شهرهای سرزنده

 

وجود فضاهای سبز در مناطق شهری از چندین جهت اهمیت دارد. آنها نه‌تنها مکان‌هایی برای استراحت، ورزش و معاشرت در اختیار جوامع قرار می‌دهند، بلکه حیات وحش را نیز به منطقه می‌آورند و از طریق جذب دی‌اکسید کربن، به مبارزه با گرمایش جهانی کمک می‌کنند. پوشش درختی حتی می‌تواند دمای یک شهر را در طول موج گرما از طریق ایجاد سایه و فرآیندی به نام تبخیر و تعرق، چندین درجه کاهش دهد.

طبق داده‌های آژانس محیط زیست اروپا (EEA)، درختان به‌طور متوسط 30 درصد از زمین‌های 38 پایتخت اروپا را پوشش می‌دهند. شهر اسلو در شمال اروپا با 72 درصد بیشترین سهم فضای سبز را دارد و پس از آن شهر برن سوئیس (53 درصد) و پایتخت اسلوونی، لیوبلیانا (50 درصد) قرار دارند.

پاریس با تنها 20 درصد پوشش درختی، بسیار پایین‌تر از میانگین اروپا قرار دارد. پایتخت فرانسه پس از مادرید (39 درصد) و رم (24 درصد) قرار دارد. فضای سبز در آتن حتی کمیاب‌تر است، جایی که درختان تنها یک‌دهم سطح شهری را پوشانده‌اند، در حالی که نیکوزیا، پایتخت قبرس، با نرخ تنها چهار درصد، رتبه‌بندی شهرهای منتخب را به پایان می‌رساند.

اگرچه تعیین دقیق ارقام هزینه برای همه پایتخت‌های بزرگ دشوار است، اما واضح است که بسیاری از آنها به دلیل مزایای بی‌شمار فضاهای سبز، سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در این حوزه انجام می‌دهند. برای مثال، اسلو درصد بالایی از فضای سبز را به خود اختصاص داده است، در حالی که ادمونتون سرانه قابل توجهی از زمین‌های پارک را در اختیار دارد. شهرهایی مانند نانجینگ در چین نیز در حال بررسی راه‌هایی برای تعیین کمیت ارزش فضای سبز از طریق ابتکاراتی مانند مطالعات «تمایل به پرداخت» هستند.

برخی از شهرها بر افزایش پوشش کلی فضای سبز تمرکز می‌کنند، در حالی که برخی دیگر بر انواع خاصی مانند پارک‌ها، درختان خیابانی یا بام‌های سبز1 تاکید دارند.

طبق گفته ScienceDirect.com، شهرهایی مانند نانجینگ از تحقیقات برای درک ارزشی که ساکنان برای فضاهای سبز قائل هستند استفاده می‌کنند که می‌تواند به تصمیمات سرمایه‌گذاری آینده کمک کند.

نمونه‌هایی از تلاش پایتخت‌ها برای گسترش فضای سبز عبارت‌اند از:

- تهران، در حال کار بر روی یک طرح توسعه پایدار برای فضاهای سبز است که هدف آن افزایش سرانه فضای سبز شهری است.

- اسلو، درصد بالایی از فضای سبز را دارد که نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی قابل توجه است.

- ادمونتون، سرانه قابل توجهی از زمین‌های پارک را در اختیار دارد.

طبق گزارش Sustainable Earth، فضاهای سبز به رفاه و تنوع زیستی کمک می‌کنند و حتی می‌توانند به کاهش اثرات تغییرات اقلیمی نیز کمک کنند.

تاثیر فضاهای سبز و پارک بر سرزندگی شهری

فضاهای سبز شهری نه‌تنها به طور قابل توجهی کیفیت محیط شهری را افزایش می‌دهند، بلکه تعاملات اجتماعی را نیز افزایش داده و آنها را به عاملی حیاتی در سرزندگی شهری، به‌ویژه در مناطق کلانشهری پرجمعیت و تحت فشار اکولوژیک، تبدیل می‌کنند.

یک مطالعه موردی در سال 2024، با استفاده از داده‌های پنلی از 35 شهر بزرگ چین از سال 2012 تا 2022، تاثیر سرانه مناطق فضای سبز شهری را بر سرزندگی شهری تجزیه و تحلیل می‌کند. نتایج، تاثیر قابل‌توجه سرانه مناطق فضای سبز پارک را بر سرزندگی شهری تایید می‌کند. بر اساس این یافته‌ها، این مطالعه توصیه‌های سیاستی ارائه می‌دهد که بر اهمیت ساخت فضای سبز پارک برای ارتقای توسعه پایدار شهری و بهبود کیفیت زندگی ساکنان تاکید دارد. در ادامه خلاصه‌ای از این مقاله آورده شده است.

