کشاکش عرضه و تقاضا
سیاست‌های انقباضی بازارها را به کدام‌سو می‌برد؟
معاملات بازار سهام طی روزهای اخیر به گونه‌ای پیش رفت که به نظر می‌رسد توجه بازار از گروه خودرو نیز به سمت سایر سهم‌ها و صنایع رفته است. این در حالی است که بورس تهران بیش از پیش به اخباری نیاز دارد که بتواند روند حرکتی بازار را قوت بخشیده و سهام بورسی را از فاز رکودی و سردرگمی خارج سازد. در چنین شرایطی بازار سهام در حالی معاملات آذرماه را پیش می‌برد که پس از تاثیرپذیری از یکی از مهم‌ترین رویدادهای خود یعنی گزارش‌های ماهانه، حال میزبان دو رویداد مهم تحولات بودجه‌ای و اخبار سیاسی است که هر یک می‌توانند در وضعیت و سرنوشت بازار در آذرماه مؤثر باشند. علاوه بر این، انتظار می‌رود در ماه‌های آینده توجه بازار اغلب به نرخ دلار نیمایی و همچنین نرخ دلار آزاد باشد تا تحولات متفاوت اسکناس یادشده را در قیمت‌ها لحاظ کند.
بازار سهام معاملات هفته منتهی به 16 آذر را در حالی به پایان رساند که سهام بورسی به‌طور میانگین معاملات نوسانات محدودی را شاهد بودند. بر این اساس، شاخص کل هفته گذشته را با عملکرد منفی 03 /1 درصد سپری کرد و کار خود را در سطح یک میلیون و 402 هزار واحد به پایان رساند. بازدهی نماگر هم‌وزن بازار نیز در مدت زمان یادشده حدود 96 /0درصدی افزایش داشته است. این در حالی است که مجموع ارزش معاملات خرد سهام در هفته گذشته به‌طور میانگین رقم دو هزار و 200 میلیارد تومان را به ثبت رساند که کمترین مقدار مربوط به اولین روز معاملاتی هفته بود که ارزش معاملات خرد سهام در سطح هزار و 819 میلیارد تومان قرار گرفت. ضمن اینکه در ادامه روند خروج سرمایه از بورس تهران به‌طور میانگین روزانه حدود 97 میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج شد.
در این میان نبود جریان پول کافی در بازار سهام حکایت از مشکل دیرینه بازار یادشده دارد که احتمالاً جریان پول هم در عین حال که کمی تحت تاثیر گزارش‌های ماهانه قرار گرفت اما به‌طور کلی در فضای تردید و بلاتکلیفی قرار دارد و به نظر می‌رسد ریسک‌های فعلی بازار را نمی‌پذیرد. از این‌رو جریان پول محدود بازار در تلاش است با چرخش بین صنایع و شرکت‌ها حداقل اندک نوسانی را در جریان معاملات بورس تهران داشته باشد. از طرفی طی روزهای گذشته حرکت پول‌ها به سمت سهم‌های کوچک بازار ادامه یافت و دوباره حرکت جریان پول به سمت سهم‌های کوچک بیشتر شد.
اما به‌طور کلی ارزش معاملات بازار کماکان پایین است و با توجه به عدم ورود سرمایه‌گذار جدید و همچنین سیاست‌های پولی شدیداً انقباضی نمی‌توان انتظار داشت در کوتاه‌مدت رشد قابل‌توجهی حداقل در کوتاه‌مدت در انتظار بورس تهران باشد. از طرف دیگر به دلیل تورم بالا و رشد نرخ ارز احتمالاً موجبات رشد درآمد، سود و ارزش دارایی‌های شرکت‌ها فراهم می‌شود. در نتیجه در ادامه شاهد شرایطی خواهیم بود که قیمت سهام بورسی نسبت به متغیرهای تاثیرگذار بر ارزش آنها عقب بماند. در چنین وضعیتی است که بازار سرمایه با در نظر گرفتن این نکته که توان نقدینگی‌اش کاهش یافته به سراغ سهم‌های کوچک و متوسط حرکت می‌کند. ضمن اینکه انتظار می‌رود تا زمانی که سرمایه‌گذار جدیدی وارد بازار نشده یا سیاست پولی تغییر نکند، این روند ادامه یابد.
