دام خرس

  زهرا اکبری: «ایران تحت تحریم‌ها باقی می‌ماند و این تحریم‌ها سخت‌تر نیز می‌شود که اگر بخواهم صادقانه بگویم، این خبر خوبی برای ماست. در آینده ما باید وارد روابط مشارکت اقتصادی شویم و برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای برای سرمایه‌گذاری، از جمله سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز ایران داریم.» این صحبت‌های کنستانتین سیمونوف، مدیر صندوق امنیت ملی انرژی روسیه در یک برنامه تلویزیونی است. این اولین‌بار نیست که روس‌ها خشنودی خود را از تحریم‌های غرب علیه ایران ابراز کرده‌اند؛ در طول این سال‌ها روسیه بارها تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران حمایت کرده است.

تحلیلگران سیاسی بر این باورند که سیاست خارجی روسیه در رابطه با ایران فرصت‌طلبانه است. در برهه‌های حساس روسیه از روابط با ایران به عنوان یک برگ برنده برای گسترش روابط خود با کشورهای غربی استفاده کرده است. روسیه همواره علاقه‌مند بوده است که واسطه ایران با جامعه جهانی باشد و در عین حال علاقه‌مند بوده است که مناسبات ایران با جامعه جهانی منافع روسیه را محدود نکند. البته بدیهی است که روسیه در پی حل مسائل ایران نیست بلکه در پی بهره‌برداری از وضعیت موجود برای حل مسائل خود در عرصه بین‌المللی است. روسیه مشتاق است که نقش واسطه و کمک‌کننده به ایران را در شرایط کنونی ایفا کند. اما در عمل روسیه از مناسباتش با ایران برای نزدیک شدن به کشورهای غربی از جمله آمریکا استفاده کرده است و از این منظر خشنود است. در واقع روسیه همکاری با ایران را از زاویه منافع ملی خود دنبال می‌کند. این کشور پایبندی خاصی به تفاهم یا تقابل ندارد بلکه بررسی می‌کند که منافعش از چه طریق بهتر تامین می‌شود. بنابراین حمایت روسیه از ایران تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که منافع ملی‌اش تامین شود.

بعد از جنگ اوکراین و اعمال تحریم‌های شدید علیه روسیه نیز این کشور به دنبال ایجاد راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها است. به همین خاطر هم تحریم ایران به بهانه فروش پهپاد به روسیه، فرصت مناسبی به روسیه است تا در بخش نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری بزرگی کند. در این پرونده تلاش می‌کنیم تحولات اخیر در روابط ایران و روسیه را مورد بررسی قرار داده و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که چرا تهران خود را شریک راهبردی روسیه می‌داند؟ آیا روسیه از تحریم ایران نفع می‌برد؟ چرا ایران از فرصت طلایی برای جایگزینی نفت روسیه استفاده نکرد؟ موضوع پهپادها تا چه اندازه احیای برجام را تحت‌‌تاثیر قرار می‌دهد؟