الف) مقدمه

سرزندگی شهری نماد سرزندگی و پویایی یک شهر است که تا حد زیادی جذابیت و رقابت‌پذیری آن را تعیین می‌کند. این یک عنصر اساسی در دستیابی به کیفیت زندگی شهری است، زیرا یک شهر پرجنب‌وجوش بهتر می‌تواند با چالش‌هایی که به طور مداوم با آن روبه‌روست، مقابله کند. از زمانی که جیکوبز برای نخستین‌بار مفهوم «سرزندگی شهری» را معرفی کرد، پژوهشگران عوامل موثر بر آن را از دیدگاه‌های مختلف تجزیه و تحلیل کرده‌اند. فضاهای سبز به عنوان یک جزء اساسیِ زیرساخت‌های شهری، نه‌تنها کیفیت محیط زیست شهری را بهبود می‌بخشند، اثرات جزیره گرمایی شهری را کاهش داده و خدمات اکوسیستمی ارائه می‌دهند، بلکه سلامت جسمی و روانی، کیفیت زندگی و رفاه ساکنان را نیز افزایش می‌دهند. سیاست‌گذاران به‌طور فزاینده‌ای اهمیت فضاهای سبز را تشخیص داده‌اند که سبب توسعه انواع مختلف سیاست‌ها شده است.

دستور کار سازمان ملل متحد برای توسعه پایدار 2030، 17 هدف توسعه پایدار (SDG) را تشریح می‌کند، که هدف یازدهم، «فراگیر، ایمن، مقاوم و پایدار کردن شهرها و سکونتگاه‌های انسانی» است. فضاهای سبز به عنوان یک عنصر حیاتی شناخته می‌شوند و این دستور کار به صراحت خواستار گسترش فضاهای سبز شهری است. این موضوع با هدف گسترده‌تر افزایش سرزندگی شهری نیز همسو است. پس از آن، دستورالعمل‌های بین‌المللی برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای که UN-Habitat منتشر کرده است، تاکید می‌کنند که مدیریت پایدار می‌تواند با شناسایی، احیا، حفاظت و ایجاد فضاهای سبز از طریق برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای محقق شود. سومین کنفرانس سازمان ملل متحد در مورد مسکن و توسعه پایدار شهری (Habitat III) در سال ۲۰۱۶ بر لزوم ترویج فضاهای عمومی سبز ایمن، فراگیر و قابل دسترس تاکید کرد. در این کنفرانس گفته شد که برنامه‌ریزی شهری خوب برای دستیابی به این هدف بسیار مهم است. این کنفرانس هر ۲۰ سال یک بار برگزار می‌شود. در همین حال، طرح شهرهای سالم سازمان بهداشت جهانی نیز اشاره می‌کند که فضاهای سبز شهری باید در برنامه‌ریزی شهرهای سالم ادغام شوند تا آلودگی هوا کاهش یابد و سلامت جسمی و روانی ساکنان افزایش یابد. استاندارد جهانی رسمی برای راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت (NbS)، که از سوی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در سال ۲۰۲۰ معرفی شد، چهارچوبی را برای اجرای توسعه فضای سبز شهری فراهم می‌کند.

بسیاری از مناطق، کشورها و شهرها به طور فعال برنامه‌ریزی فضای سبز شهری را برای برآورده کردن الزامات توسعه پایدار ترویج می‌کنند. توافق سبز اروپا که در سال ۲۰۱۹ از سوی کمیسیون اروپا پیشنهاد شد، کشورها را تشویق می‌کند تا زیرساخت‌های سبز را، عمدتاً با تمرکز بر پارک‌های شهری و فضاهای سبز، ارتقا دهند تا کیفیت زندگی ساکنان را بهبود ببخشند و توانایی شهرها را در مقابله با چالش‌های اقلیمی افزایش دهند. طرح زیرساخت سبز و تنوع زیستی بارسلونا ۲۰۲۰، ابتکار شهر باغی سنگاپور، استراتژی محیط زیست لندن و طرح لندن بدون کربن، به همراه طرح PlaNYC نیویورک، همگی بر نقش حیاتی فضاهای سبز در ارتقای توسعه پایدار و مزایای اجتماعی تاکید دارند.