در جریان معاملات روز شنبه نماگر اصلی بازار با افزایش 02 /0درصدی معادل 348واحد افزایش داشت و تا سطح یک‌میلیون و 417 هزار و 719واحد پیشروی داشت. نماگر هم‌وزن بازار اما برخلاف شاخص کل با افت 02 /0درصدی در سطح 413 هزار و 18 واحد قرار گرفت. نبود جریان نقدینگی کافی در بازار سهام در کنار خروج ادامه‌دار سرمایه از بازار، معاملات کم‌رمقی در بازار یادشده رقم زده است. به‌طوری که در ادامه روند خروج نقدینگی از بازار حدود 127 میلیارد تومان پول از بورس تهران خارج شد. ضمن اینکه در معاملات شنبه نیز مجموع ارزش معاملات خرد سهام در سطحی پایین‌تر از دو هزار میلیارد تومان باقی ماند و با کاهش حدود یک‌درصدی در مقایسه با روز معاملاتی گذشته رقم هزار و 819 میلیارد تومان را به ثبت رساند. بورس اوراق بهادار تهران در جریان معاملات یکشنبه نیز در مدار صعودی باقی ماند. نماگر اصلی بازار سهام در دومین روز معاملاتی هفته نیز با افزایش 01 /0درصدی در سطح یک میلیون و 417 هزار و 859 واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز با بازگشت به مدار صعودی رشدی 27 /0درصدی به ثبت رساند و تا سطح 414 هزار واحد پیشروی کرد. بر این اساس نماگر یادشده در سطح 18 تیر سال جاری قرار گرفت. این در حالی است که ارزش معاملات خرد سهام (سهام + حق تقدم) در روز یکشنبه رقم دو هزار و 226 میلیارد تومان را به ثبت رساند. ضمن اینکه حدود 118 میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شد.
بازار سهام پس از پشت سر گذاشتن مثبت‌های کم‌نوسان طی روزهای متوالی، طی معاملات روز دوشنبه سرخ‌پوش شد. به‌طوری که نماگر اصلی بازار در این روز 3 /0 درصد عقب‌نشینی کرد و کار خود را در سطح یک میلیون و 413هزار واحد به پایان رساند. اما در مقابل شاخص هم‌وزن با شاخص کل واگرایی داشت، در این روز نماگر مذکور با 12 /0 درصد رشد همراه شد. با توجه به تغییرات روزانه نماگرهای بورس تهران که در دامنه محدودی نوسان می‌کنند، می‌توان این احتمال را داد که از نگاه تکنیکالی بازار دارای برآیندی خنثی بوده یا به عبارت دیگر با توجه به عرضه و تقاضایی که وجود دارد، سمت‌وسوی بازار نسبتاً یکنواخت است.
همچنین با بررسی آمارهای خروج پول حقیقی، ارزش و حجم معاملات نیز می‌توان این نتیجه را گرفت که این نوسانات محدود و درجا زدن نماگرها را به احتمال بالایی برای روزهای آتی نیز شاهد باشیم.
بازار سهام روز سه‌شنبه را نیز با افت سپری کرد. به‌طوری که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در این روز 3 /0 درصد کاهش یافت و کار خود را در سطح یک میلیون و 409 هزار واحد به پایان رساند. در مقابل نیز واگرایی دماسنج اصلی بازار با شاخص هم‌وزن همچنان به چشم می‌خورد. به نحوی که این نماگر که معیار بهتری از وضعیت بورس تهران است، روز یادشده 39 /0 درصد رشد کرد. این در حالی است که ارزش معاملات خرد بورس نزدیک به 10 روز است که در محدوده دو هزار میلیارد تومان نوسان می‌کند و هیجانات ناشی از افت‌های پی‌درپی شاخص کل در بین سرمایه‌گذاران تا حدود زیادی کمرنگ شده که این موضوع باعث می‌شود در نهایت بورس تهران روند متعادل‌تری داشته باشد. بر این اساس انتظار می‌رود نماگرها به تغییرات نسبتاً محدود خود طی روزهای آتی نیز ادامه دهند. نهایتاً در روز چهارشنبه نماگر اصلی بازار با کاهش 47 /0 درصدی معادل 6 هزار و 573 واحد افت داشت و در سطح یک میلیون و 402 هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز خلاف جهت با شاخص کل با رشد 21 /0 درصدی تا سطح 417 هزار واحد افزایش یافت. ضمن اینکه در روز چهارشنبه مجموع ارزش معاملات خرد سهام مجدداً در سطحی کمتر از دو هزار میلیارد تومان قرار گرفت و رقم هزار و 837 میلیارد تومان را ثبت کرد.
