اطلس ابرها

 ترجمه: جواد طهماسبی- امروز چقدر برای فضای ابری هزینه کردید؟ پاسخ این سوال برای رابرت هجز با چند کلیک به‌دست می‌آید. او صفحه‌ای را  در کامپیوتر دفتر کارش در خانه خودش در برکلی کالیفرنیا باز می‌کند. صفحه‌ای که نشان می‌دهد هزینه‌کرد برای فضای ابری در بنگاه پایگاه داده‌های او به نام آلتینیتی (Altiniti) در زمان واقعی چه اندازه است. این هزینه نیمی از کل هزینه‌‌های بنگاه را تشکیل می‌دهد.  ابزار آقای هجز پنجره‌ای به سوی آینده است. با بالا رفتن مبالغ صورت‌حساب‌ها، هر بنگاه با هر اندازه‌ای باید نه‌تنها منافع فضای ابری بلکه هزینه‌های آن را هم سبک و سنگین کند. بنگاه مشاورتی گارتنر (Gartner) برآورد می‌کند که هزینه‌کرد برای خدمات ابری عمومی از چهار درصد کل هزینه‌کرد برای فناوری اطلاعات در سال 2017 به حدود 10 درصد در سال 2021 می‌رسد. طبق محاسبات سارا وانگ و مارتین کاسادو از بنگاه سرمایه خطرپذیر هورویتز، انبوهی از بنگاه‌های نوپای عاشق فناوری 80 درصد از درآمدهایشان را برای خدمات ابری خرج می‌کنند. وضعیت کنونی به شرایط یک قرن پیش شباهت دارد. زمانی که نیروی برق به یک نهاده ضروری شرکت‌ها تبدیل شد به گونه‌ای که برخی شرکت‌ها مدیر اجرایی جدیدی به نام مدیر برق استخدام کردند.  این تحولات جشن و شادمانی را برای شرکت‌های ابری به ارمغان آورد. غول‌های صنعت از قبیل خدمات وب آمازون (AWS)، مایکروسافت آژور (Microsoft Azure)، سکوی ابری گوگل (GCP) و علی‌بابا و تن سنت در چین به سرعت کسب‌وکارشان را توسعه دادند. گارتنر پیش‌بینی می‌کند فروش جهانی خدمات ابری در سال 2021 تا 26 درصد افزایش می‌یابد و به بیش از 400 میلیارد دلار می‌رسد. اما رقابت نیز شدت می‌گیرد. شرکت اوراکل سازنده نرم‌افزار در 9 دسامبر گزارش داد که به خاطر رشد سریع واحد ابری درآمد شرکت از حد مورد انتظار بالاتر رفت. ارزش بازاری اوراکل 15 درصد یا حدود 40 میلیارد دلار افزایش یافت. همزمان مجموعه‌ای از شرکت‌ها به عرصه آمده‌اند که به کسب‌وکارها در مدیریت بار رایانش خود کمک می‌کنند. یکی از این شرکت‌ها به نام دانه‌برف (Snowflake) 108 میلیارد دلار ارزش دارد. شرکتی دیگر به نام هاشی کرپ (Hashi Corp) در 8 دسامبر وارد بورس نیویورک شد و هم‌اکنون ارزش بازاری آن به 15 میلیارد دلار می‌رسد که سه برابر آخرین ارزیابی خصوصی آن در سال 2020 است. تازه‌ترین اطلاعات ابرها و بادهای شکل‌دهنده آنها در ماه گذشته در بزرگ‌ترین همایش رایانش ابری جهان با عنوان Re:Invent به‌طور کامل به نمایش درآمد. شرکت AWS هر چهار سال یک‌بار این همایش را در لاس‌وگاس برگزار می‌کند. جلسات تخصصی مربوط به «بهینه‌سازی هزینه‌ها» و «صورت‌حساب AWS» با بیشترین استقبال مواجه شدند. در نمایشگاه جانبی این همایش غرفه‌هایی وجود داشتند که شرکت‌های نوپایی مانند Cloudfix، Cloudwiry و Zesty در آنها به مشتریان کمک می‌کردند تا میزان استفاده خود از ابرها را مدیریت کنند. انگیزه اصلی کسب‌وکارها برای حرکت به سمت فضای ابری هزینه نیست، بلکه