در طول چند دهه گذشته، دولت چین به طور مداوم توسعه پارک‌ها و فضاهای سبز را در اولویت قرار داده است. بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱، نرخ پوشش سبز در مناطق شهری ساخته‌شده از 22 /39 به 06 /42 درصد افزایش یافته، در حالی که سرانه فضای سبز پارک از 8 /11 مترمربع به 78 /14 مترمربع افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۱، دفتر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست چین و دفتر کل شورای دولتی «نظراتی در مورد ترویج توسعه سبز در ساخت‌وساز شهری و روستایی» منتشر کردند. پس از آن، «چهاردهمین برنامه پنج‌ساله برای ساخت زیرساخت‌های شهری ملی» که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد، بر لزوم تقویت ساخت پارک‌ها و فضاهای سبز شهری از دیدگاه‌های مختلف تاکید بیشتری کرد. در سال ۲۰۲۲، شورای دولتی چنگدو را به عنوان منطقه نمونه برای ساخت یک شهر پارک تصویب کرد. ساخت مناطق نمونه و فضاهای سبز شهر به عنوان رویکردی موثر برای مقابله با چالش‌های شهری مانند کاهش مداوم فضای اکولوژیک در کلانشهرها، فشار بر امکانات خدمات عمومی و ظرفیت ناکافی حاکمیت عمل می‌کند. این ابتکارها مسیرهای جدیدی را برای توسعه با کیفیت بالای کلانشهرها بررسی می‌کنند.

شهرهایی مانند شانگهای، شنژن، گوانگژو، چینگدائو، نانینگ و چانگشا بر این اساس دستورالعمل‌های مختلف، استراتژی‌های بلندمدت، برنامه‌های ساخت‌وساز کوتاه‌مدت و برنامه‌های عملیاتی مربوط به ساخت پارک‌های شهری را معرفی کرده‌اند. این سیاست‌ها نه‌تنها اهمیت توسعه فضای سبز را برجسته می‌کنند، بلکه هدف آنها افزایش رقابت‌پذیری شهری و بهبود کیفیت زندگی ساکنان است. در عین حال، آنها فرصت‌ها و چالش‌های بی‌سابقه‌ای را برای افزایش سرزندگی شهری ارائه می‌دهند. با این حال، در عمل، ساخت فضای سبز پارک هنوز با چالش‌های زیادی روبه‌روست. چین، به عنوان بزرگ‌ترین کشور در حال توسعه، نابرابری‌های منطقه‌ای قابل توجهی را نشان می‌دهد. به دلیل تفاوت در موقعیت جغرافیایی، سطوح توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی شهری، تفاوت‌های قابل توجهی در وضعیت فعلی و اثربخشی فضاهای سبز پارک در شهرهای مختلف وجود دارد. برخی از شهرها ممکن است با مسائلی مانند فضاهای سبز ناکافی یا مدیریت نامناسب مواجه شوند. این چالش‌ها زمینه‌ای برای بررسی تاثیر ساخت فضای سبز بر سرزندگی شهری فراهم می‌کنند. بنابراین، این مطالعه با هدف تجزیه و تحلیل سرزندگی شهری در چهارچوب توسعه شهری با استفاده از 35 شهر بزرگ و متوسط به عنوان نمونه انجام شده است. این مطالعه با بررسی تاثیر فضاهای سبز پارک بر سرزندگی شهری، به دنبال بررسی این موضوع است که چگونه گسترش مقیاس و کیفیت فضاهای سبز پارک می‌تواند محیط‌های شهری را بهبود ببخشد و سرزندگی شهری را افزایش دهد.

ب) بررسی و تحلیل

مطالعات اولیه در مورد سرزندگی شهری عمدتاً بر تحلیل کیفی متمرکز بود. جیکوبز معتقد بود که افزایش عملکردها، مقیاس، ویژگی‌های فرهنگی و جمعیت می‌تواند سرزندگی فضاهای شهری را ارتقا دهد. در مراحل بعدی، پژوهشگران کشورهای مختلف به تدریج روش‌های تحلیل کمی را اتخاذ کردند و شاخص‌های مختلفی را از جنبه‌هایی مانند شرایط طبیعی، کیفیت محیط زیست، خدمات عمومی، اقتصاد صنعتی، مورفولوژی فضایی و جهت‌گیری سیاست‌گذاری بررسی کردند. تو و همکاران (2020) تغییرات در 15 کلانشهر چین را بررسی کردند و نتیجه گرفتند که شاخص‌های سرزندگی شهری در مناطق مرفه نسبتاً بالاتر است. گوئو و همکاران (2021) دریافتند که تمرکز کاربری‌های خاص زمین نیز بر سرزندگی شهری تاثیر می‌گذارد، به طوری که تمرکز کاربری زمین با شدت سرزندگی خیابان همبستگی مثبت دارد. زوملزو و همکاران (2019) استدلال کردند که مورفولوژی شهری می‌تواند بر سرزندگی شهری تاثیر بگذارد، که می‌تواند به طور خاص به ترکیب کاربری زمین، اندازه بلوک، اندازه قطعه زمین و سازگاری کاربری‌های ساختمان تقسیم شود.

