ترس جهانی

بازار دارایی‌ها چهارمین هفته خردادماه را درحالی سپری کرد که بازارهای جهانی در شوک افزایش بیشتر از انتظار تورم ایالات‌متحده، جامه‌ای سرخ به تن کردند. بازارهای جهانی سهام سرخ‌پوش شدند و در بازار ارزهای دیجیتال نیز برای نخستین بار طی 5 /2 سال اخیر، ارزش کل به کمتر از هزار میلیارد دلار نزول کرد تا از افت هفتگی حدود 27درصدی حکایت کند. 

در میان بازارهای داخلی اما بورس به‌واسطه معاملات پرشور میانه هفته، توانست مقام نخست را به خود اختصاص دهد و در مجموع هفته با افزایش ارتفاع 9 /2درصدی همراه شود. این نماگر سه هفته متوالی بود که در مسیر کاهش قدم برمی‌داشت. پس از آن بازار سکه بود که با رشد 4 /1درصدی بهای هر قطعه سکه امامی در مقیاس هفته همراه شد. اسکناس آمریکایی اما در مجموع هفته حدود یک درصد ارزان‌تر قیمت خورد؛ این بازده منفی اما در شرایطی رقم خورد که روز یکشنبه شاهد اوج‌گیری نرخ دلار به کانال 33 هزار تومان بودیم. 

در ادامه اما تصمیمات جدید اتخاذشده در بانک مرکزی برای کنترل بهای ارز، به عقب‌نشینی نرخ دلار به کانال 31هزار تومان در روز چهارشنبه منجر شد.

جدال در تالار شیشه‌ای

بازار سهام پس از سه هفته نزولی سرانجام آخرین هفته کامل خردادماه را صعودی پشت سر گذاشت و با افزایش ارتفاع 9 /2درصدی تا محدوده یک میلیون و 564 هزار واحد پیشروی کرد. نماگر هم‌وزن نیز در شرایط مشابه اما با سرعت کمتر، رو به صعود گذاشت و این شاخص نیز پس از سه هفته کاهش متوالی، این‌بار 8 /1 درصد رشد کرد. 

معاملات هفته گذشته بورس تهران درحالی آغاز شد که جمعه سرخ بازارهای جهانی، سهامداران ایرانی را نیز ترساند تا در همان روز نخست کاری، دست به ماشه فروش شده تا از این ریسک احتمالی در امان بمانند. ماجرا از این قرار بود که شامگاه جمعه (20 خردادماه)، آمارهای جدید منتشر شد که نشان داد تورم ایالات‌متحده رکورد چهل‌ساله تازه‌ای را در ماه می ثبت کرده و رشد سالانه قیمت‌ها در این کشور به ۶ /‌۸ درصد رسیده است تا انتظار برای افزایش نرخ بهره این کشور به 5 /1 درصد تا انتهای سپتامبر افزایش یابد. در سایر نقاط دنیا نیز شرایط مشابهی حاکم است. 

این را می‌توان در تلاش مقامات پولی کشورهای مختلف برای افزایش نرخ بهره در راستای کنترل تورم جست‌وجو کرد. اروپایی‌ها پس از 11 سال درخصوص افزایش نرخ بهره این کشور به اجماع رسیده‌اند. همین امر سبب شده است تا انتظارات در بازارهای کالایی در جهت تضعیف قیمت‌ها گام بردارد. هرچند هنوز کاهش عرضه به‌جامانده از جنگ درگرفته میان روسیه و اوکراین، به نفع کامودیتی‌ها عمل می‌کند، اما به نظر می‌رسد تهدید سمت تقاضا جدی‌تر باشد. این مهم برای بورس تهران جایی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم ۷۰ درصد از ارزش کل این بازار در اختیار سهام کامودیتی‌محور است. سهامی که نقش تعیین‌کننده‌ای در تعیین جهت دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای ایفا می‌کند. از این‌رو معاملات هفتگی بورس تهران منفی آغاز شد و شاخص کل بورس تهران 13 /0درصد عقب نشست. در دومین روز هفته اما انگار وضعیت سرخ بازار کامودیتی‌ها فراموش شد؛ چرا که نرخ دلار در بازار ارز تهران به کانال 33 هزار تومان صعود کرد؛ محدوده‌ای تاریخی که پیش از این هیچ‌گاه تجربه نشده بود. دلار را می‌توان مهم‌ترین نماگر برای سنجش انتظارات تورمی در اقتصاد ایران دانست. از این‌رو مشاهده این سیگنال مهم در بازارهای موازی، خیال بورس‌‌‌‌‌‌‌بازان را نیز کمی راحت کرد تا موقتاً دست از ماشه فروش بردارند. به این ترتیب انتظارات تورمی، روز یکشنبه بورسی‌ها را به لبخند واداشت تا نماگر اصلی این بازار حدود یک درصد افزایش ارتفاع داد. در میانه هفته اما روزی پررکورد برای سهامداران رقم خورد. شاخص کل با جهش بیش از 5 /2درصدی، بیشترین میزان رشد روزانه در شش ماه اخیر را تجربه کرد و سهامداران حقیقی نیز پس از دوری 10‌روزه به زمین خرید سهام بازگشتند. به نظر بسته شدن پنجره برجام و ناامیدی از حصول رشد واقعی در بازار سهام سبب شده تا بار دیگر توجه سرمایه‌گذاران به محرک‌هایی که می‌تواند رشد اسمی برای بورس به ارمغان بیاورد، جلب شود. با این حال هنوز موانعی بر سر راه صعود بازار مشاهده می‌شود. 