مقیاس‌پذیری (Scalability) است. بدان معنا که آنها بتوانند با چند کلیک به منابع رایانشی بیشتری دسترسی پیدا کنند. اما هزینه ابرها سنگین‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. صورت‌حساب AWS برای یک مشتری کوچک مانند گروه داک بیل (Duckbill) که بنگاهی مشاورتی در زمینه هزینه‌هاست 30 صفحه دارد. در این صورت‌حساب، جزئیات هر خدمتی که استفاده شده باشد -از پهنای باند در هند گرفته تا سرور مجازی در اورگان- فهرست می‌شود. کوری کوین یکی از بنیانگذاران گروه داک بیل می‌گوید این امر طبیعی است. فراهم‌کنندگان بزرگ فضای ابری از قبیل AWS، آژور و GCP ملغمه‌ای از ده‌ها خدمت هستند. بنگاه AWS بیش از 200 خدمت، از ذخیره‌سازی عادی و پردازش اعداد تا انواع پایگاه داده‌های تخصصی و خدمات هوش مصنوعی ارائه می‌دهد. صورت‌حساب هر کدام از این خدمات طبق چندین عامل از جمله تعداد سرورها، زمان استفاده‌شده یا بایت‌های انتقال‌یافته تنظیم می‌شود. به دنبال آن تخفیف‌ها و پیشنهادهای ویژه مطرح می‌شود. خانم وانگ و آقای کاسادو به بنگاه‌ها پیشنهاد می‌کنند که برای پایین نگه داشتن هزینه‌ها برای خود ابرهای خصوصی بسازند. تاکنون بنگاه‌های بسیار اندکی به این گزینه فکر کرده‌اند چراکه این کار پرهزینه است و از سوی دیگر، کسب‌وکارها نمی‌توانند از مزایای منابع نامحدود رایانشی در ابرهای عمومی بهره‌مند شوند. در عوض، کسب‌و‌کارها تلاش می‌کنند عملیات مالی ابری (Fin Ops) را حرفه‌ای کنند. به عنوان مثال آنها به مدیران مسوول استفاده از فضای ابری که هزینه‌ها را کنترل می‌کنند پاداش می‌دهند. در حال حاضر، اندازه‌گیری تاثیر مالی ابرها فرآیندی غیرخودکار و مشقت‌بار است. با افزایش استفاده از ابرها لازم است این فرآیند خودکارسازی ‌شود. بخشی از این وظیفه را می‌توان با برون‌سپاری بر عهده بنگاه‌های نو‌پایی گذاشت که در همایش Re: Invent حضور پیدا می‌کنند. تعدادی از آنها خدمات مشاوره‌ای و ابزارهای نرم‌افزاری را برای ارزیابی استفاده از ابر و رهنمودهایی برای چگونگی کاهش هزینه‌ها ارائه می‌دهند. بنگاه نوپای Cloud Fix که در لاس‌وگاس از خدماتش رو‌نمایی کرد در قبال اخذ حق اشتراک تنظیمات کاری مشتریان را از طریق نرم‌افزاری انجام می‌دهد که عملکرد ابری آنها را بهینه می‌کند. بنگاه‌های بزرگ ابری هم ظهور بنگاه‌های نوپا و هم رشد فزاینده شکایت‌های مشتریان را مدنظر دارند. شرکت AWS درست قبل از برگزاری همایش لاس‌وگاس اعلام کرد که بهای انتقال داده‌ها به اینترنت را کاهش می‌دهد. با این تصمیم صورت‌حساب میلیون‌ها مشتری کوچک‌تر شد. همچنین این بنگاه‌ها می‌توانند نقاط صرفه‌جویی را شناسایی کنند. در مایکروسافت هزینه‌های ابر آژور اغلب در معاهده‌های شرکتی گنجانده می‌شوند که نوعی اشتراک فراگیر هستند که شرکت‌ها می‌پذیرند. آمیت زاوری که یک مدیر ارشد است، می‌گوید GCP اعتقاد زیادی به «ابر چندگانه» دارد. به عبارت دیگر، شرکت قصد دارد به مشتریان امکان دهد بهترین و ارزان‌ترین خدمات ابری را از عرضه‌کنندگان مختلف دریافت کنند.