شیا و همکاران (2020) پیچیدگی رابطه میان کاربری زمین شهری و سرزندگی را در پنج کلانشهر در چین به عنوان نمونه آشکار کرده و بر اهمیت در نظر گرفتن کارکردهای کاربری زمین و چرخه‌های زمانی در برنامه‌ریزی شهری و استراتژی‌های توسعه تاکید کردند. لان و همکاران (2020) تاثیر زیرساخت‌های اجتماعی و ورود جمعیت را بر سرزندگی شهری بررسی کردند و دریافتند که افزایش سرمایه‌گذاری مالی در زیرساخت‌های اجتماعی می‌تواند به طور موثر سرزندگی شهری را افزایش دهد، در حالی که ورود جمعیت از طریق تعامل با زیرساخت‌های اجتماعی بر سرزندگی شهری تاثیر می‌گذارد. چن و همکاران (2023) کشف کردند که شهرهای پرجنب‌وجوش که با مکان‌های اجتماعی متعدد (مثلاً کافه‌ها) مشخص می‌شوند، تمایل دارند سطوح بالاتری از نوآوری را نشان دهند، که نشان می‌دهد سرزندگی شهری می‌تواند ظرفیت نوآوری را تحریک کند. لی و همکاران (2022) تراکم جمعیت، سن جامعه، فضای باز، نسبت پیاده‌رو، روشنایی خیابان، تراکم خرید و اوقات فراغت و نزدیکی به حمل‌ونقل را به عنوان عوامل مثبت محرک سرزندگی شهری شناسایی کردند.

برخی از پژوهشگران همچنین از داده‌های نور شب برای تجزیه و تحلیل سرزندگی شبانه شهری استفاده کرده‌اند. فضاهای سبز، عملکردهای متنوع شهری را در هم می‌آمیزند و مکان‌های مهمی برای ساکنان جهت انجام فعالیت‌های تفریحی، ورزشی و اجتماعی مانند گردهمایی‌ها هستند. ریجستر (2006) در نظریه خود در مورد شهرهای بوم‌شناختی، تاکید کرد که ساخت فضاهای سبز صرفاً برای زیباسازی شهرها نیست، بلکه به عنوان یک جزء حیاتی از شبکه‌های اکولوژیک شهری عمل می‌کند. این فضاها هوای تازه، محیط‌های قابل سکونت و سبک زندگی پایدار را برای ساکنان فراهم می‌کنند. این شرایط محیطی مطلوب، جذابیت شهر را افزایش می‌دهد و ساکنان و مشاغل بیشتری را به مشارکت در فعالیت‌های شهری جذب می‌کند و در نتیجه سرزندگی اقتصادی و اجتماعی شهر را تقویت می‌کند.

وایت (1980) و اولدنبرگ (2001) استدلال کردند که فضاهای سبز، به عنوان مناطق عمومی باز، می‌توانند تعاملات اجتماعی میان ساکنان را افزایش داده و توسعه شبکه‌های اجتماعی و انسجام جامعه را تقویت کنند. این عوامل در مجموع به سرزندگی کلی محیط‌های شهری کمک می‌کنند. ساکنان سالم‌تر معمولاً مولدتر و خلاق‌تر هستند و این امر باعث می‌شود در فعالیت‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی در داخل شهر مشارکت بیشتری داشته باشند و از این طریق به شکل مستقیم به افزایش نشاط شهری کمک کنند. کاپلان (1995) همچنین تاکید کرد که فضاهای سبز نقش مهمی در بازیابی روانی دارند. آنها به کاهش خستگی ذهنی، افزایش تمرکز و ایجاد حس آرامش کمک می‌کنند. علاوه بر این، فضاهای سبز استرس را کاهش داده و رفاه کلی ساکنان را بهبود می‌بخشند.