هنوز معامله‌گران بورس کالاپایه تهران از تصمیمات انقباضی اقتصاد جهانی که می‌تواند رکودی در بازارهای کالایی رقم بزند، می‌ترسند و نماگرهای بورسی نیز در مسیر رشد خود با مقاومت‌های تکنیکالی محکمی مواجه هستند. بازارساز ارزی نیز در پی تصمیمات جدید توانست تا حدودی از هیجانات صعودی در بازار ارز بکاهد. براساس ابلاغیه اخیر بانک مرکزی دارندگان و عرضه‌کنندگان نرخ ارز می‌توانند ارز حاصل از صادرات را به متقاضیان با نرخ توافقی بفروشند. 

موضوعی که در روزهای پایانی هفته دلار را وادار به عقب‌نشینی به کانال 31 هزار تومان کرد تا در کنار دیگر موانع صعود بورس، روز پایانی هفته با افت نماگرهای بورسی پایان یابد. با این حال کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این روند نزولی چندان شدید و پردامنه نباشد. کارشناسانی که روند بلندمدت بازار را صعودی برآورد می‌کنند و معتقدند در ادامه مسیر این سهام گروه‌های کوچک که از چابکی بیشتری برخوردارند قرار است لیدری بازار را در دست بگیرند. 

رفت و برگشت دلار

اسکناس آمریکایی در هفته‌ای که گذشت 9 /0 درصد ارزان‌تر قیمت خورد. این درحالی است که دومین روز هفته شاهد جهش نرخ دلار به کانال 33 هزار تومان بودیم. پس از افزایش قیمت‌های مشاهده‌شده در نرخ ارز طی روز‌های گذشته رئیس‌کل بانک مرکزی در جلسه‌ای با صرافان از تغییر سیاست‌های حمایتی در راستای کنترل نرخ ارز سخن گفت. در راستای سیاست‌های جدید، صادرکنندگان می‌توانند دارایی‌های ارزی خود را با قیمت توافقی به صرافی‌ها عرضه کرده تا تقاضا‌های واقعی با سهولت بیشتری تامین شوند. بازار ارز نیز در واکنش به این خبر روند کاهشی جدیدی را تجربه کرد. هر برگ دلار آزاد که در روز یکشنبه هفته گذشته در سقف قیمتی تاریخی خود یعنی بازه قیمتی 33 هزار و50 تا 33 هزار و 200 تومان معامله می‌شد، روز چهارشنبه به رقم 31 هزار و 900 تومان رسید تا در بازه پنج‌روزه، حتی 300تومان ارزان‌تر شود. 

سکه اما در هفته‌ای که گذشت به صعود ادامه داد و این‌بار با رشد 4 /1درصدی، به جولان در کانال 15 میلیون تومان ادامه داد. سکه امامی روز یکشنبه سری نیز به کانال 16‌میلیونی زد اما در ادامه همپای بازار ارز و البته اونس جهانی طلا، کمی کاهش ارتفاع داد. 

