحد نیز پیشروی کرد و بازدهی بیش از ۲۰درصدی را طی تنها چند هفته برای سرمایه‌گذاران رقم زد. عمده این صعود در پی آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا رقم خورد؛ مذاکراتی که امید به کاهش ریسک‌های ژئوپولیتیک و احیای روابط تجاری را زنده کرده بود. با این حال، ادامه نیافتن روند مثبت مذاکرات و غلبه فضای فرسایشی بر روند گفت‌وگوها، به مرور موتور رشد بازار را خاموش کرد. در ادامه، بازار سهام تحت تاثیر تنش‌های نظامی وارد یک تعطیلی دوهفته‌ای شد و پس از آن نیز، با چرخش فضای روانی سرمایه‌گذاران به سمت بدبینی، شاهد افزایش شتاب خروج پول از بازار بودیم. بسیاری از سهامداران حقیقی، پس از بازگشایی بورس، تصمیم گرفتند ریسک سرمایه‌گذاری در سهام را کنار بگذارند و سرمایه خود را به دارایی‌های امن‌تری منتقل کنند. شاید مهم‌ترین پرسش این روزهای بازار سهام، نه درباره افت شاخص‌ها، بلکه درباره چشم‌انداز پیش‌رو باشد. بازگشت شاخص به سطوح کمتر از دو میلیون و ۶۰۰ هزار واحد، در شرایطی رخ داده که بازار از قله ابتدای سال خود فاصله بیش از 20درصدی گرفته است. بسیاری از نمادها، حتی پایین‌تر از سطوح قیمتی پایان سال ۱۴۰۳ معامله می‌شوند. در چنین فضایی، نبود حمایت موثر از سوی سیاست‌گذار و بی‌عملی در قبال بحران اعتماد، بازار را در شرایطی بلاتکلیف نگه داشته است. در حالی که بازار سرمایه در اغلب کشورهای دنیا، ابزاری برای رشد اقتصاد و تامین مالی مولد تلقی می‌شود، در ایران، این بازار هنوز درگیر نوسانات سیاست‌گذاری و ضعف در نهادسازی است. بورس تهران در ماه‌های اخیر بیش از آنکه از تحولات اقتصادی و بنیادی تاثیر بپذیرد، تحت تاثیر فضای سیاسی و نااطمینانی‌های کلان قرار داشته است. همین موضوع باعث شده سرمایه‌گذاران خرد، رفته‌رفته ترجیح دهند سرمایه‌های خود را از حوزه ریسک‌پذیر سهام به سایر بازارها و دارایی‌های امن منتقل کنند. ادامه‌دار بودن وضعیت فعلی، بورس را در معرض خطرات بیشتری قرار می‌دهد. اگر سیاست‌گذار نتواند اعتماد عمومی به بازار را بازیابی کند، ممکن است حجم بیشتری از سرمایه‌ها از بازار خارج شود؛ با توجه به جذاب‌تر شدن سپرده‌های بانکی با نرخ سود بالا و جذاب شدن مجدد بازار طلا و سکه تحت تاثیر تلاطم‌های سیاسی منطقه‌ای، این دو بازار می‌توانند میزبان پول‌های خارج‌شده از بورس باشند. در مقابل، تثبیت شرایط سیاسی و اقتصادی کشور، تسهیل روند مذاکرات خارجی و بهبود محیط کسب‌وکار می‌تواند زمینه بازگشت بخشی از این سرمایه‌ها را به بورس فراهم کند. به‌علاوه، شفاف‌سازی در سیاست‌گذاری‌ها، کاهش دخالت‌های دستوری در بازار و حمایت هدفمند و غیردستوری از بازار سهام، می‌تواند به تدریج از شدت خروج سرمایه‌ها بکاهد. با همه این اوصاف، بازار سهام در تابستان ۱۴۰۴ به نقطه‌ای رسیده که بیش از هر زمان دیگری نیازمند تزریق اعتماد، اصلاح سیاست‌های مداخله‌گرانه و بازنگری در نقش نهاد ناظر است؛ در غیر این صورت، خطر تعمیق رکود و بی‌اعتنایی کامل سرمایه‌گذاران حقیقی به بورس دور از انتظار نخواهد بود.

بازار ارز

معاملات اسکناس آمریکایی در هفته گذشته با صعود قیمتی همراه شد. دلار که معاملات هفته منتهی به 9 مرداد را در کانال 90 هزار تومان به پایان رسانده بود؛ در روز شنبه وارد کانال 91 هزار تومان شد. روز یکشنبه، شاخص ارزی کانال 92 هزار تومان را نیز فتح کرد و عزم خود را برای رسیدن به ارتفاعات بالاتر جزم کرد. دوشنبه، سیزدهم مرداد دلار به کانال 93 هزار تومان رسید. دلار معاملات روز دوشنبه را در قیمت 93 هزار و 750 تومان به اتمام رساند و معاملات روز سه‌شنبه را در قیمت 94 هزار و 800 تومان آغاز کرد. در ادامه، دلار با عقب‌نشینی از سقف روزانه  به کانال 93 هزار تومان بازگشت و معاملات روز سه‌شنبه را در سطح 93 هزار و 300 تومان به پایان رساند. افت قیمت اسکناس آمریکایی در روز سه‌شنبه در نتیجه اخباری بود که درباره ازسرگیری مذاکرات مخابره شد. معاملات دلار در روز چهارشنبه نیز در کانال 93 هزار تومان آغاز شد و در ادامه دلار به کانال 92 هزار تومان عقب‌نشینی کرد.

