ترس از آینده

بازارهای سرمایه‌گذاری داخلی که مدتی است در گیرودار ابهامات سیاسی و اقتصادی کشور به‌ویژه وضعیت بلاتکلیف احیای برجام، سرگردان بوده و روند مشخصی را طی نمی‌کنند، حالا گرفتار ریسک تورم فزاینده جهانی و احتمال بروز رکود اقتصادی نیز شده و نیم‌نگاهی نیز به آن سوی مرزها دارند. این شرایط اما تنها مختص بازارهای داخلی نیست و حتی رمزارزها را نیز نزولی کرده است. به این ترتیب در هفته منتهی به 22تیرماه، بورس برای چهارمین هفته پیاپی با افت میانگین قیمت سهام مواجه شد اما دلار به نوسان محدود در یک بازه مشخص قیمتی ادامه داد. سکه که در میانه هفته، حبابی تاریخی شکل داده بود در ادامه شاهد تعدیل نسبی قیمت‌ها بود تا بازدهی هفتگی این دو بازار رشدی کمتر از یک درصد داشته باشند. در بازار ارزهای دیجیتال اما، ارزش کل، افت بیش از هشت‌درصدی را تجربه کرد و عنوان بازنده‌ترین سرمایه‌گذاری در هفته سوم تیرماه را به خود اختصاص داد.

سایه تورم جهانی بر بازارها

جمعه 17 تیرماه بود که وزارت کار ایالات‌متحده با انتشار آمار اشتغال این کشور اعلام کرد نرخ بیکاری در ماه گذشته میلادی بدون تغییر بوده است. به این ترتیب در حالی که اقتصاددانان این کشور انتظار داشتند در ماه ژوئن تعداد مشاغل ایجادشده در آمریکا به ۲۶۸ هزار شغل برسد، اما گزارش جدید نشان داد طی این ماه و در بحبوحه اشباع بازار کار، تعداد مشاغل ایجادشده به ۳۷۲ هزار شغل رسیده که فراتر از حد تصور آنان بود. اما با این حال نرخ بیکاری در آمریکا همچنان روی عدد ۶ /۳ درصد باقی مانده است. افزایش ۳۷۲ هزارتایی تعداد مشاغل در آمریکا اما به نظر خیال سیاستگذار را از رکود راحت کرده تا بدون نگرانی نرخ بهره را افزایش دهد. حالا سرمایه‌گذاران و بازارها در انتظار انتشار آمار تورم ایالات متحده هستند؛ آماری که تا لحظه نگارش این گزارش (روز چهارشنبه) منتشر نشده است. آنچه مشخص است در صورتی که نرخ تورم آمریکا بالاتر از انتظارات باشد، سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو با شدت بیشتری دنبال می‌شود. بر اساس آخرین آمارها، نرخ تورم سالانه آمریکا به 6 /8 درصد رسیده بود؛ موضوعی که شوک سنگینی به بازارها وارد کرد. همین آمار سبب شد تا فدرال رزرو دست به افزایش 75 /0درصدی نرخ بهره این کشور بزند. حالا افزایش مجدد 75 /0 درصد نرخ بهره آمریکا محتمل است و همین موضوع نیز بازارها را نگران کرده است. اگر نگاهی به نرخ‌ها در بازار اوراق قرضه ایالات متحده نیز بیندازیم به انتظارات تورمی سرمایه‌گذاران پی می‌بریم. آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد برای سومین بار از ماه مارس، نرخ دوساله از ۱۰ساله سبقت گرفته است؛ جایی که نرخ بازده تا سررسید اوراق ۱۰ساله آمریکا به زیر سه درصد رسیده و عدد 963 /2 را نشان می‌دهد اما نرخ سررسید اوراق دوساله این کشور در 033 /3 درصد قرار دارد. پیش گرفتن نرخ اوراق دوساله از 10ساله نشان از تمایل بیشتر سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق بلندمدت دارد.

