سربازان پولی

نیکلا ماکیاولی می‌نویسد: «مزدور فردی بی‌فایده و خطرناک است. او انسانی بی‌وفاست که در کنار دوستان شجاع و جسور می‌نماید و در برابر دشمنان ترسو است.» یک سرباز خصوصی در زمان بروز دردسر پشت به دشمن می‌کند و می‌گریزد. آنها به‌جز مشتی سکه هیچ جذابیت یا دلیلی برای حفظ میدان ندارند و آن سکه‌ها آنقدر زیاد نیست که بخواهند به خاطرش جان بدهند. بااین‌حال، با گذشت 500 سال از این نوشتار کسب‌وکار شرکت‌های نظامی خصوصی رونق می‌گیرد. درگیری‌ها بدبختی‌ به همراه دارند، اما تقاضا برای چنین شرکت‌هایی را بالا می‌برند. وقتی در اوایل امسال از «بنیاد بشردوستانه غزه» برای توزیع کمک‌ها در منطقه استفاده شد، این بنیاد شرکت آمریکایی UG Solutions را برای کمک به امنیت مسلحانه به‌کار گرفت. وقتی روسیه برای جنگ در اوکراین و عملیات در آفریقا به نیرو نیاز داشت از گروه واگنر استفاده کرد  که یک گروه تحت حمایت کرملین است و نیروهای ویژه سابق روسیه آن را اداره می‌کنند. مزدوران کلمبیایی از جمله سربازان پولی هستند که برای اوکراین می‌جنگند. دومیریک دونالد، تحلیلگری که زمانی برای شرکت بریتانیایی Aegis کار می‌کرد می‌گوید، در غرب دولت آمریکا بزرگ‌ترین مشتری شرکت‌های نظامی خصوصی به شمار می‌رود. کسب‌وکار امنیتی همه چیز از پلیس‌های اجاره‌ای چاق در مراکز خرید و نگهبانان مسلح شرکت‌ها در مناطق خطرناک تا سربازان پولی را که در میدان نبرد می‌جنگند، دربر می‌گیرد. بسیاری از آنها از یک منبع یعنی سربازان سابق و اغلب نیروهای ویژه هستند. در دهه‌های اخیر تمام بخش‌های این صنعت رشد کرده‌اند، چراکه دولت‌ها نیروهای مسلح خود را تعدیل می‌کنند و تقاضای بخش خصوصی هم بالا رفته است. اکنون خودی‌های این صنعت از چشم‌انداز پایان جنگ در اوکراین هیجان‌زده‌اند و امیدوارند فرآیند بازسازی در آنجا، همانند عراق، برای کسب‌وکارشان سودآور باشد.  تیم اسپایسر، افسر سابق ارتش بریتانیا و بنیان‌گذار دو شرکت امنیتی ایجیس (Aegis) و سند لاین اینترنشنال (Sand Line International) می‌گوید که اوایل دهه 2000 دوران رونق واقعی بود. ده‌ها هزار پیمانکار در عراق مستقر بودند و اکثریت آنها وظایفی غیرنظامی داشتند. سرهنگ دوم اسپایسر ادامه می‌دهد: «در پایان  جنگ عراق «گاوچران‌ها» هجوم آوردند، اما اکنون شش شرکت بزرگ امنیتی وجود دارند که از ساختارهایی شرکتی شامل بخش‌های مشاوره حقوقی، پیمانکاری‌ و پرسنلی برخوردارند. از میان آنها می‌توان به شرکت آمریکایی کانستلیس (Constellis) با 127 هزار کارمند و 4 /1 میلیارد دلار درآمد در سال گذشته و شرکت کانادایی گارد ورلد (Gaurd World) که در ده‌ها کشور فعالیت دارد اشاره کرد. آقای دونالد می‌گوید که بازار این صنعت بین بنگاه‌های پرسرمایه تحت حمایت سرمایه‌گذاران خطرپذیر و ثروت خصوصی و بنگاه‌‌های ماجراجوی دیگری که تا زمان ظهور یک قرارداد بزرگ آرام می‌مانند تقسیم شده‌ است. معمولاً غول‌های بزرگ‌ صنعت، بنگا‌ه‌های گروه دوم را خریداری می‌کنند.  