متفاوت مثل بورس
بازارها هفته گذشته را چگونه سپری کردند؟
یک هفته معاملاتی دیگر در بازارها به اتمام رسید و در این میان شاهد عملکرد پرفروغ بورس در مقایسه با سایر بازارها بودیم. در هفته گذشته، شاخص کل و نماگر هم‌وزن به ترتیب با افزایش 1 /8 و 3 /6درصدی همراه شدند و شاخص فرابورس نیز صعود 7 /5درصدی را تجربه کرد. افت‌وخیزهای دلار نیز به نوسان محدود قیمت اسکناس آمریکایی در نیمه دوم کانال 48 هزار و نیمه اول کانال 49 هزار تومان انجامید. تحت تاثیر این آرامش در بازار ارز و افت اونس جهانی به حوالی 1900 دلار، بازار سکه و طلا نیز از قدرت کافی برای افزایش قیمت‌ها برخوردار نبود و نهایتاً در بازار جهانی نیز قیمت نفت برنت در معاملات روز چهارشنبه به 85 دلار در هر بشکه رسید که در 12 روز معاملاتی اخیر بی‌سابقه بوده است. اما به نظر می‌رسد در روزهای آتی نفت همچنان از ناحیه افزایش نرخ بهره و ضعف در آمار شاخص مدیران خرید چین تحت فشار باشد.
بازار سهام
پس از چندین ماه التهاب و رکود و تاریکی در سپهر بورس تهران، بالاخره در هفته گذشته رنگ و نشانی از بهبود در آسمان بازار سهام پدیدار شد. در هفته‌ای که گذشت شاخص کل بورس تهران با افزایش 1 /8درصدی، خود را به محدوده دو میلیون و 104هزارواحدی رساند. نماگر هم‌وزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان تمامی نمادها و یک نماگر قابل اعتنا برای سنجش وضعیت کلی بازار است، رشد 3 /6درصدی را تجربه کرد. افزون بر این شاخص فرابورس نیز با رشد 7 /5درصدی همراه شد. هفته‌ای که گذشت، آمیخته به تعیین تکلیف شدن یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان بازار سهام در چند وقت اخیر یعنی مساله نرخ خوراک شرکت‌ها بود که نهایتاً این غائله با فرموله‌شدن نرخ خوراک فیصله یافت. گفتنی است که بذر نااطمینانی در قلمرو بورس تهران از همین موضوع نرخ خوراک آغاز شد و موجبات ریزش قیمت‌ها از سقف‌های تاریخی را فراهم کرد، موضوعی که 51 روز بعد مشخص شد جزو اصلی‌ترین دلایل عقب‌نشینی شاخص‌های سهامی بوده و عده‌ای با آگاهی قبلی از مصوبه افزایش نرخ خوراک شرکت‌ها به هفت‌هزار تومان، اقدام به فروش سهام خود کرده‌اند. ارزندگی نسبی قیمت‌ها در کانال یک میلیون و 900 هزارواحدی سبب شده بود تا به جز معدودی از سهامداران، فروشندگان بزرگی در سهم‌های مختلف وجود نداشته باشد و اوج‌گیری مجدد قیمت‌ها فقط به یک جرقه نیاز داشته باشد، جرقه‌ای که با تزریق خبر مثبت نرخ خوراک در بستر بازار سهام فراهم شد و بازار سهام یک هفته پرفروغ معاملاتی را پشت سر گذاشت. به بیانی ساده‌تر، قیمت‌ها در بازار سهام با اصلاح شاخص‌ها از سقف‌های تاریخی در سطوحی قرار گرفته بودند که می‌شد صفت ارزندگی را به آنها نسبت داد، اما جذابیت مفهومی کاملاً مجزا از ارزندگی است و زمانی می‌توان به یک بازار یا سهم خاص این ویژگی را منسوب کرد که در آینده‌ای دور یا نزدیک چشم‌انداز افزایش قیمت در بطن بازاری نهفته باشد، موضوعی که در هفته گذشته در بورس تهران با تزریق اخبار مثبت و امیدوارکننده توانست یک هفته پرفروغ معاملاتی را در بازار سهام بیافریند. اما مساله‌ای که در این اثنی مورد توجه است، بازپس‌گیری مجدد کانال دو میلیون‌واحدی از سوی شاخص کل است، کانالی که از مرداد 99 تا به حال شش‌بار از سوی شاخص کل بورس تهران فتح شده و پنج‌بار نیز از دست رفته است، محدوده‌ای که به عنوان یک حمایت و مرز روانی مهم نزد فعالان بازار سهام مطرح است و اگر نماگر اصلی بازار سهام بتواند خود را در بالای این سطح حیاتی حفظ کند، می‌توان چشم‌انداز روشنی را فراروی بازار سهام در روزها و ماه‌های آتی متصور شد. به هر روی آنچه به نظر می‌رسد، این است که هیجان مثبت تزریق‌شده از اخبار مربوط به نرخ خوراک از ابتدا تا انتهای هفته گذشته، به طور کامل فروکش کرد و بازار برای حفظ خود در محدوده‌های کنونی، نیازمند اقدامات عاجل و امیدبخشی از سوی سیاستگذار بورسی است؛ سیاستگذار فعالی که در