در نگاهی دقیق‌تر در جریان روند رکودی بازار سرمایه، طی معاملات هفته اخیر گروه «فرآورده‌های نفتی» بیش از 28 میلیارد تومان و صنعت «محصولات شیمیایی» با خروج پول حدود 23 میلیاردتومانی بیشترین خروج سرمایه حقیقی در میان صنایع را داشتند. ضمن اینکه گروه «خودرو و ساخت قطعات» با ورود سرمایه حقیقی همراه شد و با جذب نقدینگی بیش از 95 میلیاردتومانی در صدر جدول ورود نقدینگی صنایع قرار گرفت. پس از آن گروه «کانه فلزی» با ورود بیش از 9 میلیاردتومانی سرمایه سهامداران خرد، بیشترین ورود پول حقیقی را به ثبت رساند.
به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز طی دادوستدهای هفته گذشته بازار سرمایه «شپنا» با خروج پول بیش از 21 میلیارد تومان در صدر خروج نقدینگی بورس هفته اخیر قرار گرفت. پس از آن، «غگل» با خروج بیش از 10 میلیاردتومانی در رده دوم خروج نقدینگی از نمادهای معامله‌شده بورس تهران قرار گرفت و در مرتبه بعدی جدول نیز «کالا» با خروج حدود 10 میلیاردتومانی بیشترین خروج سرمایه در هفته گذشته را به نام خود به ثبت رساند. این در حالی است که نمادهای «خساپا» و «خودرو» به ترتیب با ورود پول حدود 59 میلیارد تومان و حدود 25 میلیارد تومان همراه شدند و در صدر جدول جذب سرمایه حقیقی‌ها در هفته گذشته قرار گرفتند.
ابهام ارز
در جریان دادوستدهای دلار طی هفته اخیر در بازارهای غیررسمی بازدهی اسکناس یادشده تا لحظه نگارش این گزارش معادل 14 /0 درصد افزایش به ثبت رساند و کار خود را در محدوده قیمتی 36 هزار و 80 تومان خاتمه داد. از طرفی دلار نیمایی در قیمت 29 هزار و 597 تومان مورد معامله قرار گرفت. بر این اساس ارز یادشده توانست عملکرد مثبت معادل 14 /0 درصد در کارنامه هفتگی خود به ثبت برساند. با این حال کارشناسان این حوزه اعتقاد دارند که در حال حاضر بازار ارز با شرایط ناشناخته‌ای روبه‌رو است، چرا که به نظر می‌رسد نرخ‌ها به سقف قیمتی خود رسیده‌اند و خبری از اصلاح جدی هم نیست.
نوسانات سکه طلا
بازار طلا و سکه مانند نرخ دلار در بازار آزاد، هفته گذشته را صعودی سپری کرد. به‌طوری‌که سکه امامی در پایان هفته قیمت 17 میلیون و 320 هزار تومان مورد دادوستد قرار گرفت و بازدهی هفتگی مثبت 35 /1درصدی به ثبت رساند. رشد نرخ دلار آزاد از عوامل اصلی افزایش قیمت مسکوک یادشده است. با این حال فاصله ارزش ذاتی و بازاری سکه تغییرات قابل‌توجهی نداشت و حباب آن همچنان در سطوح بالای دو میلیون تومان قرار دارد. به عقیده برخی از تحلیلگران تکنیکال در صورتی که قیمت سکه به بالای میانه کانال 17 میلیون تومان صعود کند، این احتمال وجود دارد که افزایش‌های بیشتری را شاهد باشیم و بیش از پیش رکوردهای بی‌سابقه‌ای به ثبت برسد.