نبض تند بازار مسکن

نبض بازار مسکن به تندی می‌زند. پس از انتشار آمار مربوط به قیمت و حجم معاملات در اردیبهشت‌ماه که از جهش بیش از شش‌درصدی بهای ملک و حجم بالای دادوستدها در پایتخت خبر می‌داد، حالا در فصل نقل‌وانتقالات، اجاره‌نشین‌ها هم وضعیت قرمزی را مشاهده‌ می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی از محلات تهران اجاره‌‌‌بها امسال بیش از ۵۰‌ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. همزمان تعداد فایل‌‌‌های رهن کامل نیز در این بازار زیاد شده است که شواهد نشان می‌دهد این وضعیت به دنبال افزایش خریدهای سرمایه‌‌‌ای از بازار ملک به وقوع پیوسته است؛ چرا که برخی از خریداران، برای پوشش بخشی از هزینه خرید آپارتمان خریداری‌شده، این واحدها را با شرایط رهن کامل به بازار عرضه کرده‌‌‌اند.

بدبینی مدیران خودرویی

هفته گذشته بازوی پژوهشی اتاق ایران، گزارش شامخ مدیران را منتشر کرد که ضمن بازتاب تقویت انتظارات تورمی در میان مدیران خودرویی، از بدبینی‌ها درخصوص رشد تولید در آینده نزدیک خبر می‌داد. کارنامه شاخص مدیران خرید خودرو در اردیبهشت‌ماه امسال از رشد بی‌سابقه سرعت سفارش‌های جدید و موجودی مواد اولیه خبر می‌دهد. 

به نظر می‌رسد زنجیره خودروسازی کشور به دنبال تامین قطعات و پر کردن انبارهای خود است تا در آینده مجبور به خرید پرهزینه نشود. از سوی دیگر انتظارات تولیدی نیز در نظرسنجی مدیران روند کاهشی داشته، به این معنا که مدیران با توجه به شرایط کنونی امیدی به رشد تولید در آینده نزدیک ندارند. این در شرایطی است که در فروردین‌ماه امسال امید به رشد تولید صعودی بوده اما در اردیبهشت روند نزولی به خود گرفته است. آمار تولید خودرو در اردیبهشت‌ماه سال‌ جاری با وجود تمام وعده‌های سیاستگذار خودرویی، روندی باثبات داشت؛ حال آنکه مدیران با توجه به تداوم قیمت‌گذاری دستوری و به دنبال آن رشد ضرر و زیان، امیدی به صعود تولید خودرو ندارند.

چالش خودرویی صمت

بازار خودرو در هفته‌ای که گذشت شاهد توجیهات وزارت صمت درخصوص دلایل تعلیق عرضه خودرو در بورس کالا نیز بودند. چهارشنبه دو هفته پیش قرار بود ۲۳۰ دستگاه خودرو متعلق به یکی از شرکت‌های بخش خصوصی در بورس ‌کالا عرضه شود؛ با این حال نامه معاون حمل‌ونقل وزارت صمت به رئیس بورس کالا، این عرضه را تعلیق کرد. در این نامه تاکید شده بود که وظیفه تنظیم بازار خودرو برعهده ستاد تنظیم بازار گذاشته شده و همه خودروها اعم از محصولات بخش دولتی و خصوصی، مشمول این ماجرا هستند. بورس ‌کالا نیز با توجه به ابهام وارده، عرضه خودروهای موردنظر را تعلیق کرد و حالا قرار است شورای عالی بورس در این مورد تصمیم بگیرد. در واکنش به انتقادها و حواشی‌های به‌وجو‌دآمده در این خصوص، وزارت صمت با انتشار اطلاعیه‌ای، دلایل مخالفت با عرضه خودرو در بورس ‌کالا را شرح داد. در این نامه که توسط مرکز ارتباطات وزارت صمت منتشر شده، این وزارتخانه هفت دلیل مخالفت خود با عرضه خودرو در بورس ‌کالا را اعلام کرده است. «ایجاد سامانه یکپارچه فروش خودرو»، «سه‌قیمتی شدن خودروها»، «نادیده گرفتن شروط قبلی عرضه خودرو در بورس کالا»، «عرضه اندک»، «نادیده گرفتن نقش شورای رقابت در تعیین قیمت»، «عدم‌دریافت مجوز فروش از وزارت صمت» و «تردید در شفافیت»، هفت دلیلی است که در اطلاعیه وزارت صمت در پاسخ به انتقادها علیه موضع این وزارتخانه بابت عرضه خودرو در بورس کالا، مطرح شده است.