چند وقت اخیر، غایب همیشه حاضر معاملات بورس تهران بوده و هربار نتوانسته اثر یا واکنش مثبتی بر جریان بازار سهام داشته باشد. در ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذر سال 84 چنین اشعار داشته شده است، سازمان بورس و شورای عالی بورس و اوراق بهادار در راستای صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران و با هدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف و کارای اوراق بهادار طبق مفاد مندرج در قانون فوق‌الذکر تشکیل می‌شوند، پس همان‌طور که مشاهده می‌شود، یکی از اهداف اصلی تشکیل سازمان بورس، جلوگیری از تضییع حقوق سهامداران است و سازمان باید با ارائه راهکارهای مختلف، ریسک‌های سیاستگذاری را در بطن بازار سهام کاهش داده و اما و اگرهای این بازار را به حداقل برساند. اما به نظر نگارنده سازمان بورس در ایفای این وظیفه خطیر تاکنون ناکام بوده و به‌رغم اقدامات مثبت در بسیاری از زمینه‌ها، از جلب اعتماد عمومی در بازار سهام و دادن اطمینان به سرمایه‌گذار در راستای پیش‌بینی‌پذیر بودن متغیرهای اثرگذار بر بازار سهام برای بازه بلندمدت عاجز بوده و همین موضوع سبب شده تا روز‌به‌روز تعداد افرادی که عطای بازار سهام را به لقای آن می‌بخشند، افزون‌تر شوند. به علاوه در هفته‌ای که گذشت، شاهد بهبود در آمارهایی نظیر حجم و ارزش معاملات بازار سهام بودیم، به گونه‌ای که میانگین متحرک پنج‌روزه ارزش معاملات خرد موفق شد از میانگین متحرک‌های 20 و 60روزه پیشی بگیرد که این موضوع از دید واقعیات حاکم بر تابلوی معاملاتی خبر مثبت و امیدوارکننده‌ای برای بازار سهام است. حجم معاملات نیز از ارقام نازل کانال چهار و پنج هزار میلیارد تومان که در هفته‌های اخیر تجربه کرده بود، خارج شد و با معامله 12 میلیارد برگه سهم در روز یکشنبه، رکورد ماه‌های اخیر در بازار سهام شکسته شد. ارزش دلاری بازار نیز با رشد هفته گذشته افزایش 10 میلیارددلاری را تجربه کرد و از کانال 164 میلیارد دلار به 174 میلیارد دلار رسید.
بازار ارز
هفته‌ای که گذشت، جزو آرام‌ترین هفته‌های بازار ارز بود و عمده نوسانات اسکناس آمریکایی در انتها و ابتدای دو کانال 48 و 49 هزار تومان به وقوع پیوست. رصد تحرکات شاخص ارزی نشان می‌دهد که قیمت دلار از میانه‌های مرداد در دو کانال مذکور حبس شده است و اخبار گوناگون منتشره در زمینه‌های مختلف، از قدرت تحریک لازم برای انتقال قیمت به کانال‌های دیگر برخوردار نیستند. یعنی نه ضرب اخبار منفی آنچنان بالاست که سبب شود دلار مجدداً افسار پاره کرده و سقف‌شکنی کند و نه قدرت اخبار منفی به حدی است که موجب شود دلار به کانال‌های پایین‌تر منتقل شود. همین خنثی بودن نیروهای تاثیرگذار سبب شد تا هفته پیش یکی از بی‌تلاطم‌ترین هفته‌های شاخص ارزی در سال‌های اخیر باشد و دلار با نوسان اندکی همراه شود. به نظر می‌رسد کف شاخص ارزی در محدوده‌های کنونی بسته شده است و دلار در صورت عدم وقوع رخداد غیرقابل منتظره تاثیرگذاری، از مقادیر کنونی پایین‌تر نخواهد آمد. به علاوه فروکش کردن انتظارات تورمی نیز عامل مثبت دیگری است که به بازارساز در کنترل بازار ارز کمک شایانی کرده است. این پارامتر که با حذف تقاضای سفته‌بازانه از بازار نقش‌آفرینی می‌کند، سبب شده تا بانک مرکزی با فراغ بال و آرامش خاطر خاصی سعی در کنترل بازار ارز داشته باشد. از سوی دیگر کاهش شتاب رشد نقدینگی در ماه‌های اخیر نیز جزو اخبار مثبتی بوده که در کاهش نوسانات شاخص ارزی مثمرثمر بوده است، چون نگاهی به روند بلندمدت نقدینگی و قیمت دلار در دهه‌های اخیر گویای همبستگی مستقیم میان این دو متغیر است و هر زمان که نقدینگی دچار افزایش افسارگسیخته می‌شود، شاهد وقوع یک جهش ارزی در اقتصاد کشور هستیم که این تکانه تا سال‌ها اقتصاد را دچار تشویش و ناترازی‌های گوناگون در زمینه‌های مختلف می‌کند. بنابراین کاهش شتاب رشد نقدینگی نیز جزو عوامل اثرگذار بر کاهش نوسانات اسکناس آمریکایی است.