ج) نتیجه‌گیری

این مطالعه به بررسی چگونگی تاثیر توسعه فضای سبز شهری بر سرزندگی شهری در شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعه مانند چین می‌پردازد، جایی که تراکم جمعیت بالا و فشار قابل توجهی از توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست وجود دارد. یافته‌ها تاثیر مثبت قابل توجه سرانه مناطق فضای سبز شهری را بر سرزندگی شهری تایید می‌کند.

علاوه بر این، تولید ناخالص داخلی، مساحت کل فضای سبز پارک و اندازه جمعیت، همگی تا حدودی اثرات آستانه‌ای را در رابطه میان سرانه فضای سبز و سرزندگی شهری نشان می‌دهند. این یافته‌ها بر نقش ضروری فضاهای سبز در ارتقای انسجام اجتماعی تاکید دارند و در عین حال تاکید می‌کنند که بهبودهای فضایی و عملکردی معقول و متوسط می‌تواند به توسعه فضاهای سبز کمک کند. بنابراین، در شهرهای بسیار بزرگ با منابع محدود، تلاش‌ها باید بر ارتقای زیرساخت‌های اطراف فضاهای سبز شهری، ادغام پارک‌ها با امکانات متنوع خدمات عمومی با کیفیت بالا و اولویت‌بندی بهبود کیفیت فضاهای سبز متمرکز شود.

نابرابری در دسترسی

طبق گزارش آژانس محیط زیست اروپا (EEA) با عنوان «چه کسی از طبیعت در شهرها سود می‌برد؟ نابرابری‌های اجتماعی در دسترسی به فضاهای سبز و آبی شهری در سراسر اروپا»، دسترسی به فضاهای سبز و آبی عمومی در سراسر اروپا متفاوت است. این مطالعه نشان داد که شهرهای شمال و غرب اروپا تمایل به داشتن فضای سبز بیشتری نسبت به شهرهای جنوب و شرق اروپا دارند. این ارزیابی به نابرابری‌های اجتماعی-اقتصادی و جمعیتی در دسترسی به فضاهای سبز و آبی در شهرهای اروپایی می‌پردازد. همچنین شامل نمونه‌هایی از فضاهای سبز است که برای تامین نیازهای گروه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر و محروم طراحی شده‌اند.

پتانسیل فضاهای سبز برای افزایش سلامت و رفاه ما، هم در علم و هم در سیاست، به طور فزاینده‌ای شناخته شده است. مناطق سبز قابل دسترس به ویژه برای کودکان، سالمندان و افراد کم‌درآمد که بسیاری از آنها فرصت‌های محدودی برای تماس با طبیعت دارند، مهم است.

مردم از فضاهای سبز محلی خود برای ورزش و تعاملات اجتماعی، آرامش و بازیابی ذهنی استفاده می‌کنند. مزایا از کاهش خطرات چاقی در کودکان گرفته تا سلامت قلب و عروق بهتر و میزان پایین‌تر افسردگی در بزرگسالان متغیر است. پارک‌ها، درختان و سایر فضاهای سبز، کیفیت هوا را بهبود می‌بخشند، سروصدا را کاهش می‌دهند، دمای هوا را در دوره‌های گرم تعدیل می‌کنند و تنوع زیستی را در مناظر شهری افزایش می‌دهند.

طبق آخرین داده‌های موجود، زیرساخت‌های سبز که شامل فضاهای سبز و آبی مانند زمین‌های اختصاصی، باغ‌های خصوصی، پارک‌ها، درختان خیابانی، آب و تالاب‌ها می‌شود، به طور متوسط ۴۲ درصد از مساحت شهر را در ۳۸ کشور عضو EEA تشکیل می‌دهند. شهری که بیشترین نسبت کل فضای سبز (۹۶ درصد) را دارد، کاسرس در اسپانیاست، جایی که منطقه اداری شهر شامل مناطق طبیعی و نیمه‌طبیعی اطراف هسته شهر است. شهری که کمترین فضای سبز کل را با تنها هفت درصد دارد، ترناوا در اسلواکی است.

مناطق سبز قابل دسترس عمومی سهم نسبتاً کمی از کل فضای سبز را تشکیل می‌دهند که به طور متوسط تنها سه درصد از کل مساحت شهر تخمین زده می‌شود. با این حال، این میزان بین شهرها متفاوت است، به طوری که در شهرهایی مانند ژنو (سوئیس)، لاهه (هلند) و پامپلونا /ایرونا (اسپانیا) بیش از ۱۵ درصد از مساحت شهر را فضای سبز قابل دسترس تشکیل می‌دهد.