شون مک‌فیت از دانشگاه‌ ملی دفاع و نظامی سابق که به گفته خودش ارتش‌های کوچکی را در جهت حفظ منافع آمریکا در قاره آفریقا تجهیز کرده بود، می‌‌گوید، این صنعت به شکل‌‌های دیگری هم خوشه‌بندی شده است. او شرکت‌های امنیتی خصوصی را طبق زبانی که دستورها با آن صادر می‌شوند به سه گروه تقسیم می‌کند که هر کدام فرهنگ خودشان را دارند: خوشه انگلیسی‌زبان عمدتاً از آمریکا، اروپا و دیگر کشورهای انگلیسی‌زبان ریشه می‌گیرد. گروه‌های روس‌زبان و سپس گروه اسپانیایی‌زبان که از نیروهای ویژه عملیاتی آمریکای لاتین به‌ویژه کلمبیا تشکیل می‌شوند و از سوی شرکت برجسته آمریکایی گرین برتس (Green Berets) تعلیم دیده‌اند.  درحالی‌که دولت‌ها برای استخدام  سرباز مشکل دارند شرکت‌های امنیتی خصوصی جایگزین‌هایی کم‌هزینه هستند، چراکه به آموزش، مستمری و مزایای سربازان رسمی نیاز ندارند. سرهنگ اسپایسر می‌گوید که طبق محاسبه همکارانش یک مزدور آمریکایی هفت برابر و یک مزدور بریتانیایی 10 برابر کم‌هزینه‌تر از یک سرباز رسمی معمولی هستند.  بااین‌حال دستمزدها برای مزدوران جذابیت دارد. مزدوران کلمبیایی درآمدی بسیار بالاتر از کارمندان دولت دارند و در مناطق مجلل‌‌تری زندگی می‌کنند. گفته می‌شود مزدوران روسی مستقر در اوکراین زمانی دو برابر سربازان رسمی حقوق می‌گرفتند. اما پول تنها انگیزه نیست. آقای مک‌فیت می‌گوید، بسیاری از افراد همانند من به خاطر دستمزد خوب وارد این صنعت نمی‌شوند، بلکه می‌خواهند کنترل زندگی‌شان را در دست داشته باشند. شما می‌توانید به یک طرح پاسخ منفی بدهید و این توانایی جذابیت زیادی دارد.  سرهنگ اسپایسر از برداشت‌های غلطی که از واژه «مزدور» می‌شود متاسف است. او‌ می‌گوید، پیدایش گروه‌هایی مانند واگنر که تحت حمایت دیکتاتورها هستند به وجهه پیمانکاران موجه و قانون‌مدار آسیب می‌زند. درک این صنعت به‌عنوان گروهی از گاوچران‌های خشن درکی اشتباه است. بسیاری بر این باورند که صنعت مزدوری موج تازه‌ای از توسعه را خواهد دید. سرهنگ اسپایسر می‌گوید: «به عقیده من دوران رونق آغاز می‌شود. مشکلاتی که زمانی در بازسازی عراق مشاهده می‌شد به شکلی بزرگ‌تر در اوکراین نمایان می‌شوند و تقاضا را بالا می‌برند.» برای پاسخ به این تقاضا عرضه مناسبی از نیروها وجود دارد. جنگ اوکراین صدها هزار سرباز متبحر در فناوری‌های جدید از جمله پهپادهای هجومی بر جای می‌گذارد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، می‌گوید که قصد دارد شرکت‌های امنیتی خصوصی در کشورش تاسیس کند. بسیاری از سربازان برجسته آمریکایی هم دوران استراحت و بازیابی پس از سقوط کابل در سال 2021 را پشت سر گذاشته‌اند و آماده‌اند تا برای مثال در جنگ علیه کارتل‌های مواد مخدر آمریکای لاتین شرکت یا از مواد معدنی حیاتی در کشورهای ضعیف محافظت کنند. آقای مک‌فیت عقیده دارد که جنگ‌افزارها در حال خصوصی‌ شدن هستند. آنهایی که همانند روسیه این امر را درک می‌کنند از آن استقبال خواهند کرد و کسانی همانند غرب که از درک آن جا مانده‌اند با چالش مواجه خواهند شد.