خواب زمستانی
بازارها هفته دوم زمستان را چگونه سپری کردند؟
دی‌ماه به نیمه رسید و با از‌سرگیری مذاکرات هسته‌ای، فضای انتظاری حاکم بر بازارها تشدید شده است. در حالی هفته منتهی به 15 دی‌ماه به پایان رسید که در بورس تهران همزمان با تعمیق فضای رکودی و افت ارزش معاملات خرد سهام به میانه کانال هزار میلیارد تومان، شاخص کل با عقبگرد 4 /2درصدی مواجه شد و پس از دو هفته نزول کرد. در بازار دلار و سکه نیز شرایط به همین منوال بود و در حالی که حجم دادوستدها چنگی به دل نمی‌زد، اسکناس آمریکایی با ریزش پنج‌درصدی تا میانه کانال 28 هزار تومان عقب‌نشینی کرد و سکه نیز کانال 13میلیونی را از دست داد.
تعمیق رکود در بورس تهران
بورس‌بازان که برای دو هفته پیاپی شاهد رشد میانگین قیمت سهام بودند، در هفته‌ای که گذشت روندی عکس را تجربه کردند. به این ترتیب شاخص کل بورس تهران معاملات هفته منتهی به 15 دی‌ماه را با عقبگرد 4 /2درصدی به پایان رساند و نماگر هم‌وزن نیز در شرایط مشابه 3 /2 درصد از آخرین سطح تجربه‌شده در هفته ماقبل آن عقب‌تر نشست. به این ترتیب همه گروه‌های بورسی اعم از نوع فعالیت (دلاری یا غیردلاری) و اندازه شرکت، با غلبه عرضه بر تقاضا رو به نزول گذاشتند. در روزهای میانی هفته گذشته ارزش معاملات خرد سهام به کانال 1400 میلیارد تومان نزول کرد که کمترین میزان از هشت ماه اخیر بود. فضایی رکودی که برخی آن را به جو انتظاری حاکم بر بازارها در بزنگاه مذاکرات هسته‌ای ارتباط می‌دهند و برخی از شرایط تالار شیشه‌ای و عدم‌رغبت بورس‌بازان به فروش سهام در سطوح ارزان کنونی و در عین حال تمایلات صفر برای خرید سهام تا مشخص شدن وضعیت بازار سخن می‌گویند. متوسط ارزش معاملات روزانه طی 5 /1 ماه گذشته کمی بیشتر از دو هزار میلیارد تومان بود که از کاهش ۴۲درصدی نسبت به هشت ماه نخست سال جاری حکایت می‌کند. این رکود معاملاتی در فضای منفی و در حالی که صف‌های فروش چندان قدرتمند نیستند و سهامداران حقوقی خالص خرید بیشتری دارند، نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران خرد تنها زمانی میل به خرید پیدا می‌کنند که روند پرقدرت تقاضا وجود داشته باشد و در غیراین‌صورت ترجیح می‌دهند از بازار فاصله بگیرند. به‌ویژه آنکه در ۱۷ ماهی که از سقوط نماگرهای بورسی می‌گذرد، تمامی روندهای صعودی ناپایدار بوده و نتوانسته‌اند توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کنند. به هر حال وضعیت فعلی هر دلیلی که داشته باشد، به نظر می‌رسد بازار سهام به خوابی زمستانی فرو رفته و شاید انتشار گزارش عملکرد ۹ماهه بنگاه‌های بورسی در واپسین روزهای دی‌ماه بتواند به افزایش جنب‌وجوش معامله‌گران بینجامد.
جرم‌انگاری در قانون جدید بازار!
دادوستدهای هفته گذشته بورس تهران در حالی سپری شد که اعتراضات گسترده به پیش‌نویس طرح اصلاح قانون بازار اوراق بهادار پررنگ بود و اهالی بازار اعم از کارشناسان و سهامداران با راه‌انداختن هشتگ سهامدار مجرم نیست در توئیتر سعی داشتند تا مخالفت خود را با برخی بندهای مربوط به این طرح اعلام کنند. هر‌چند در این طرح نکات مثبتی همچون افزایش نقش رئیس سازمان بورس در تصمیمات اقتصادی، بها دادن به لغو قیمت‌گذاری دستوری کالا، تشکیل کانون سهامداران حقیقی، تقویت صندوق پروژه و کاهش تصدی‌گری دولت ذکر شده بود اما جرم‌انگاری برای فعالان بازار سهام در حیطه‌های مختلف فعالیت اعم از سیگنال‌فروشی، تحلیل یا آموزش سبب اعتراض به این طرح شد. در این خصوص محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس با تاکید بر اینکه در تهیه پیش‌نویس اصلاح قانون بازار سرمایه، سازمان بورس نظرات خود را به مجلس دیکته نکرده است، به «سنا» گفت: «پیش‌نویس اصلاح قانون بازار سرمایه طرح مجلس بود و سازمان بورس چیزی به مجلس دیکته نکرده است. مقدمه‌ای را دولت و سازمان بورس آغاز کرده بودند که ما بنا به ملاحظاتی ترجیح دادیم طرح خودمان را در مجلس آماده کنیم. اینکه می‌گویند نظرات سازمان بورس به مجلس دیکته شده است، اصلاً درست نیست. ما در کمیته بازار سرمایه این موارد را به صورت دقیق بررسی خواهیم کرد. ما مدافع حقوق تمامی فعالان بازار سرمایه هستیم و از حقوق آنها صیانت کامل خواهیم کرد و اجازه اظهارنظری را که بخواهد به زیان سهامداران باشد، نخواهیم داد.»
