رابطه بی‌ثبات

  سردار خالدی: کشف رابطه میان متغیرهای اقتصادی نظیر رشد، تورم، نوسان نرخ ارز و شاخص قیمت سهام در بورس همواره برای آحاد اقتصادی مهم است. آنها می‌خواهند بدانند متغیرهای اصلی اقتصاد کلان چگونه قیمت سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این میان یکی از عواملی که بر شاخص کل قیمت سهام اثر می‌گذارد، تولید ناخالص داخلی است. رونق اقتصادی (افزایش تولید ناخالص داخلی نسبت به روند بلندمدت) روی انتظارات و اطمینان سرمایه‌گذاران اثر می‌گذارد. افزایش تولید ناخالص داخلی، نااطمینانی اقتصادی را کاهش و سودآوری انتظاری سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد. این عوامل به همراه افزایش ثروت مورد انتظار، باعث افزایش تقاضا برای انواع دارایی‌ها ازجمله سهام و قیمت آن می‌شود. تغییر در قیمت سهام، روی ثروت و مصرف خانوارها، سرمایه‌گذاری و تولید بنگاه‌ها اثر می‌گذارد. قیمت سهام برابر با ارزش فعلی سودهای نقدی سهام آتی است. به عبارتی برای تعیین قیمت سهام باید سودهای نقدی سهام آتی را با نرخ بازده مورد انتظار تنزیل کرد. در نتیجه قیمت سهام رابطه معکوسی با نرخ بازده مورد توقع و رابطه مستقیم با سودهای نقدی سهام دارد. نرخ بازده مورد انتظار شامل نرخ بازده واقعی بدون ریسک به اضافه صرف ریسک است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلف از جمله نرخ تورم مورد انتظار باشد. از طرفی افزایش تورم باعث افزایش نرخ بازده مورد توقع و در نتیجه کاهش قیمت سهام و از سوی دیگر باعث افزایش درآمدها و هزینه‌ها و تغییر سود سهام می‌شود که عاملی برای تغییر قیمت سهام است.تغییر در نرخ ارز هم می‌تواند دو اثر متفاوت بر قیمت سهام داشته باشد. از یک‌سو، افزایش نرخ ارز (از بُعد تقاضا) باعث افزایش درآمد شرکت‌های صادرکننده کالا و در نتیجه افزایش قیمت سهام آنها و از سوی دیگر (از بُعد عرضه) باعث کاهش سود شرکت‌های واردکننده نهاده‌های واسطه‌ای و کاهش قیمت سهام آنها می‌شود. نتایج مطالعات با تایید ارتباط متغیرهای اقتصاد و شاخص قیمت‌ها در رژیم‌های متفاوت نشان می‌دهد میان متغیرهای کلان همچون عرضه پول، شاخص قیمت مصرف‌کننده، اعتبارات بخش خصوصی، نرخ ارز و خالص دارایی‌های خارجی با بی‌ثباتی بازار سهام رابطه هست. البته ارتباط میان قیمت سهام و متغیرهای کلان اقتصادی ثابت نیست و این همبستگی متغیر است. شاید به دلیل آنکه بازار سهام ایران در مقایسه با حجم اقتصاد بسیار کوچک است و نمی‌تواند تغییرات واقعی اقتصاد را به خوبی نشان دهد. تجارت فردا در پرونده این هفته با بررسی رابطه میان قیمت سهام و متغیرهای اقتصاد کلان به این مساله می‌پردازد که چرا تغییر در متغیرهای اقتصادی روی شاخص بورس تهران اثر کمتری می‌گذارد.