یکی از شگفتی‌های هفته گذشته، برابری دلار و یورو بود. اتفاقی که در دو دهه گذشته تجربه نشده بود. یورو، روز سه‌شنبه با توجه به افزایش شدید هزینه‌های استقراض کشورهای بدهکار به پایین‌ترین سطح خود از دسامبر 2002 نزول کرد و در مقابل شاخص دلار آمریکا بالاترین حد خود در دو دهه اخیر را تجربه کرد. به نظر می‌رسد بازار متقاعد شده که بانک مرکزی ایالات متحده به سیاست‌های خود برای مبارزه با تورم، سرسختانه پایبند خواهد بود. در صورت‌جلسه FOMC (کمیته بازار آزاد فدرال) که دو هفته قبل منتشر شد نیز مجدداً تایید شد که احتمال افزایش 5 /0 یا 75 /0درصدی نرخ بهره در جلسه ماه جولای وجود دارد. سیاستگذاران بر لزوم مبارزه با تورم حتی اگر به رکود اقتصادی منجر شود تاکید دارند. اینجاست که متوجه می‌شویم فعالان بازارهای مالی انتظار تورم بالاتری را می‌کشند. همین نگاه‌هاست که سبب شده شاهد ریزش قیمت کامودیتی‌ها نیز باشیم. در هفته‌ای که گذشت هر تن مس به کانال پایینی هفت هزار دلار نزول کرد و شاخص‌های نفتی نیز در مرز 100 دلار بر هر بشکه به نوسان نزولی پرداختند و حتی شامگاه سه‌شنبه با نگاهی منتظر اما نگران از آمار تورم آمریکا کانال 100دلاری را نیز از دست دادند. دیگر کالاهای پایه نیز وضعیتی مشابه داشتند تا شاهد واکنش منفی بازارهای مالی باشیم. البته همزمان شیوع مجدد کووید 19 در چین نیز به ترس از رکود دامن زده است. بورس تهران نیز که یک بازار کالامحور به‌شمار می‌رود، از این موضوع مستثنی نبود و هر روز نیم‌نگاهی نیز به بازارهای جهانی داشت و در کنار نااطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی داخلی، حالا تورم جهانی نیز سایه خود را بر معاملات این بازار که نزدیک به دو سال است حال و روز خوشی ندارد، افکنده است.

سرمای تابستانی بورس

بورس تهران در هفته گذشته نیز سهامداران خود را ناامید کرد. دادوستدهای بازار سهام در هفته منتهی به 22 تیرماه و در گرمای سوزان تابستان در حالی پایان یافت که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افت 8 /0درصدی، برای چهارمین هفته متوالی به حرکت در مسیر کاهشی ادامه داد و بعد از دو بار بازگشت از مرز حمایتی 5 /1 میلیون‌واحدی، سرانجام این ابرکانال را واگذار کرده و مجدداً یک پله عقب‌تر نشست. نماگر هم‌وزن اما سقوط 75 /2درصدی را تجربه کرد تا افت قیمت سهام کوچک بازار بیشتر خودنمایی کند. 

همزمان رکود بازار نیز عمیق‌تر شد و با افت ارزش معاملات خرد سهام به سطوح کمتر از دو هزار میلیارد تومان که هنوز در سال جاری تجربه نشده بود، شرایط را برای فعالان تالار شیشه‌ای سخت‌تر کرد. از یک‌سو ابهامات موجود در فضای اقتصادی و سیاسی کشور و از سوی دیگر فشار تورم جهانی بر بازار کامودیتی‌ها سبب شده تا سرمایه‌گذاران هنوز به ورود مجدد با دیده تردید بنگرند. همزمان اختلافات موجود میان وزارت صمت و بورس کالا و تلاش برای بازگرداندن قیمت‌گذاری دستوری به بخش‌هایی که به تازگی نفسی راحت کشیده بودند، سایه سنگین خود را بر معاملات سهام نیز افکنده است. از این‌رو ضعف شدید تقاضا در بورس تهران، تابستانی سرد و کسل‌کننده را برای فعالان بازار رقم زده است.

در چنین فضایی است که بعد از خروج تقریباً کامل بورس‌اولی‌ها، حالا قدیمی‌ها و برخی خبرگان بازار نیز دست به ماشه فروش شده‌اند و شاید دیگر بازارها را گزینه مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری می‌بینند. آمارها نشان می‌دهد از ابتدای سال تاکنون میانگین روزانه خروج سرمایه‌های خرد از گردونه معاملات سهام در حدود 100 میلیارد تومان بوده تا در مجموع این دسته از معامله‌گران خالص فروش بیش از 14 هزار میلیارد تومان را رقم بزنند. 

از ابتدای خرداد یعنی پس از پرسه موقت شاخص کل در ابرکانال 6 /1 میلیون واحد و سپس اصلاح بازار اما خالص خروج حقیقی‌ها به بیش از 160 میلیارد تومان در هر روز افزایش یافته که از افزایش شتاب سهامداران برای فرار از عدم قطعیت‌های موجود در بازار سهام خبر می‌دهد. تحت همین شرایط است که بورس‌بازان برخلاف همیشه، حتی توجهی به تورم فزاینده در داخل کشور و رشد نرخ دلار در بازارها ندارند و تنها به دنبال راهی برای خروج از آن و ورود به بازاری هستند که دست مداخله‌گر دولت کمترین آسیب را به سرمایه آنها وارد کند.

