سر در گریبان
سومین افت متوالی بورس چگونه رقم خورد؟
گرمای تابستان بیداد می‌کند و همزمان با گردوغبارهای گاه و بی‌گاه در سطح کشور، بازار دارایی‌ها نیز در غبار و ابهام ادامه حیات داده و فعالان همه بازارهای داخلی در سرگیجه و تردید به سر می‌برند. یک روز به خبر از سرگیری گفت‌وگوهای برجامی واکنش نشان می‌دهند و روز بعد ناامید از احیای برجام، راه رفته را بازمی‌گردند. تشدید تورم جهانی نیز حالا قوز بالای قوز شده و سایه خود را در بازار کامودیتی‌ها افکنده است تا بورس کالامحور تهران با هراس بیشتری به آینده بنگرد. دومین هفته تیرماه با افت دسته‌جمعی گزینه‌های داخلی سرمایه‌گذاری سپری شد؛ جایی که شاخص کل بورس تهران برای سومین هفته متوالی کاهش ارتفاع داد و این‌بار 7 /0 درصد عقب‌نشینی کرد. در بازار ارز و طلا نیز شاهد افت قیمت 3 /1درصدی دلار آزاد و کاهش 7 /3 درصد قیمت هر قطعه سکه امامی بودیم. بااینحال در آن سوی مرزها، ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال حدود چهار درصد رشد کرد و بیت‌کوین نیز پنج درصد گران‌تر قیمت خورد.
گره مذاکرات
بازارها که در نخستین هفته تیرماه به استقبال ازسرگیری مذاکرات رفع تحریم‌ها در دوحه قطر رفته بودند، در هفته گذشته بار دیگر از احیای برجام ناامید شدند تا شاهد روند متفاوت قیمت‌ها باشیم. فرسایشی شدن مذاکرات هسته‌ای حالا نه‌تنها سرمایه‌گذاران بلکه عموم مردم را خسته و رنجور کرده است. در این میان دو هفته پیش زمانی که مذاکرات جدید با واسطه اروپایی میان ایران و آمریکا آغاز شد، خوش‌بینی بازارها نسبت به امکان حصول توافق را احیا کرد. وضعیتی که در صورت وقوع می‌تواند آرامش را به بازار دارایی‌های غیرمولد بازگرداند و در بازارهای مولد نیز با ایجاد فضای پیش‌بینی‌پذیری و ثبات نسبی، نویدبخش دوره‌ای جدید باشد. معادله‌ای برد-برد که هم می‌تواند هزینه مبادلاتی صادرکنندگان را کاهش دهد و هم به واسطه آرامش اقتصاد و بازارها، از حساسیت سیاستگذار برای دخالت در سازوکارهای اقتصادی و قیمت‌گذاری دستوری در بنگاه‌ها بکاهد. با پایان مذاکرات دوحه اما آبی سرد بر سر فعالان بازارها ریخته شد. خبرنگار وال‌استریت ژورنال مدعی شد مذاکرات دوحه سازنده نبوده است و گروه E3 شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان نیز بیانیه‌ای مشترک علیه ایران صادر کرد و با محکوم کردن ادامه فعالیت بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه، از ایران خواست تمامی فعالیت‌های موشکی بالستیک و تکثیر آن‌ها را که با قطعنامه 2231 شورای امنیت و قطعنامه‌های دیگر مطابقت ندارد، متوقف کند. در ادامه نیز رابرت مالی، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا، مذاکرات دوحه را اتلاف وقت خواند و گفت: «ایران در دوحه درخواست‌هایی روی میز گذاشت که به برجام ربطی ندارد، چیزهایی که قبلاً هم می‌خواستند و اروپایی‌ها و ما گفته بودیم که این بخشی از مذاکرات فعلی نیست.» هر چند بعد از آن علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات احیای برجام از ادامه این مذاکرات خبر داد و گفت زمان و مکان مذاکرات جدید در حال نهایی‌سازی است اما بازارها بار دیگر در تعیین مسیر خود دچار تردید و سرگیجه شدند.