بازار سکه و طلا
آرامش حاکم بر جریان معاملات بازار ارز، سبب شده تا قیمت‌ها در بازار سکه و طلا نیز از سکون و ثبات نسبی برخوردار باشند. به گونه‌ای که قیمت سکه امامی نوسان محدودی در نیمه دوم کانال 27 میلیون تومان داشت و از توان لازم برای ورود به کانال‌های بالاتر برخوردار نبود. قیمت سکه و طلا در داخل کشور، به نوسانات اسکناس آمریکایی، نرخ اونس جهانی، تقاضای مصرفی و تقاضای سفته‌بازانه وابسته است. همان‌طور که گفته شد قیمت دلار در هفته گذشته یکی از آرام‌ترین هفته‌های تاریخ خود را تجربه کرد و طبیعتاً طلا و سکه از این ناحیه محرک چندانی برای رشد نداشتند. عامل دوم قیمت اونس جهانی طلاست که این مورد نیز نمی‌توانست عاملی برای تحریک تقاضا در این بازار باشد، زیرا اونس جهانی در هفته‌های اخیر تحت تاثیر فشار نرخ بهره آمریکا و عوامل دیگر به پله‌های ابتدایی کانال 1900 دلار رسیده است و محرک چندانی نیز در هفته‌های پیش‌رو فراروی خود نمی‌بیند. سومین عامل نیز تقاضای مصرفی است که این روزها دو عامل سبب شده تا تقاضا در این بخش نیز کمتر شود. اولین موضوع به رویدادهای تقویمی مرتبط است، با توجه به اینکه در ماه محرم و صفر قرار داریم، رویدادهایی مثل جشن و مراسم عروسی در کشور در کمترین میزان خود قرار دارد و از این ناحیه محرکی برای تقاضا وجود ندارد؛ دومین مورد نیز به کاهش قدرت خرید مردم بازمی‌گردد، روز‌به‌روز شاهد افزایش شکاف میان دستمزد و پس‌انداز مردم با قیمت دارایی‌های مختلف هستیم و در این اثنی بازار سکه و طلا نیز از این امر مستثنی نیست و یکی از دلایل کاهش تقاضای مصرفی در این بازار، کاهش قدرت خرید پول در دست افراد است. چهارمین عامل نیز تقاضای سفته‌بازانه است که به دلیل فروکش کردن انتظارات تورمی و آرامش در بازار ارز، فعلاً از بازار سکه و طلا رخت بربسته است.
بازار نفت
قیمت نفت نیز معاملات روز چهارشنبه را با افزایش نسبت به روز معاملاتی قبل آغاز کرد. قیمت هر بشکه نفت خام برنت که مهم‌ترین شاخص قیمت‌گذاری نفت خام در سطح بین‌المللی است، با افزایش 40 /0درصدی به محدوده 85 دلار و 25 سنت رسید. این بیشترین قیمتی است که نفت در 12 روز معاملاتی اخیر به خود دیده است و باید دید که در ادامه مسیر بهای طلای سیاه چه مسیری را در پیش خواهد گرفت. با این حال به نظر می‌رسد قیمت نفت در روزهای آتی از دو ناحیه تحت فشار قرار گیرد؛ اول اینکه جروم پاول، رئیس فدرال‌رزرو، اخیراً گفته که بانک مرکزی آمریکا ممکن است برای کاهش تورم بسیار بالا، نیاز به افزایش بیشتر نرخ بهره داشته باشد؛ دوم، شاخص مدیران خرید تولیدی چین (PMI) نیز اواخر این هفته منتشر می‌شود (در لحظه تنظیم این گزارش هنوز این آمار منتشر نشده است) و احتمالاً اخبار اقتصادی ضعیف‌تری را در مورد دومین اقتصاد بزرگ جهان فاش خواهد کرد. به علاوه، تحلیلگران ANZ Research روز دوشنبه در یادداشتی اعلام کردند: سناریوی افزایش عرضه، عمدتاً به دلیل کاهش ذخایر نفت و کاهش عرضه از سوی مجموعه تولیدکنندگان نفت اوپک‌پلاس، با وجود چشم‌انداز کاهش تحریم‌ها علیه ایران و ونزوئلا کمرنگ‌تر شده است و نمی‌توان از این ناحیه چشم‌انداز روشنی برای قیمت نفت قائل شد.