حبس دلار

اسکناس آمریکایی در هفته‌ای که گذشت نوسان چندانی را شاهد نبود و به حرکت مختصر در کریدور 31 هزار و 50 تا 31 هزار و 400 تومان ادامه داد و در مجموع هفته رشد اندکی کمتر از یک درصد را تجربه کرد. به نظر فضای انتظاری بر دادوستدهای بازار ارز تهران نیز سایه افکنده و حتی در این بازار نیز شاهد انجماد معاملاتی هستیم. بازار ارز تهران در دو روز نخست هفته گذشته، با توجه به تعطیلات عید قربان معامله‌ای نداشت یا حداقل نرخی برای اسکناس آمریکایی در این دو روز ثبت نشد. روز دوشنبه اما نرخ هر برگ اسکناس دلار در معاملات بازار آزاد تهران با حدود 100 تومان افزایش به رقم 31 هزار و 350 تومان رسید. در این روز شنیده‌ها از هسته مرکزی بازار ارز تهران حاکی از آن بود که نرخ‌دهی در معاملات بازار آزاد از رونق پیشین افتاده و عمده افراد حاضر در بازار، معاملات خود را در بنگاه‌های ارزی رسمی و مورد تایید بانک مرکزی انجام می‌دهند. روز سه‌شنبه هر برگ اسکناس دلار آزاد در حوالی سطح قیمتی روز ماقبل یعنی رقم 31 هزار و 350 تومان فعالیت خود را آغاز کرد. با گذشت چند ساعت از معاملات بازار روز سه‌شنبه نوسان قابل توجهی در نرخ شاخص ارزی رخ نداد اما در معاملات عصر این روز بود که قیمت دلار با نوسانات افزایشی اندک به رقم 31 هزار و 380 تومان رسید. به این ترتیب طبق مشاهدات به‌عمل‌آمده از روند قیمت این ارز نرخ دلار برای نهمین روز به نوسان در کریدور قیمتی 31 هزار و 50 تا 31 هزار و 400تومانی ادامه داد. روز چهارشنبه نرخ غیررسمی اسکناس آمریکایی کمی بیشتر افزایش یافت و به 31 هزار و 430 تومان رسید. از جمله اتفاقات قابل توجه بازار ارز در هفته گذشته اما هشدارهای پیامکی دستگاه قضا به دارندگان اسکناس‌های خارجی بود. پیامکی به نقل از معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه ‌قضائیه که نوشته بود «عرضه، حمل یا نگهداری ارزِ فاقد صورت‌حساب خرید معتبر یا فاقد مجوز ورود توسط اشخاصی غیر از صرافی، بانک یا موسسه مالی اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی، قاچاق ارز محسوب می‌شود». این هشدارها آن هم پس از اخبارهای مربوط به دستگیری تعدادی از معامله‌گران غیررسمی بازار ارز در ماه‌های پیشین نشان از حمایت نهادهای قضایی از سیاست‌های بانک مرکزی دارد و شاید بتوان بخشی از کاهش حجم معاملات غیررسمی و عدم خروج نرخ شاخص ارزی از کریدوری مشخص را به همین سیاست‌های ترکیبی نهادهای بازارساز و قضایی ارتباط داد. به هر حال معاملات اسکناس آمریکایی در بازار ارز تهران در هفته منتهی به 22 تیرماه با رشد 6 /0درصدی پایان یافت.

بادکنک سکه

بازار سکه و طلا این روزها به نظر رونق یافته است. در حالی نرخ جهانی طلا زیر مرز مهم 1800 دلار بر هر اونس نوسان می‌کند که هر قطعه سکه امامی معاملات هفته گذشته خود را با رشد کمتر از 5 /0درصدی به پایان رساند. اما روز دوشنبه با رسیدن بهای هر قطعه سکه امامی به 15 میلیون و 290 هزار تومان، حباب قیمتی این مسکوک گران‌بها با عبور از سقف تاریخی خود به محدوده دو میلیون و ۳۹۰ تا دو میلیون و ۴۲۰ هزار تومان رسید. به نظر می‌رسد با توجه به امنیتی شدن فضای بازار ارز و رکود بازار سهام، سرمایه‌گذاران، بازار سکه را بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری یافته‌اند. بازاری که شاید این روزها کمترین دخالت‌های دولتی را شاهد باشد. با این حال به نظر فعالان این بازار نوسانات جهانی طلا را جدی نگرفته‌اند. با این حال روز چهارشنبه اندکی از این حباب تخلیه شد و با بازگشت نرخ سکه امامی به مرز 15 میلیون‌تومانی، بازدهی هفتگی این مسکوک گرانبهای داخلی به 4 /0 درصد محدود شد.