خسته از فرسایش
سومین افت متوالی شاخص کل بورس تهران در مقیاس هفته رقم خورد و این‌بار هر چند از شتاب کاهشی این نماگر کاسته شد اما در نهایت شاهد نزول 7 /0درصدی دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای بودیم. این کاهش ارتفاع در حالی رقم خورد که شاخص کل، سه روز از هفته را سبزپوش سپری کرد اما همان افت ابتدای هفته توانست بازی را به نام خود تمام کند. روز شنبه بود که نماگر اصلی سهام، یک‌بار دیگر به مرز نزول از ابرکانال 5 /1 میلیون‌واحدی رسید تا مجدداً شاهد افزایش تقلا و تلاش برای حذف این محدوده باشیم. این تلاش با رشدهای کم‌مقدار روزانه تا سطح یک میلیون و 511 هزارواحدی در دادوستدهای روز سه‌شنبه ادامه یافت اما در پایان هفته بار دیگر شاهد افزایش فشار عرضه‌ها در کلیت بازار و عقب‌نشینی قیمت سهام بودیم تا پرونده معاملات هفتگی بورس تهران در سطح یک میلیون و 502 هزارواحدی بسته شود. تداوم ابهامات برجامی فعالان بازار و همزمان با آن انتظار برای رونمایی از گزارش‌های بهاره روی سامانه کدال و هراس معامله‌گران از احتمال تشدید سیاست‌های انقباضی در دنیا برای مقابله با تورم که طبیعتاً اثری منفی بر قیمت کامودیتی‌ها به جا خواهد گذاشت سبب شد تا بورس‌ها هفته‌های سرنوشت‌سازی را در پیش داشته باشند. باید دید پس از 23 ماه فرسایشی زجرآور در تالار شیشه‌ای آیا بالاخره قرعه شانس به نام بورسی‌ها درخواهد آمد یا قرار است رکود بورس، تولد دوسالگی خود را نیز پشت‌سر بگذارد. به نظر می‌رسد در دو هفته آینده تا حدودی می‌توان به این پرسش‌ها پاسخ داد.
کریدور دلاری
اسکناس آمریکایی نیز در هفته گذشته سرگیجه داشت اما به نوسان در کریدوری مشخص ادامه داد. در ابتدای هفته پس از آنکه خبرها از عدم موفقیت طرفین در مذاکرات دوحه خبر می‌داد، نرخ دلار در بازار ارز تهران رو به صعود گذاشت. روز شنبه پس از بازگشت تیم مذاکره‌کننده ایرانی از دوحه که محل جدید نشست‌های هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی بود، قیمت دلار با جبران افت قیمت‌های هفته پیش خود به سطوح قیمتی پیش از مذاکرات بازگشت و به رقم ۳۲ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. روز یکشنبه اما باز هم مسیر دلار تغییر کرد و اسکناس آمریکایی با حدود ۷۰۰ تومان کاهش نسبت به نرخ روز شنبه به رقم ۳۲هزار تومان رسید. به نظر می‌رسد هرچه شکاف میان ارقام رسمی و غیررسمی بازار افزایش یابد انتظارات تورمی موجود در فضای بازار نیز بیشتر شده و در نتیجه زمینه‌ساز رشد مثبت نرخ ارز در معاملات بازار آزاد می‌شود. همچنین به عقیده برخی از کارشناسان ارزی، افت قیمت مشاهده‌شده در نرخ‌های غیررسمی دلار، عمدتاً ناشی از افزایش حجم عرضه اسکناس در بازار است. روند کاهشی نرخ دلار آزاد در میانه هفته گذشته نیز ادامه پیدا کرد اما به نظر می‌رسید دلار بازه‌ای مشخص برای نوسان پیدا کرده است. روز دوشنبه کریدور قیمتی نرخ‌های توافقی فروش اسکناس دلار حد فاصل کف قیمت ۳۰ هزار و ۷۵۰ تا سقف ۳۱ هزار و ۱۰۰ تومان بود. در این میان با افزایش حجم معاملات نرخ‌های جدید، از شلوغی معاملات غیررسمی کاسته شده و عمده افراد حاضر در بازار در پشت درب صرافی‌های دارای سهمیه دولتی صف کشیدند. به طوری که رفت‌و‌آمد در کوچه‌های اطراف میدان فردوسی و خیابان منوچهری بیشتر شد تا بازار ارز روزهای شلوغ خود را سپری کند. به این ترتیب روز سه‌شنبه دلار آزاد اندکی رشد قیمت را تجربه کرد و در نهایت قیمت هر برگ اسکناس دلار آزاد با حدود 400تومان افزایش روزانه، به رقم 31 هزار و 450 تومان رسید. روز چهارشنبه اما اسکناس آمریکایی نوسان چندانی نداشت و در نهایت با دادوستد در سطح 31 هزار و 350تومانی، معاملات هفتگی خود را با افت 3 /1درصدی به پایان رساند. سکه نیز هفته دوم تیر را کاهشی به پایان رساند و 7 /3 درصد ارزان‌تر قیمت خورد.