جولان خرس‌ها در سهام جهانی

شرایط نامناسب اقتصاد جهانی و انتشار پی در پی آمار در زمینه افزایش تورم در اقصی نقاط جهان، رنگی قرمز بر تابلوی معاملات سهام جهانی زد. بازار سهام آمریکا روزهای ناامیدکننده‌ای را در هفته گذشته پشت سر گذاشت. شاخص S&P500500 تنها در چهار روز، بیش از 10 درصد کاهش ارتفاع داد و با افت بیش از 20درصدی نسبت به سقف اخیر خود، براساس تعاریف رایج در بازارهای مالی، وارد فاز خرسی شد. شاخص داوجونز نیز افت بیش از هشت‌درصدی را تجربه کرد. نزدک هر چند روز سه‌شنبه رو به صعود گذاشت اما در سه روز کاری قبل از آن افت بیش از 11درصدی را تجربه کرد. 

تا زمان نگارش این گزارش نتیجه جلسه فدرال رزرو هنوز مشخص نشده است اما انتظار برای افزایش 75 /0درصدی نرخ بهره سبب شد تا در هفته گذشته نه سهام جهانی و نه کالاهای پایه وضعیت مناسبی نداشته باشند. این سه‌برابر مقدار معمول افزایش نرخ بهره در این کشور است؛ کاری که فدرال‌رزرو از سال‌۱۹۹۴ تاکنون انجام نداده است. به‌نظر چنین اقدامی فشار بر دیگر بانک‌های مرکزی را برای افزایش نرخ‌ها افزایش می‌دهد و بسیاری از تحلیلگران نگران‌اند که چنین سیاست‌هایی بهبود پس از همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری کرونا در اقتصاد جهانی را‌ در نطفه خفه کرده و به رکود منجر شود.

جهنم کریپتوبازها

ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال در هفته‌ای که گذشت برای نخستین بار در 5 /2 سال اخیر به کمتر از هزار میلیارد دلار نزول کرد. پس از آنکه عصر روز جمعه (20 خرداد) گزارش شاخص قیمت مصرف‌کننده ایالات متحده منتشر شد، فشار فروش ایجادشده بازار کریپتوها را نیز در برگرفت. درحالی که بازار پیش‌بینی می‌کرد تورم ماه می ایالات متحده ۳ /۸ درصد باشد، این شاخص عدد ۶ /۸ درصد را ثبت کرد و همین غافلگیری موجب شد بازارها خود را با انتظارات جدید قیمت‌گذاری کنند. افزایش تورم راه را برای افزایش نرخ بهره بازتر خواهد کرد که موجب گسیل سرمایه به سمت دلار و اوراق خزانه ایالات‌متحده خواهد شد. میانه تورم جهانی در حال حاضر ۹ /۷ درصد است درحالی که این عدد برای ماه ژوئن سال گذشته ۰۵ /۳ درصد بود. درگیری اقتصاد جهانی با تورم موجب شده ریسک‌گریزی در معامله‌گران بیشتر شده و همین موضوع آنان را نسبت به کوچک‌ترین متغیرهای تورمی حساس‌تر کند. موضوعی که سبب شد در همان ابتدای هفته ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال سقوط چهاردرصدی را تجربه کند و قیمت بیت‌کوین نیز از ۲۹۵۰۰ دلار حدود ۵۰۰ دلار افت داشته و وارد کانال ۲۸ هزار دلار شود. این روند رو به نزول ادامه یافت تا جایی که پادشاه رمزارزها، روز چهارشنبه در کانال 20هزاردلاری قیمت خورد که کمترین ارزش بیت‌کوین از ۲۷ آذر ۹۹ به‌شمار می‌رفت. واقعیت این است که افزایش تورم موجب شده سرمایه‌ها دوباره به سمت اوراق قرضه دولت ایالات‌متحده حرکت کنند و بازارهای ریسکی، جذابیت خود را برای معامله‌گران بازارهای جهانی از دست بدهند. از سوی دیگر، احتمال افزایش نرخ بهره، باعث کوچ سرمایه‌ها از بازارهای دارایی خواهد شد. به این ترتیب در هفته‌ای که گذشت ارزش کل بازار کریپتوها، حدود 27 درصد سقوط کرد. بیت‌کوین به عنوان بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال نیز در هفت روز کاری اخیر، 33 درصد و اتریوم 43 درصد افت قیمت را تجربه کردند.