بازگشت خودرو به تالار نقره‌ای؟

حواشی مربوط به عرضه خودرو در بورس کالا گویا تمامی ندارد. هفته گذشته بالاخره شورای عالی بورس تشکیل جلسه داد و خبر رسید پای خودرو پس از گذر از فراز و نشیب‌های بسیار دوباره به بورس باز شده است. ضمن آنکه بناست تامین مالی خودروسازان از مسیر اوراق گواهی سپرده کالایی و سلف موازی استاندارد عملیاتی شود. معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا نیز در این خصوص با اشاره به مصوبه جدید شورای عالی بورس مبنی بر ازسرگیری عرضه خودرو در بورس کالا، گفت: «این موضوع که طی هفته‌های اخیر با چالش‌هایی روبه‌رو شده بود، بعد از بررسی کمیسیون تخصصی شورای عالی بورس، عصر روز سه‌شنبه در صحن شورا با حضور وزیران اقتصاد و صمت مطرح و نظرات وزارت صنعت، تصویب شد. بنابراین با هماهنگی وزارت صنعت، عرضه خودرو در بورس کالا انجام خواهد شد. از این‌رو مقرر شده فرآیند عرضه با یک کلاس خودرو آغاز و همه شرکت‌های تولیدکننده آن کلاس، اقدام به عرضه خودرو در بورس کالا کنند. البته وزارت صنعت صلاحیت‌هایی در عرضه و الزام به عرضه خودروسازان و اعمال محدودیت‌هایی در سمت تقاضا، دارد که محدودیت‌ها شامل گواهینامه یا پلاک فعال است که هنگام ثبت سفارش بررسی خواهد شد.» اواسط خردادماه بود که وزارت صمت جلوی عرضه برخی محصولات گروه بهمن‌موتور را گرفت. این وزارتخانه در آن زمان «ایجاد سامانه یکپارچه فروش خودرو»، «سه‌قیمتی شدن خودروها»، «نادیده گرفتن شروط قبلی عرضه خودرو در بورس کالا»، «عرضه اندک»، «نادیده گرفتن نقش شورای رقابت در تعیین قیمت»، «عدم دریافت مجوز فروش از وزارت صمت» و «تردید در شفافیت» را به عنوان هفت دلیل برای تعویق عرضه خودرو در بورس کالا، مطرح کرده بود.

هفته سرخ کریپتوها

ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال در هفته گذشته سقوط بیش از هشت‌درصدی را تجربه کرد و به 879 میلیارد دلار نزول کرد. در این میان بیت‌کوین به عنوان معروف‌ترین و البته بزرگ‌ترین کریپتو از 21 هزار و 638 دلار در 17 تیرماه به میانه کانال 19 هزاردلاری در 22 تیرماه عقب‌نشینی کرد تا از افت هفتگی حدود 9درصدی خبر دهد. اتریوم نیز حدود 12 درصد عقب‌نشینی قیمتی داشت. به نظر، فعالان بازار رمزارز نیز به استقبال انتشار آمار تورم آمریکا رفته‌اند. تحلیلگران گلسنود نیز در خصوص روند اخیر ارزهای دیجیتال نوشته‌اند بازار نزولی هنوز به زمان بیشتری نیاز دارد. دلیل آن هم این است که هولدرهای بلندمدتی که به بیت‌کوین به‌عنوان یک فناوری اعتماد کرده‌اند، به‌طور فزاینده‌ای بیشترین ضررهای تحقق‌نیافته را متحمل می‌شوند. آنها افزوده‌اند که بازار احتمالاً به ریسک کاهش قیمت بیشتری نیاز دارد تا کاملاً تصمیم سرمایه‌گذاران را آزمایش کرده و بتواند کف انعطاف‌پذیری ایجاد کند. از این‌رو شاید برای مدت زمان بیشتری شاهد افت قیمت کریپتوها باشیم. به‌ویژه آنکه در صورت افزایش بیش از انتظار نرخ تورم آمریکا، فشار بیشتری بر این بازار پرریسک وارد خواهد شد و احتمالاً شاهد کوچ سرمایه‌ها به پناهگاه‌های امن سرمایه‌گذاری خواهیم بود.