رکودهای تورمی در جهان
اقتصاد جهانی شرایط مطلوبی ندارد. در هفته‌ای که گذشت آمار جدیدی از تورم کشورهای مختلف دنیا در ماه ژوئن منتشر شد. در این ماه نرخ تورم کره‌جنوبی به بالاترین میزان در ۲۴ سال گذشته یعنی از سال 1998 رسید. تورمی که از زمان وقوع بحران مالی در آسیا بی‌سابقه بود. همچنین ذخایر ارز خارجی این کشور به کمترین میزان از سال ۲۰۰۸ تاکنون رسیده است. کره‌جنوبی چهارمین اقتصاد بزرگ آسیا به شمار می‌رود و برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که بانک مرکزی و دولت این کشور شرایط سختی را پیش رو دارند. در ترکیه نیز تورم رو به رشد ادامه دارد و تازه‌ترین آمار تورم این کشور برای ماه ژوئن نشان از رقم 6 /78درصدی دارد که از سال ۱۹۹۸ نظیری برای آن نمی‌توان یافت. سوئیس به عنوان یکی از موفق‌ترین کشورها در حفظ ثبات اقتصادی نیز در ماه گذشته از رشد تورم به بالاترین سطح طی سه دهه اخیر خبر داد و اعلام کرد تورم ماه ژوئن این کشور به 4 /3 درصد رسیده است. این میزان تورم در سوئیس بسیار بالاتر از هدف تعیین‌شده توسط بانک مرکزی سوئیس که معادل دو درصد است، ثبت شده است. ضمن آنکه براساس گزارش بانک مرکزی اروپا، نرخ تورم (شاخص قیمت مصرف‌کننده) در ژوئن ۲۰۲۲ معادل ۶ /۸ درصد اعلام شد که رکوردی جدید از سال 2011 به شمار می‌رود. حالا انتظار می‌رود آمار ماهانه تورم آمریکا نیز شرایط مشابهی را حکایت کند تا راه برای تشدید سیاست‌های انقباضی از سوی بانک‌های مرکزی هموار شود.
تشدید تورم جهانی به اعتقاد کارشناسان می‌تواند به تعمیق رکود منجر شده و شاید رکود اقتصادی 2008 را نیز تکرار کند. موسسه بین‌المللی دارایی (IIF) هفته گذشته در گزارشی اعلام کرد احتمال رکود جهانی با ترکیبی از شوک‌های اقتصادی از جمله تاثیرات جنگ اوکراین بر منطقه یورو، عدم اطمینان از آینده بازار چین در پی همه‌گیری کووید۱۹ و بدتر شدن شرایط وخیم مالی آمریکا، به‌شدت در حال افزایش است. این موسسه با هشدار در خصوص قریب‌الوقوع بودن رکود جهانی تاکید کرد که پیش‌بینی اولیه این موسسه بر منطقه یورو متمرکز شده است. از این‌رو بانک مرکزی اروپا در هفته گذشته اعلام کرد قصد دارد تا اواخر ماه جاری نرخ بهره را برای مهار تورم به میزان ۲۵ /۰ تا ۵ /۰ درصد افزایش دهد. این افزایش تاثیر مثبتی بر کنترل تورم دارد و می‌تواند قدرت خرید را افزایش دهد و درعین‌حال باعث رکود اقتصادی این منطقه نخواهد شد. در آمریکا نیز سرمایه‌گذاران در انتظار دو آمار مهم اقتصادی هستند. آمار تورم ماهانه این کشور و نرخ بیکاری؛ آماری که می‌تواند تعیین‌کننده سیاست‌های آتی فدرال‌رزرو باشد. در زمان نگارش این گزارش، هنوز آمار بیکاری آمریکا منتشر نشده اما افزایش تعداد بیکاران در آمریکا آن هم پس از پشت‌سر گذاشتن کرونا نیز می‌تواند نشانه‌ای از رکود باشد. روز چهارشنبه نیز آمار تورم ماهانه آمریکا منتشر خواهد شد. اگر تورم آمریکا اعدادی بالاتر از انتظارات باشد و نشانی از کنترل این سنجه مهم اقتصادی دیده نشود، یقیناً فدرال‌رزرو سیاست‌های تهاجمی‌تری برای کنترل تورم از کانال افزایش نرخ بهره در پیش خواهد گرفت. وضعیتی که می‌تواند آینده چالش‌برانگیزی را برای کالاهای پایه ایجاد کند. همین هراس کافی بود تا هفته گذشته شاهد افت محسوس قیمت کامودیتی‌ها در بازار جهانی باشیم. امری که می‌تواند مستقیماً در عملکرد بازار سهام کالامحور ایران اثر بگذارد.