آخرین داده‌های نمایشگر پوشش درختان شهری EEA نشان می‌دهد که میانگین پوشش درختان شهری برای شهرها در ۳۸ کشور عضو و همکار EEA، ۳۰ درصد بوده است؛ شهرهای فنلاند و نروژ بیشترین نسبت پوشش درختی را دارند، در حالی که شهرهای قبرس، ایسلند و مالت کمترین میزان را دارند.

نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که نابرابری‌هایی از نظر دسترسی وجود دارد. در سراسر اروپا، فضای سبز در محله‌های شهری کم‌درآمدتر، کمتر از محله‌های پردرآمد در دسترس است، و این تفاوت‌ها اغلب ناشی از بازار مسکن است، جایی که املاک در مناطق سبزتر گران‌تر هستند. در حالی که سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که همه مردم در فاصله ۳۰۰متری فضای سبز زندگی کنند، کمتر از نیمی از جمعیت شهری اروپا این کار را انجام می‌دهند. دستورالعمل‌های ملی و محلی در سراسر اروپا متفاوت است و راهنمایی در مورد چگونگی ایجاد دسترسی برابر در میان گروه‌های اجتماعی، متداول نیست.

مطالعات موردی از سراسر اروپا نشان می‌دهد که چگونه اقدام هدفمند برای کاهش نابرابری‌ها در دسترسی به فضاهای سبز با کیفیت بالا می‌تواند مزایای سلامتی و رفاه طبیعت را در شهرها به حداکثر برساند. مشارکت دادن جوامع محلی در طراحی و مدیریت فضای سبز، به در نظر گرفتن نیازهای خاص آنها کمک می‌کند و مشخص شده است که حس مالکیت را تقویت کرده و استفاده از آن را ارتقا می‌دهد.

هزینه شهرهای سبز

پایتخت‌ها مبالغ متفاوتی در فضاهای سبز سرمایه‌گذاری می‌کنند، به طوری که برخی شهرها سالانه میلیاردها پوند سود و برخی دیگر میلیون‌ها پوند سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای مثال، شرکت سیتی لندن2 تخمین می‌زند که فضاهای سبز آن سالانه 8 /126 میلیون پوند از نظر مزایای اجتماعی ارزش دارند. در همین حال، نیویورک سالانه نزدیک به ۱۸ میلیارد دلار هزینه گردشگری مربوط به سیستم پارک خود را دریافت می‌کند.

برخی نمونه‌ها در این زمینه عبارت‌اند از:

 لندن: شهردار تقریباً ۳۰ میلیون پوند در فضاهای سبز لندن سرمایه‌گذاری کرده است. طبق گزارش شرکت شهر لندن، فضاهای سبز تحت مدیریت این شرکت 8 /126 میلیون پوند سود سالانه دارند و ارزش فعلی آنها طی ۵۰ سال 6 /3 میلیارد پوند است.

 نیویورک‌سیتی: هزینه‌های گردشگری مرتبط با سیستم پارک‌های شهر تقریباً ۱۸ میلیارد دلار در سال است. 

 سیاتل: یک مطالعه نشان داد که پارک‌ها و فضاهای سبز سیاتل سالانه نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار سود و صرفه‌جویی ایجاد می‌کنند.

 پاریس: در حالی که هزینه دقیق مشخص نشده است، گفته می‌شود پاریس بیشترین فضای سبز را در میان پایتخت‌های اروپایی دارد.

 پکن: یک مطالعه در منطقه پینگگو پکن نشان داد که بیش از ۵۵ درصد از پاسخ‌دهندگان حاضر به پرداخت هزینه برای حفظ فضاهای سبز هستند.

در مجموع، کشورها مبالغ متفاوتی صرف فضای سبز می‌کنند، به طوری که برخی بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی خود را صرف حفاظت از محیط زیست، از جمله ابتکارات فضای سبز، می‌کنند. در سال 2023، یونان و هلند با اختصاص 5 /1 درصد از تولید ناخالص داخلی به هزینه‌های حفاظت از محیط زیست پیشرو بودند؛ در حالی که برخی دیگر مانند فنلاند تنها 2 /0 درصد هزینه کردند. علاوه بر این، برای افزایش راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت (NbS) به سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی نیاز است، به طوری که کشورهای گروه 20 برای دستیابی به اهداف آینده باید هزینه‌های داخلی خود را 140 درصد افزایش دهند. این هزینه‌ها صرف موارد زیر می‌شود:

1- حفاظت از محیط زیست: هزینه‌های حفاظت از محیط زیست، که شامل ابتکارات فضای سبز می‌شود، بسیار متفاوت است. برای مثال، همان‌طور که گفته شد، یونان و هلند در سال 2023، 5 /1 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به این حوزه اختصاص دادند، در حالی که فنلاند تنها 2 /0 درصد اختصاص داد.