بازار طلا و سکه

رشد قیمت دلار در بازار آزاد در هفته گذشته، به رشد قیمت‌ها در بازار طلا و سکه منجر شد. در معاملات روز چهارشنبه، هر گرم طلای 18 عیار در کانال هفت میلیون و 500 هزار تومان معامله شد و سکه امامی هم در کانال 84 میلیون تومان میان خریداران و فروشندگان دست‌به‌دست شد. صندوق‌های طلا نیز در مجموع هفته خوبی را پشت سر گذاشتند. در روز سه‌شنبه، بعد از 18 روز متوالی ورود پول به صندوق‌های طلا، این صندوق‌ها با خروج پول حقیقی همراه شدند. همچنین در معاملات روز سه‌شنبه، دومین رکورد برتر در زمینه ارزش ریالی معاملات صندوق‌های طلا و بیشترین میزان ارزش دلاری معاملات در صندوق‌های طلا به ثبت رسید. در این روز، بیش از 9هزار میلیارد تومان واحد صندوق طلا میان خریداران و فروشندگان دست‌به‌دست شد و با احتساب دلار 93 هزارتومانی در بازار آزاد، ارزش دلاری معاملات این صندوق‌ها به 97 میلیون دلار رسید که در تاریخ معاملات این صندوق‌ها رقم بی‌سابقه‌ای محسوب می‌شود. بیشترین میزان ارزش ریالی معاملات نیز در 28 اسفند سال 1403 به ثبت رسیده که در آن روز، حدود 9 هزار و 300 میلیارد تومان واحد صندوق طلا میان خریداران و فروشندگان دست‌به‌دست شده بود.

بازار نفت

قیمت نفت در معاملات چهارشنبه افزایش یافت و بخشی از افت شدید روز سه‌شنبه را جبران کرد. تهدید ترامپ به اعمال تعرفه بر واردات نفت هند از روسیه، نگرانی‌ها درباره اختلال عرضه را تشدید کرده است. صعود قیمت نفت تحت تاثیر نگرانی‌ها از اختلال در عرضه نفت جهانی پس از تهدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر اعمال تعرفه بر واردات نفت هند از روسیه رخ داد. بهای معاملات آتی نفت خام برنت با ۴۳ سنت معادل 6 /0 درصد افزایش به 07 /68 دلار در هر بشکه رسید. همچنین نفت خام وست تگزاس اینترمدییت (WTI) آمریکا نیز با ۴۰ سنت رشد، به 56 /65 دلار رسید. این در حالی است که روز سه‌شنبه، هر دو شاخص نفتی بیش از یک دلار سقوط کردند و به پایین‌ترین سطوح پنج هفته اخیر رسیدند. چهارمین افت متوالی قیمت‌ها عمدتاً ناشی از نگرانی بازار درباره عرضه بیش از حد بود؛ در واقع در پی اعلام برنامه اوپک‌پلاس برای افزایش تولید در ماه سپتامبر، قیمت‌ها با افزایش همراه شده بود. یوکی تاکاشیما، اقتصاددان شرکت نومورا سکیوریتیز، گفت: سرمایه‌گذاران در حال بررسی این موضوع هستند که آیا هند به تهدیدهای ترامپ واکنش نشان داده و واردات نفت از روسیه را کاهش خواهد داد یا خیر؛ موضوعی که می‌تواند بر عرضه جهانی تاثیرگذار باشد. او تاکید کرد: در صورتی که واردات هند تغییر نکند، پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت WTI در ادامه ماه در محدوده ۶۰ تا ۷۰ دلار باقی بماند. در همین حال، اوپک و متحدانش موسوم به اوپک‌پلاس، روز یکشنبه توافق کردند که تولید نفت خود را از ابتدای سپتامبر به میزان ۵۴۷ هزار بشکه در روز افزایش دهند. این تصمیم در عمل به معنای پایان زودهنگام آخرین دوره کاهش تولید آنهاست. اوپک‌پلاس که حدود نیمی از نفت جهان را تولید می‌کند، در سال‌های گذشته برای تثبیت بازار، تولید را محدود کرده بود اما اکنون تلاش دارد با افزایش سریع عرضه، سهم بازار خود را بازپس گیرد. در کنار این تحولات، فشارهای ایالات‌متحده برای توقف واردات نفت هند از روسیه، به‌عنوان بخشی از استراتژی واشنگتن برای اعمال فشار بر مسکو در مسیر رسیدن به توافق صلح با اوکراین، همچنان ادامه دارد. تحلیلگران هشدار می‌دهند که توقف احتمالی واردات از سوی پالایشگاه‌های هندی و هدایت نفت روسیه به بازارهای جایگزین، می‌تواند تعادل عرضه را مختل کند. ترامپ روز سه‌شنبه بار دیگر تهدید کرد که اگر هند خرید نفت از روسیه را در ۲۴ ساعت آینده متوقف نکند، تعرفه‌های بالاتری بر کالاهای هندی اعمال خواهد کرد. او همچنین اظهار داشت که کاهش درآمدهای نفتی روسیه می‌تواند ولادیمیر پوتین را برای توقف جنگ در اوکراین تحت فشار بگذارد. از سوی دیگر، داده‌های جدید از کاهش ذخایر نفت خام آمریکا حمایت می‌کند. به گزارش منابع آگاه به نقل از آمار موسسه امریکن پترولیوم، ذخایر نفت خام ایالات‌متحده در هفته گذشته 2 /4 میلیون بشکه کاهش یافت. این در حالی است که نظرسنجی رویترز تنها کاهش ۶۰۰ هزار‌بشکه‌ای را پیش‌بینی کرده بود.