خبرهای خوش از فرابورس
شب یکشنبه، معاون نظارت بر بازار فرابورس با حضور در برنامه زنده اینستاگرامی این شرکت با اشاره به اینکه حجم مبنا یک ساختار ذهنی درون خود دارد که در قیمت اثر دارد، گفت: «در حال حاضر با تغییرات فعلی معاملات سه نماد در بازار پایه روان شده و ۲۰ نماد نیز حجم مبنای یک دارند و منتظر هستیم که معاملات آنها نیز روان شود تا به شرایط قبل برگردند و حجم مبنا به خود بگیرند. در موضوع بحث دامنه نوسان نمادهایی که بازارگردان دارند با شرایط هیات‌مدیره بورس‌ها می‌توانند دامنه نوسان را افزایش دهند و این افزایش هیچ سقفی ندارد. هیات‌مدیره فرابورس در حال تهیه ضوابط دقیق این موضوع است تا برابر با این ضوابط اجرا شود. وی با تاکید بر اینکه باید ضوابط اجرای این موضوع بسیار دقیق تنظیم شود تا آربیتراژ مقرراتی ایجاد نشود و سرمایه‌گذاران از افزایش دامنه قیمتی آسیب نبینند، افزود: «در مقرراتی که تنظیم می‌شود سعی می‌کنیم هارمونی تابلوها برهم نخورد.»
به این ترتیب امیدی هر چند کمرنگ برای حذف این محدودیت صف‌ساز ایجاد شد. محدودیتی که متهم اصلی شکل‌گیری چنین روندهایی است و طبیعتاً به فرار سرمایه از مکانی تبدیل شده که می‌تواند در صورت کارا بودن قوانین و ساختارها، نقشی مهم در تولید و بهره‌وری اقتصاد کشور داشته باشد. در واقع این محدودیت که به نظر می‌رسد با تفکر دلسوزانه ممانعت از زیان سهامداران خرد تا به این لحظه حفظ شده است، در عمل آسیبی بزرگ‌تر به بورس و سرمایه‌گذار آن زده و نه‌تنها نتوانسته سدی در برابر زیان سرمایه‌گذار باشد بلکه ضمن به تاخیر انداختن یک کشف قیمت واقعی و بر هم زدن تعادل عرضه و تقاضا، با اثر کهربایی و افزایش صف‌نشینی، به نهادینه شدن حرکت‌های توده‌وار و استفاده تقریباً صفر سهامداران از تحلیل برای معامله سهام منجر شده است و در عین حال نتوانسته مانع افزایش زیان سهامداران شود، یعنی همان اصلی که سبب شده دامنه نوسان تا به امروز در تالار شیشه‌ای حفظ شود.
واگذاری بزرگ تاریخ خصوصی‌سازی
مقرر شده بود بازار سرمایه در هفته گذشته شاهد بزرگ‌ترین واگذاری تاریخ خصوصی‌سازی باشد. در این خصوص حسین قربان‌زاده، رئیس سازمان خصوصی‌سازی، گفته بود ۵۱ میلیارد و ۶۶۰ میلیون سهم دولت در هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس در سه بلوک یک، دو و ۱۵درصدی از ۱۱ تا ۱۵ دی‌ماه در بازار سهام عرضه شود. «فارس» در مجموع حدود ۴۰ درصد تولید صنعت پتروشیمی کشور را در اختیار دارد و سال گذشته بیش از سه میلیارد دلار صادرات داشته است. به گفته رئیس سازمان خصوصی‌سازی، ۴۰ درصد سهامداران هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس را دارندگان سهام عدالت تشکیل می‌دهند.