2- ابتکارهای خاص: در چهارچوب هزینه‌های حفاظت از محیط زیست، کشورها بودجه را به دسته‌های مختلف اختصاص می‌دهند. برای مثال، طبق گزارش کمیسیون اروپا، یونان 9 /0 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف مدیریت پسماند و 6 /0 درصد را صرف کاهش آلودگی کرده، در حالی که هلند 6 /0 درصد را صرف مدیریت پسماند و 4 /0 درصد را صرف مدیریت فاضلاب کرده است.

3- راهکارهای مبتنی بر طبیعت (NbS): کشورهای گروه20 با تمرکز بر تنوع زیستی و سیاست‌های زیست‌محیطی، سرمایه‌گذاری قابل توجهی در NbS انجام می‌دهند. آنها در حال حاضر سالانه تقریباً 4 /2 میلیارد دلار از طریق برنامه‌های کمک‌های رسمی توسعه (ODA) سرمایه‌گذاری می‌کنند و سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی 14 میلیارد دلار دیگر به آن اضافه می‌کند.

4- نیازهای سرمایه‌گذاری سبز: تخمین‌ها برای نیازهای سرمایه‌گذاری سبز اضافی، فراتر از سرمایه‌گذاری‌های موجود، از 400 میلیارد یورو تا 558 میلیارد یورو سالانه در اتحادیه اروپا متغیر است.

5- زیرساخت سبز: زیرساخت سبز، شامل فضاهای سبز و آبی، بخش قابل توجهی از مناطق شهری را در برخی شهرها تشکیل می‌دهد. طبق گزارش آژانس محیط زیست اروپا، در 38 کشور عضو EEA، زیرساخت‌های سبز به طور متوسط 42 درصد از مساحت شهر را تشکیل می‌دهند. کشورهای ثروتمندتر به دلیل ظرفیت مالی بیشتر، تمایل دارند بیشتر در طرح‌های سبز، از جمله زیرساخت‌های سبز، سرمایه‌گذاری کنند.

ارزش اقتصادی فضاهای سبز

وقتی در پارک محله قدم می‌زنیم، زمانی که بچه‌ها در زمین بازی می‌خندند یا گروهی از سالمندان با سرعت در مسیر پیاده‌روی قدم می‌زنند، تصور اینکه چنین فضای ساده‌ای بتواند اقتصاد محلی، منطقه‌ای و حتی ملی را تغییر دهد، دشوار است؛ اما می‌تواند.

می‌دانیم که پارک‌ها سلامت جسمی و روانی ما را بهبود می‌بخشند، تاب‌آوری اقلیمی را تقویت می‌کنند و آلودگی هوا را کاهش می‌دهند.  همچنین می‌دانیم که جوامع را گرد هم می‌آورند. اما تا چه حد؟ یک پارک جدید یا احیاشده، یا یک فضای باز، چه تاثیری مثلاً بر هزینه‌های سرسام‌آور مراقبت‌های بهداشتی ما دارد؟ چقدر می‌تواند در تصفیه آب‌های سطحی محلی برای ما صرفه‌جویی کند؟ چه تعداد گردشگر جذب خواهد کرد و وقتی در هتل‌ها، رستوران‌ها و مراکز خرید هزینه می‌کنند، چقدر به اقتصاد محلی کمک خواهند کرد؟

جنیفر کلینتون، اقتصاددان ارشد پارک‌ها و حفاظت از محیط زیست در سازمان غیرانتفاعی TPL، می‌گوید: «مشتریان اغلب زمانی در مورد اقتصاد حفاظت از محیط زیست صحبت می‌کنند که می‌خواهند یک پرونده کمی و مبتنی بر شواهد برای تامین بودجه حفاظت از محیط زیست ایجاد کنند. بودجه پارک‌ها و تفریحات با بسیاری از نیازهای دیگر شهرداری‌ها رقابت می‌کند و بیان مزایای زیست‌محیطی بلندمدت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اما مطالعات مزایای اقتصادی و بازگشت سرمایه TPL با موفقیت این موضوع را اثبات می‌کند.» وقتی شهرها و شهرستان‌ها داده‌هایی برای درک تاثیر اجتماعی گسترده‌تر سرمایه‌گذاری‌های حفاظتی داشته باشند، می‌توانند هزینه‌های گذشته را توجیه کرده و سرمایه‌گذاری‌های آینده را هدایت کنند.

