دیپلماسی بی‌بازده

  زهرا اکبری: با آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین بسیاری معتقد بودند ایران یکی از کشورهایی است که می‌تواند در کنترل وضعیت نفت در جهان موثر باشد. ولی اکنون با گذر چندین ماه از این جنگ مشخص شد که ایران نه‌تنها از این فرصت بهره نبرد بلکه اندک‌اندک اوضاع (دست‌کم در حوزه اقتصاد) به ضرر کشور تمام شد. در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای، پخش اخباری در رابطه با همکاری ایران با روسیه در جنگ اوکراین باعث تیره‌تر شدن روابط ایران و غرب شده است. اکنون شاهد آن هستیم که سیاست‌های اتحادیه اروپا به سیاست‌های واشنگتن در قبال ایران بسیار نزدیک شده و حتی به نظر می‌رسد با توجه به تهدیدات ادراکی از سوی تهران، کشورهای اروپایی به این قطعیت رسیده‌اند که می‌توانند مواضع خود را در ارتباط با تهران شدیدتر کرده و از این مساله با توجه به وضعیت داخلی ایران، در چارچوب معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی بهره‌برداری کنند و فشارهای قابل توجهی را علیه تهران عملیاتی کنند. در این موقعیت، اگرچه ایران هرگونه شرکت مستقیم در جنگ اوکراین را انکار کرده اما روسیه ابایی از اعلام این خبر که پهپادهای به‌کاررفته در بمباران اوکراین ایرانی هستند، ندارد. اما مساله اقتصادی تنها موضوعی نیست که باعث هیاهوی پهپادی اخیر شده است. یک واقعیت مسلم این است که روسیه در اوکراین به مشکل خورده است. زمانی که کشوری در یک وضعیت بغرنج قرار می‌گیرد تلاش می‌کند کشورهای متحد خود را هم درگیر این وضعیت کند تا از این طریق، وضعیت را به نفع خود تغییر دهد. 

از دست‌رفتن فرصت طلایی

در حالی که ایران نتوانست از این فرصت طلایی به سود خود استفاده کند؛ به نظر می‌رسد برخی از کشورهای منطقه توانسته‌اند از این فرصت به نحو احسن استفاده کنند. به عنوان مثال سازمان انرژی قطر با شرکت کونوکو فیلیپس برای صادرات گاز مایع به آلمان برای مدت ۱۵ سال از سال ۲۰۲۶ قرارداد امضا کرد. قطر همچنین با شرکت چینی سینوپک، قراردادی 27ساله در زمینه فروش گاز مایع امضا کرده است. صادرات گاز مایع توسط قطر از میادین مشترک این کشور با ایران صورت خواهد گرفت. همان میادینی که قطری‌ها برای توسعه تولید خود از آن با شرکت‌های غربی قراردادهای هنگفت امضا کرده‌اند در حالی که ایران به دلیل نبودن سرمایه‌گذاری مناسب فرصت‌های خود را از دست می‌دهد.

سوالی که پیش می‌آید این است که چرا باید در سیاست خارجه رویکردی را پیگیری کنیم که امنیت اقتصادی ما را تضعیف می‌کند؟ چگونه بدون تعامل مثبت با جهان می‌توان مشکلات اقتصاد داخلی را حل کرد؟ سیاست خارجی ایران به نفع کدام کشورهاست؟ چرا ایران روسیه را شریک راهبردی خود می‌داند؟ آیا روسیه و چین ظرفیت تامین نیازهای ایران را دارند؟