پرهزینه، با شانس تخفیف 

اما ارائه‌دهندگان بزرگ خدمات ابری در همه‌جا به فکر مشتریان نیستند. هدف اصلی رایانش ابری آن است که مشتریان وادار شوند فقط پول فناوری اطلاعاتی را که استفاده می‌کنند بپردازند در حالی که خدمات مختلف بر حسب نیاز با یکدیگر ترکیب می‌شوند. شرکت AWS این پیچیدگی را به چشم یک مزیت رقابتی می‌بیند. طبقه‌بندی خدمات آن عمدتاً از طریق تیم‌هایی مستقل انجام می‌گیرد که می‌توانند سریع‌تر نوآوری کنند و به عنوان مثال چگونگی محاسبه هزینه را برای مشتریان تغییر دهند. مت گارمن رئیس تیم فروش و بازاریابی AWS می‌گوید ما تصمیم گرفته‌ایم به توسعه‌دهندگان امکان دهیم هرچه می‌خواهند بسازند و خلاقیت خود را رها کنند. سه ارائه‌دهنده بزرگ خدمات این عادت را دارند که فرآیند انتقال داده‌ها به ابرهایشان را ارزان و آسان اما خروج آنها را پرهزینه می‌کنند. منتقدان شرکت AWS و با شدت کمتر، آژور و GCP را متهم می‌کنند که نوعی هتل‌کالیفرنیای دیجیتالی هستند. جایی که شما هر زمان نخواهید می‌توانید تسویه‌حساب کنید اما هرگز نمی‌توانید از آن خارج شوید. محصور کردن مشتریان در چنین محیطی ممکن است آنها را وادار کند از خدمات دیگر آن استفاده کنند. به عقیده آقای گارمن هر چه هزینه خروج داده‌ها از ابر بالاتر باشد احتمال انجام آن بالاتر می‌رود. طبق تعریف، مشتریان، با داده‌های بیشتری نسبت به زمان ورود از ابر خارج می‌شوند. واقعیت هر چه باشد، سود حاشیه‌ای کلان فراهم‌کنندگان خدمات ابری (‌که در مورد AWS  به 60 درصد می‌رسد) عاملی برای ایجاد رقابت به‌شمار می‌رود. شرکت کلود فلر (Cloud Flare) که در بارگذاری محتوای آنلاین و خنثی‌سازی حملات به مشتریان کمک می‌کند در ماه سپتامبر یک خدمت جدید ذخیره داده‌ها را معرفی کرد که برای خروج داده‌ها هزینه‌ای دریافت نمی‌کند. ماتیو پرینس رئیس کلود فلر می‌گوید این کار به کسب‌و‌کارها اجازه می‌دهد تا خدمات ارائه‌دهندگان مختلف را با یکدیگر ترکیب و مقایسه کنند و به این ترتیب توان بالقوه واقعی ابرها آزاد می‌شود. به عقیده آقای پرینس هر فراهم‌کننده خدمات ابری نقاط ضعف و قوت خودش را دارد. سرمایه‌گذاران نقاط قوت کلود فلر را می‌بینند. با وجود روند نزولی ارزش بنگاه‌های نوپا در اثر تکانه‌های فناوری، ارزش بازاری 45 میلیارددلاری این بنگاه هشت برابر ارزش آن در زمان عرضه اولیه در سپتامبر 2019 است. اگر اقداماتی از قبیل نوآوری آقای پرینس به نتیجه برسد این صنعت رقابتی‌تر خواهد شد. همانند آلتینیتی، این بنگاه یک پایگاه داده‌های مبتنی برابر دارد که به کاربران امکان می‌دهد اطلاعات، از جمله صورت‌حساب‌ها را در زمان واقعی جداسازی کنند. شرکت قصد دارد این خدمت را در اختیار تمام کاربران قرار دهد.