طبق تحقیقات انجمن ملی تفریحات و پارک‌ها، در سال ۲۰۱۹، آژانس‌های محلی پارک‌ها و تفریحات عمومی در ایالات‌متحده نزدیک به ۲۱۸ میلیارد دلار فعالیت اقتصادی ایجاد کردند که نسبت به ۱۴۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۳ افزایش قابل توجهی یافته است. در سال ۲۰۱۹، این آژانس‌ها تنها از طریق عملیات و هزینه‌های سرمایه‌ای خود، از بیش از 2 /1 میلیون شغل حمایت کردند.

کلینتون می‌گوید: تحقیقات ما نشان داده است که حفاظت از محیط زیست به ازای هر دلار سرمایه‌گذاری، بین ۴ تا ۱۱ دلار بازگشت سرمایه دارد. در ورمونت، حفاظت از محیط زیست ۹ دلار به اقتصاد بازمی‌گرداند و در مِین (از سال ۲۰۱۲) این رقم به ۱۱ دلار می‌رسد.

پارک‌ها و فضاهای سبز، کیفیت آب را بهبود می‌بخشند، به طور طبیعی آب‌های سطحی را مدیریت می‌کنند، آلودگی هوا را کاهش می‌دهند، سلامت جامعه را افزایش می‌دهند، فرصت‌های تفریحی فراهم می‌کنند، مشاغل را جذب و حفظ می‌کنند و از توسعه اقتصادی در منطقه خود حمایت می‌کنند. افرادی که در پارک‌ها فعالیت بدنی دارند، هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی را کاهش می‌دهند. همه اینها درآمد مالیاتی محلی را هم از افزایش ارزش املاک و هم از هزینه‌های گردشگران ایجاد می‌کند.

فضاهای سبز ارزش تفریحی قابل توجهی دارند. برای مثال، طبق گزارش Trust for Public Land، یک مطالعه ارزش استفاده تفریحی از پارک‌های 3BREC را سالانه ۲۸۰ میلیون دلار تخمین زده است. مطالعه دیگری تخمین زده است که سیستم پارک در نیویورک سیتی سالانه ۹ میلیارد دلار ارزش تفریحی ایجاد می‌کند.

علاوه بر این، پژوهش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که ارزش خانه‌ها معمولاً در نزدیکی پارک‌ها، مسیرهای پیاده‌روی و فضای سبز باکیفیت افزایش می‌یابد. صاحبان خانه‌هایی که در فاصله ۵۰۰فوتی از یک پارک BREC زندگی می‌کنند، افزایش کلی ارزش ملک بیش از ۲۰ میلیون دلار را تجربه می‌کنند که سبب افزایش درآمد مالیات بر دارایی سالانه بیش از 5 /1 میلیون دلار می‌شود. با افزایش ارزش املاک و افزایش درآمدهای مالیاتی، فرصت‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری در جامعه ایجاد می‌شود. 

پی‌نوشت‌ها:

1- بام‌های سبز که به عنوان بام‌های زنده یا باغ‌های پشت بامی نیز شناخته می‌شوند، بام‌هایی پوشیده از پوشش گیاهی و یک محیط کشت هستند که معمولاً روی یک غشای ضد آب کاشته می‌شوند. این بام‌ها مزایای بی‌شماری از جمله بهبود مدیریت آب‌های سطحی، کاهش اثر جزیره گرمایی شهری و افزایش بهره‌وری انرژی را ارائه می‌دهند.

2- سیتی لندن مثل وال‌استریت نیویورک، مرکز تمام فعالیت‌های مالی انگلستان است و می‌توان گفت که در قرن ۱۹ میلادی، مرکز تمام تجارت‌های اقتصادی جهان بوده است. بیشتر وقت‌ها سیتی لندن را شهری درون شهر دیگر می‌دانند که سازمانی به ‌نام شرکت سیتی لندن آن را اداره می‌کند.

3- BREC عموماً به کمیسیون تفریح و پارک برای بخش شرقی باتون‌روژ اشاره دارد. این سازمان در لوئیزیانا مردم را به پارک‌ها و طبیعت متصل و تجربیات تفریحی را برای اهل محل فراهم می‌کند.