بی‌خیال محیط زیست
چرا باید نگران سیاست‌های زیست‌محیطی دولت بود؟
جواد حیدریان: دولتی که چند طرح ضد محیط زیست در حوزه کشاورزی اجرا کرده و قصد دارد سد چم‌شیر را هم بدون توجه به هشدار کارشناسان آبگیری کند، از فعالان محیط زیست خواسته نگران توسعه صنایع نباشند. پس از اعلام و اجرای چند سیاست نگران‌کننده در طول یک سال گذشته که نگرانی‌های زیادی برای فعالان محیط زیست به وجود آورده، اخیراً ابراهیم رئیسی گفته: «نباید به بهانه حفاظت از محیط زیست اجازه توسعه به صنایع و اقتصاد کشور را ندهیم.» آقای رئیسی با اشاره به اینکه «در همه اسناد بالادستی کشور تاکید شده که هرگونه توسعه فرع بر حفظ محیط زیست است» گفته: «اما این به معنای آن نیست که به بهانه حفاظت از محیط زیست اجازه توسعه به صنایع ندهیم.» هنوز مشخص نیست موضوعی که رئیس دولت سیزدهم مطرح کرده، مربوط به کدام پروژه صنعتی است اما این احتمال وجود دارد که اظهارات آقای رئیسی پیش‌زمینه اعلام یک سیاست جدید یا شاید واکنشی در برابر آبگیری سد چم‌شیر باشد. ابراهیم رئیسی در ماجرای پتروشیمی میانکاله با دیدگاه مدافعان محیط زیست موافق بود و دستور داد این پروژه متوقف شود اما در حال حاضر مشخص نیست موضع‌گیری اخیر او چه دلیلی دارد. با این حال نباید از نظر دور داشت که دولت‌ها به دلیل فقدان یک برنامه جامع و تفصیلی و از کار افتادن نظام آمایش سرزمینی در چند دهه اخیر روش‌ها و سیاست‌های خود در توسعه را پیش برده‌اند. گاه این سیاست‌ها غلط و گاهی هم صحیح بوده است. اگر به وضعیت آب و خاک کشور نظری بیندازیم متوجه می‌شویم آنچه به عنوان روند توسعه کشور طی دهه‌های اخیر پیش رفته هیچ نسبتی با ظرفیت‌های سرزمینی نداشته است. غالب طرح‌های عمرانی و صنعتی در مناطقی جانمایی شده‌اند یا از مسیرهایی عبور کرده‌اند که ملاحظات زیست‌محیطی در آنها دیده نشده است. استقرار صنایع آب‌بر در مناطق بیابانی و کویری یک روی قصه است و روی دیگر آن خالی ماندن سواحل از توسعه صنعتی است. روند تخریب خاک و جنگل و مرتع در ایران، روایتی رکورددار در جهان و حداقل در قاره کهن است. این در حالی است که اقتصاد ایران به نسبت اقتصادهای در حال توسعه، بسیار کوچک است. با این حال همین اقتصاد کوچک و تحقیرشده بر گرده منابع حیاتی آب و خاک استوار بوده است. اگرچه در ظاهر فرق چندانی نمی‌کند چه دولتی بر سر کار باشد اما وقتی به اهمیت حفاظت از طبیعت و محیط زیست به عنوان یک اصل اساسی نگاه می‌شود متوجه می‌شویم تغییر ریل اقتصاد از مصرف منابع طبیعی آب و خاک به مصرف منابع دیگر، نیازمند دولتی کارآمد و با دانش پایدار است که به نظر نمی‌رسد دولت فعلی از چنین درکی از سختی اقتصاد پایدار برخوردار باشد. اگرچه باید تحریم و شرایط فشارهای بین‌المللی بر اقتصاد ایران را هم بر شکل‌گیری چنین روندی بی‌تاثیر ندانیم اما همه بهانه این نیست. در این پرونده می‌خواهیم این موضوع را بررسی کنیم که آیا دولت سیزدهم سیاست روشنی درباره مسائل محیط زیستی دارد؟