تب مسکن
فصل داغ بازار مسکن آغاز شده است و در حالی که مستاجران هر دقیقه و هر ساعت در حال رصد قیمت‌ها در بازار اجاره‌بها هستند و وجود تعیین سقف 25 درصد اما قیمت‌ها بیداد می‌کند. در این میان هفته گذشته بازار مسکن میزبان سه آمار جدید بود. اما مهم‌ترین آمار، گزارش مرکز آمار در خصوص میانگین قیمت آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران در خردادماه بود. بعد از آنکه بانک مرکزی از رشد ماهانه 4 /8درصدی مسکن تهران در سومین ماه سال خبر داده و متوسط قیمت خرید‌و‌فروش یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معامله‌شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران را 4 /39 میلیون تومان اعلام کرد، هفته گذشته گزارش مرکز آمار، این میانگین قیمتی را 4 /41 میلیون تومان برآورد کرد که البته از رشد ماهانه 7 /1درصدی حکایت می‌کرد. بااینحال براساس گزارش تازه مرکز آمار از تغییرات قیمت زمین و مسکن در شهر تهران طی پاییز سال گذشته که به تفکیک مناطق بیست‌ودوگانه محاسبه و منتشر شده است، شیب تورم زمین و املاک کلنگی در پایتخت صفر شده است. بر اساس این گزارش میانگین قیمت هر مترمربع زمین یا ملک کلنگی در معاملات انجام‌شده طی پاییز سال 1400 به 8 /49 میلیون تومان رسید که از عدم تغییر در دو فصل متوالی حکایت می‌کند. مرکز آمار در هفته‌ای که گذشت آمار دیگری نیز از بازار مسکن منتشر کرد. تازه‌ترین گزارش رسمی مرکز آمار از تغییرات قیمت و اجاره مسکن در شهر تهران حکایت از رشد حدود ۴۰درصدی اجاره‌بها در تهران طی پاییز ۱۴۰۰ نسبت به فصل مشابه سال قبل از آن دارد. به این ترتیب پاییز پارسال اجاره‌بهای هر مترمربع آپارتمان مسکونی در تهران به مرز ۸۷ هزار تومان رسید.
بیم و امید کریپتویی
در هفته گذشته ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال رشد حدود چهاردرصدی را تجربه کرد. بیت‌کوین نیز در حال تقلا برای حفظ کانال 20 هزاردلاری است. این کریپتو در هفته‌ای که گذشت حدود پنج درصد گران‌تر قیمت خورد. در این میان هفته گذشته کور ساینتیفیک (Core Scientific)، بزرگ‌ترین شرکت استخراج و ماینینگ ارزهای دیجیتال در جهان، با انتشار عملکرد خود در نیمه اول سال 2022، اعلام کرد 7202 واحد از بیت‌کوین‌های خود را با قیمت میانگین 23000 دلار فروخته است. جردن بلفورت (Jordan Belfort)، فردی که فیلم گرگ وال‌استریت را بر اساس داستان زندگی او ساخته‌اند اما در سال‌های اخیر نظر خود را در مورد بیت‌کوین تغییر داده است. بلفورت اخیراً گفته است که اگر استراتژی سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین در سه تا پنج سال آینده سودآور نباشد، حسابی شوکه خواهد شد. بلفورت به هولدرهای بیت‌کوین توصیه کرده که موقعیت‌های خود را حداقل برای ۳۶ ماه دیگر حفظ کنند؛ چراکه این ارز دیجیتال شانس خوبی برای افزایش مجدد قیمت در این دوره دارد. به گفته او: «اگر دید سه یا شاید پنج‌ساله داشته باشید، احتمال سود کردن شما زیاد است؛ زیرا عوامل فاندامنتال بیت‌کوین بسیار قوی است.» بااینحال شرایط اقتصاد جهانی اما فعالان بازار ارزهای دیجیتال را نیز ترسانده است تا با وجود افت‌های چندهفته‌ای و سطوح پایین قیمتی در این بازار، تحرک چندانی را در بازار رمزارزها شاهد نباشیم.
