بورس در مسیری متفاوت
بخت با کدام‌یک از بازارهای داخلی بود؟
در جریان معاملات هفته منتهی به 12 بهمن‌ماه بورس اوراق بهادار تهران افت معناداری را شاهد بود. به‌طوری که نماگر اصلی بازار سهام کار خود را با عملکرد منفی 3 /3درصدی در سطح یک میلیون و 557 هزار واحد به پایان رساند. بازدهی نماگر هم‌وزن بازار نیز طی هفته اخیر با کاهش 8 /4درصدی همراه شد که معاملات نماگر یادشده نهایتاً در محدوده 487 هزار و 557 واحد به کار خود پایان داد. این در حالی است که ارزش معاملات خرد سهام در هفته گذشته به‌طور میانگین روزانه رقم سه هزار و 705 میلیارد تومان را به ثبت رساند. ضمن اینکه در ادامه روند خروج سرمایه از بورس تهران به‌طور میانگین روزانه حدود 660 میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج شد که در مجموع طی هفته اخیر حدود سه هزار و 300 میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج شد.
به این ترتیب شاخص کل روز شنبه هفته اخیر به واسطه افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی 74 /0 درصد از سطح قبلی خود عقب‌نشینی کرد و کار خود را در سطح یک میلیون و 600 هزار واحد به پایان رساند. شاخص هم‌وزن نیز نزولی بود و معادل 62 /1 درصد کاهش به ثبت رساند. این در حالی است که مجموع ارزش معاملات خرد سهام در روز مذکور رقم چهار هزار و 215 میلیارد تومان را به ثبت رساند که نسبت به روز چهارشنبه و میانگین ماه قبل، کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است. کاهش دوباره ارزش معاملات بازار را با یک رکود دوباره مواجه کرده و موجب شد بورس تهران دیرتر به روند اصلی خود بازگردد، در صورتی که این سناریو تحقق یابد، بازار با یک روند رنج و خسته‌کننده، اما منفی مواجه خواهد شد. همچنین شاهد خالص فروش 953 میلیاردتومانی سهامداران خرد در این روز بودیم که رقم مزبور به نسبت هفته قبل، هنوز هم رقم خروج پول حقیقی بسیار بالاست، ضمن اینکه سایه ریسک‌های اقتصادی که عمده آنها ناشی از سیاست‌های مالی و پولی دولت است، بر بازار سنگینی کرده است و می‌تواند روند خروج پول سنگین‌تری را برای بازار رقم بزند. این در حالی است که شش روز متوالی است نقدینگی بالایی از بازار خارج شده و این امر می‌تواند اعتماد اندک و نسبی ایجادشده در ماه گذشته را از میان ببرد.
در جریان معاملات دومین روز هفته نیز نماگر اصلی بازار با افت 57 هزار و 90واحدی به سطح یک میلیون و 542 هزار واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز با کاهشی 88 /3درصدی بعد از ۱۲ روز به زیر سطح ۵۰۰ هزار واحد رسید که کمترین مقدار از ۱۷ دی‌ماه سال ۱۴۰۱ است. در این میان ارزش معاملات خرد بورس به میزان چهار هزار و 400 میلیارد تومان رقم خورد. که متغیر یادشده از ابتدای بهمن‌ماه سال جاری، کاهش یافته و دو روز متوالی است که ارزش معاملات زیر پنج هزار میلیارد تومان تثبیت شده است. این میزان از ارزش معاملات نسبت به ۱۰ روز قبل از آن بسیار کمتر بوده و این موضوع نمایانگر آن است که احتمالاً فضای رکودی ریزشی خاصی بر بازار حاکم شده است. این در حالی است که در جریان معاملات روز یادشده به میزان هزار و 485 میلیارد تومان خروج پول حقیقی ثبت شد. سه روز متوالی است که نقدینگی سنگینی از بازار خارج شده که این میزان از خروج پول در معاملات روز گذشته، از ۸ شهریور ۱۴۰۰ بی‌سابقه بوده است.