طلا در مسیر افزایشی
طلای جهانی در حالی در مسیری نوسانی پایدار است که عده‌ای از تحلیلگران بر این باورند که در کوتاه‌مدت می‌توان انتظار روند صعودی در این بازار داشت. به‌طوری که با تحت فشار قرار گرفتن بازارها آن هم به دلیل داده‌های قوی‌تر از حد انتظار آمریکا که باعث تقویت شاخص دلار و افزایش ابهام درباره قدرت اقتصاد ایالات متحده شده و نحوه واکنش فدرال‌رزرو، زیر سطح یادشده باقی ماند. به این ترتیب هر اونس طلا در روز چهارشنبه (تا لحظه نگارش این گزارش) بازار جهانی در قیمت 1773 دلار معامله شد. به گفته کارشناسان افزایش نرخ بهره تاکنون بیشترین تاثیر را بر قیمت این فلز گران‌بها در سال جاری داشت، زیرا بازدهی بالاتر هزینه فرصت نگهداری طلا را افزایش داد. در حالی که طلا از پایین‌ترین سطح خود در سال جاری بهبود یافته است. علاوه بر این چشم‌انداز بازار طلا به دلیل عدم اطمینان درباره مسیر نرخ‌های بهره ایالات متحده همچنان محدود و در سایه‌ای از ابهام قرار دارد.
سقوط نفت
قیمت نفت در روز چهارشنبه به پایین‌ترین حد خود در یک سال اخیر رسید. چرا که افزایش نگرانی‌ها در مورد وضعیت اقتصادی آمریکا و تصمیمات احتمالی فدرال‌رزرو تا حد زیادی سیگنال‌های مثبت طرف عرضه ناشی از کاهش بیش از حد انتظار ذخایر نفت خام را خنثی کرد. این در حالی است که تعداد فزاینده‌ای از بانک‌های وال‌استریت نسبت به رکود بالقوه در سال 2023 هشدار دادند. بر این اساس به نظر می‌رسد اگر نرخ بهره همچنان در حال افزایش باشد، احتمالاً تورم چسبنده‌تر از حد انتظار خواهد بود. از طرفی داده‌های قوی اقتصادی ایالات متحده در این هفته نشان داد که فشار صعودی بر تورم احتمالاً در کوتاه‌مدت ادامه خواهد داشت، روندی که احتمالاً می‌تواند باعث تحرکات تندروانه‌تر فدرال‌رزرو شود. به این ترتیب نهایتاً هر بشکه نفت خام برنت در روز چهارشنبه در قیمت 78 دلار و 81 سنت و نفت WTI نیز در قیمت 73 دلار و 68 سنت معامله شد.
ضمن اینکه انتظار می‌رود فدرال‌رزرو هفته آینده نرخ‌ها را 50 واحد پایه افزایش دهد، اما هشدار داده است که در صورت ادامه روند افزایشی تورم، نرخ‌ها ممکن است به سطوح بسیار بالاتری برسد. افزایش نرخ‌های بهره آمریکا در سال جاری به دلیل خشک شدن نقدینگی و نگرانی معامله‌گران از کند شدن تقاضا به دلیل شرایط سخت‌تر پولی، بر بازارهای نفت تاثیر زیادی گذاشت. بازارهای نفت عمدتاً به داده‌های صنعت نگاه می‌کردند که نشان‌دهنده کاهش بیش از حد انتظار در ذخایر نفت ایالات متحده در هفته گذشته است. در حالی که ذخایر نفت خام کاهش یافت، افزایش مستمر موجودی محصولات، به‌ویژه بنزین، نشان داد که تقاضای خرده‌فروشی برای سوخت در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت جهان ضعیف باقی مانده است. البته تمرکز این هفته همچنین بر داده‌های تورم تولیدکنندگان ایالات متحده در ماه نوامبر است که قرار است نشانه‌های بیشتری در مسیر تورم در این کشور ارائه دهد. هرگونه نشانه‌ای مبنی بر بالا ماندن تورم در ماه گذشته احتمالاً باعث نوسانات بیشتر در بازارهای نفت خام خواهد شد.