طی دادوستدهای سومین روز از هفته نیز نماگر اصلی بورس با افت 16 /0درصدی همراه شد. در این میان شاخص هم‌وزن روز منفی‌تری را سپری کرد، به نحوی که در روز یادشده با افت بیش از پنج هزار واحد بازدهی معادل منفی 03 /1 درصد را برای سهامداران محقق کرد. این در حالی است که با توجه به این موضوع که کاهش افت هم‌وزن بیشتر از شاخص کل بوده می‌توان نتیجه گرفت که تقاضا برای نمادهای کوچک‌تر کمتر از بزرگان بازار بوده است. همچنین به نظر می‌رسد که عرضه سهام در نمادهای کوچک‌تر بازار بیشتر از سهم‌های بزرگ‌تر بوده است. همگام با پایداری نماگرهای اصلی بازار در کانال یادشده در این روز، بخت با سهامداران حقوقی بود و حدود 490 میلیارد تومان پول از بازار خارج شد. ضمن اینکه ارزش معاملات خرد سهام در محدوده سه هزار و 944 میلیارد تومان قرار گرفت که بر این اساس برای هشتمین روز متوالی است که خالص تغییر مالکیت افراد حقوقی به حقیقی منفی است.
بازار سهام در ادامه مسیر معاملاتی خود تغییر مسیر داد و مجدداً در ریل صعودی قرار گرفت. بر این اساس، نماگر اصلی آن با افزایش ۱۶ هزار و ۸۷۳واحدی همراه شد و توانست تا محدوده یک میلیون و ۵۵۶ هزارواحدی پیشروی کند. همگام با رشد ۱ /۱درصدی دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای شاخص کل هم‌وزن نیز با رشد ۳۳ /۱درصدی همراه شد. ارزش معاملات خرد بازار نیز طی معاملات روز یادشده، به سه هزار و 233 واحد کاهش یافت که این میزان ارزش معاملات کمترین مقدار از ۳۰ آذرماه ۱۴۰۱ بوده است. این روند اصلاحی با توجه به رقم پایین ارزش معاملات و خروج پول 41میلیاردی طی روز مذکور می‌تواند روند حرکتی خنثی و محدودی را برای بورس رقم بزند.
بر این اساس، شاخص کل سهام به واسطه عواملی که معاملات را تحت تاثیر قرار می‌دهد، در روز چهارشنبه هفته گذشته با رشد 04 /0درصدی تا محدوده یک میلیون و 557 هزار واحد پیشروی کرد. این در حالی است که نماگر هم‌وزن بازار همگام با شاخص کل با افزایش بیش از 31 /0درصدی تا سطح 487 هزار و 557 واحد بالا آمد. علاوه بر این خالص تغییر مالکیت روز یادشده با خروج پول 330 میلیاردتومانی حقیقی‌های بازار همراه شد. ارزش معاملات خرد بورس نیز در روز مذکور رقمی بیش از دو هزار و 734 میلیارد تومان را به ثبت رساند.
تغییر مسیر دلار و سکه
در جریان معاملات دلار طی هفته اخیر بازدهی دلار تا لحظه نگارش این گزارش (ساعت 15 روز چهارشنبه 12 بهمن‌ماه 1401) حدود 29 /3 درصد افزایش به ثبت رساند و کار خود را در محدوده قیمتی 44 هزار و 600 تومان خاتمه داد. سکه طلا نیز طی معاملات هفته اخیر همانند تغییرات نرخ دلار در بازار آزاد رفت‌وبرگشت‌های محدودی داشت. به‌طوری که هر قطعه سکه امامی با قرار گرفتن در مدار صعودی مجدداً با تاثیرپذیری از قیمت دلار آزاد و همچنین تمایلات نوسانی بهای طلا در بازار جهانی در قیمت 24 میلیون و 200 هزار تومان مورد معامله قرار گرفت. بر این اساس تا لحظه نگارش این گزارش عملکرد هفتگی مثبت معادل دو درصد را به ثبت رساند.
رکوردشکنی در خرید طلا
تازه‌ترین آمارهای شورای جهانی طلا نشان می‌دهد خرید طلا از سوی بانک‌های مرکزی جهان سال گذشته به بالاترین رقم از سال ۱۹۶۷ رسیده است. بانک‌های مرکزی جهان طی سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۱۳۶ تن طلا به ارزش ۷۰ میلیارد دلار خریداری کرده‌اند که این بیشترین رکورد در ۵۵ سال گذشته به‌شمار می‌رود. این آمارها نشانگر تغییر اساسی رویکرد بانک‌های مرکزی جهان به‌خصوص کشورهای اروپای غربی نسبت به دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی است که اقدام به فروش صدها تن از ذخایر طلای خود کرده بودند.
این در حالی است که از زمان وقوع بحران مالی ۲۰۰۸ تاکنون بانک‌های مرکزی جهان فروش ذخایر طلا را متوقف کرده و تعدادی از اقتصادهای نوظهور مثل روسیه، ترکیه و هند اقدام به خرید مقادیر زیادی طلا کرده‌اند. علاقه بانک‌های مرکزی به طلا به این دلیل است که این فلز گرانبها می‌تواند در دوران مشکلات و بحران‌های مالی و اقتصادی، ارزش دارایی‌های آنها را حفظ کند و برخلاف ارزها و اوراق قرضه هیچ‌گونه وابستگی به دولت‌ها ندارد. البته خرید طلا از سوی بانک‌های مرکزی جهان در دوران کرونا کاهش یافت ولی در شش ماه دوم ۲۰۲۲ بار دیگر افزایش چشمگیری داشته است. بانک‌های مرکزی جهان در شش ماه دوم سال گذشته بیش از ۸۶۲ تن طلا خریداری کرده‌اند.
گرچه بانک‌های مرکزی قطر، ترکیه، مصر و چین اعلام کرده‌اند که سال گذشته طلا خریداری کرده‌اند ولی بر اساس گزارش شورای جهانی طلا دوسوم طلای خریداری‌شده از سوی بانک‌های مرکزی، گزارش نشده است.
به عنوان مثال بانک‌های مرکزی چین و روسیه هیچ‌گونه اطلاعاتی را درباره تغییر در ذخایر طلای خود منتشر نکرده‌اند. بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود خرید طلا از سوی بانک‌های مرکزی جهان در سال ۲۰۲۳ به اندازه سال ۲۰۲۲ نباشد. از طرفی خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی جهان موجب شد تا کل تقاضای طلای دنیا در سال گذشته به بیش از ۴۷۴۱ تن برسد که نسبت به سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۸ درصد رشد داشته و بالاترین رکورد از سال ۲۰۱۱ به‌شمار می‌رود.
روند رو به رشد نفت
قیمت نفت در آغاز معاملات روز چهارشنبه در حالی با افزایش نسبی روبه‌رو شد که کاهش تورم در آمریکا، نگرانی‌ها درباره رکود اقتصادی این کشور را تا حد زیادی کاهش داده است. با در نظر گرفتن این نکته که آمریکا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت جهان است و کاهش نگرانی‌ها درباره رکود اقتصادی این کشور می‌تواند کمک زیادی به رشد تقاضای جهانی انرژی در سال 2023 کند. کاهش تورم در آمریکا موجب شده تا فدرال‌رزرو روند افزایش نرخ بهره در نشست‌های بعدی را کندتر کند و این مساله به معنای کاهش ارزش دلار و افزایش قیمت کامودیتی‌ها خواهد بود. بر این اساس، قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال با 32 سنت افزایش به 85 دلار و 96 سنت رسید و هر بشکه نفت سبک آمریکا نیز با 42 سنت افزایش 79 دلار و 51 سنت دادوستد شده است. قیمت هر دو نفت پس از افزایش یک‌درصدی در معاملات روز قبلی برای دومین روز متوالی رشد داشته است. از طرفی تحلیلگران موسسه ایان زد در تحلیلی نوشتند: «انتشار گزارش‌های مالی مثبت شرکت‌های نفتی بزرگ جهان به همراه کاهش تورم آمریکا که انتظارات درباره کندتر شدن روند افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو را تقویت کرده، تاثیر زیادی بر افزایش قیمت نفت داشته است.»
از طرفی این احتمال وجود دارد که نتایج نشست فدرال‌رزرو آمریکا حاکی از آن باشد که مقام‌های بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره را 25 واحد افزایش خواهند داد که این مساله موجب کاهش شاخص ارزش دلار در برابر ارزهای معتبر بین‌المللی خواهد شد. بازار نفت همچنین منتظر نشست کشورهای اوپک‌پلاس است که به نظر می‌رسد سقف تولید خود را تغییر ندهند. تولید اوپک در ماه ژانویه با کاهش روبه‌رو شده که علت آن افت صادرات عراق و عدم تغییر تولید نیجریه بوده است. نتایج بررسی رویترز نیز نشان می‌دهد تولید 10 کشور عضو اوپک در ماه ژانویه 920 هزار بشکه کمتر از سقف توافق شده بوده است. آمارهای جدید موسسه آمریکن پترولیوم هم نشان می‌دهد میزان ذخایر نفت خام آمریکا هفته گذشته 3 /6 میلیون بشکه افزایش داشته است. این رقم بسیار بیشتر از 400 هزار بشکه‌ای است که تحلیلگران در نظرسنجی رویترز اعلام کرده بودند.