بر اساس اطلاعات مندرج در تارنمای سازمان خصوصی‌سازی، تعداد کل سهام قابل واگذاری بلوک یک‌درصدی دو میلیارد و ۸۷۰ میلیون سهم و قیمت پایه هر سهم ۹۹۶۰ ریال اعلام شده است. به این ترتیب ارزش پایه کل سهام قابل واگذاری در این بلوک، ۲۸ هزار و ۵۸۵ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال خواهد بود. تعداد کل سهام قابل واگذاری بلوک دو‌درصدی نیز پنج میلیارد و ۷۴۰ میلیون سهم و قیمت پایه هر سهم ۱۰۴۶۰ ریال اعلام شده است. به این ترتیب ارزش پایه کل سهام قابل واگذاری در این بلوک، ۶۰ هزار و ۴۰ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال خواهد بود. اما در خصوص بلوک ۱۵درصدی هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس، تعداد کل سهام قابل واگذاری، ۴۳ میلیارد و ۵۰ میلیون سهم و قیمت پایه هر سهم ۱۲۹۵۰ ریال اعلام شده است. به این ترتیب ارزش پایه کل سهام قابل واگذاری در این بلوک، ۵۵۷ هزار و ۴۹۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال خواهد بود. به این ترتیب در مجموع سه بلوک یک، دو و ۱۵درصدی هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس، تعداد کل سهام قابل واگذاری ۵۱ میلیارد و ۶۶۰ میلیون سهم به ارزش ۶۴۶ هزار و ۱۲۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون ریال خواهد بود. با این حال در پایان هفته گذشته، خصوصی‌سازی در مورد عرضه بلوک 15درصدی «فارس» اعلام کرد با توجه به حضور دو متقاضی برای خرید این سهام کارگروه بررسی صلاحیت تشکیل و طی دو جلسه برگزار شده و در نهایت به دلیل ایرادات موجود در مستندات ارسالی متقاضیان، کارگروه آنها را واجد شرایط لازم برای حضور در رقابت تشخیص نداد. بر همین اساس هیات واگذاری مجدداً در آخرین جلسه خود ضمن استماع گزارش سازمان خصوصی‌سازی در خصوص اقدامات صورت‌گرفته درباره عرضه اخیر، عرضه مجدد بلوک سهام را تصویب کرد. بنابراین سازمان خصوصی‌سازی مطابق مصوبه هیات واگذاری و طبق مقررات، مجدداً از طریق انتشار آگهی در ابتدای هفته جاری جزئیات عرضه این سهام را به اطلاع عموم متقاضیان خواهد رساند.
تعدیل P /R در بازار مسکن
جدیدترین بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از آن بود که فصل اول کاهش قیمت مسکن در سال ۱۴۰۰ باعث شد حباب ملکی در پایتخت به میزان شش واحدعددی کاهش پیدا کند. به این ترتیب در بهار امسال، میانگین قیمت آپارتمان در تهران برای دو ماه متوالی کاهش یافت و در عین حال، سطح قیمت در فاصله ابتدا تا انتهای فصل حدود دو درصد افت کرد. در این میان تازه‌ترین داده‌های مستند از وضعیت اجاره‌بها در بهار امسال که از سوی مرکز آمار منتشر شده نشان‌دهنده رشد 50درصدی میانگین اجاره‌بها نسبت به فصل مشابه سال گذشته بوده است. به این ترتیب میانگین اجاره‌بهای هر مترمربع واحد مسکونی در فصل بهار به 83 هزار و 500 تومان رسید. بر این اساس و با توجه به میانگین 29 میلیون و 300 هزار‌تومانی قیمت هرمترمربع آپارتمان مسکونی در شهر تهران در فصل بهار، نسبت قیمت به اجاره مسکن در این فصل شش واحد کاهش یافت و در عمل حباب قیمت مسکن شش واحد کوچک‌تر شد. به این ترتیب نسبت قیمت به اجاره (P /R) در تهران از عدد ۳۵ در زمستان پارسال به سطح عددی ۲۹ در بهار امسال کاهش یافت.
ریزش پنج‌درصدی دلار
اسکناس آمریکایی در هفته‌ای که گذشت به نوسانات نزولی خود ادامه داد و تا میانه کانال 28 هزار تومان عقب‌نشینی کرد تا در پنج روز نخست هفته افت پنج‌درصدی را تجربه کند. در ابتدای معاملات هفته گذشته، بازار ارز تهران که در اثر جهش‌های افزایشی معامله‌گران از حجم معاملات خود کاسته بود و با کاهش قیمتی ۲۵۰تومانی نسبت به نرخ پنج‌شنبه گذشته و در قیمت ۲۹ هزار و ۷۵۰ تومان شروع به کار کرد و در پایان روز بدون تغییر باقی ماند. برخی از کارشناسان افزایش کاذب نرخ دلار در تعطیلات انتهای هفته ماقبل را تلاش‌های بی‌نتیجه بازیگران بازار ارز در فضای بی‌خبری از مذاکرات هسته‌ای برجام قلمداد کرده و معتقدند با شروع هفته جدید، بازار عدم کشش خود نسبت به این افزایش نرخ را نشان داده و قیمت را به سطح تعادلی خود نزدیک کرد. تحلیلگران بازار ارز تهران نیز بر این باورند که این پله قیمتی ۲۹ هزار و ۷۰۰ تا ۸۵۰ تومان می‌تواند تا رسیدن اخبار جدید نرخ منطقی بازار ارز باشد. از طرف دیگر از نظر این تحلیلگران ثبات نرخ ارز در این پله می‌تواند با سیاست‌های بازارساز در جهت کاهش قیمت ارز در بازه زمانی بلندمدت همسو باشد و تا حرکت‌های بعدی دلار به سمت پله‌های پایین‌تر بتواند از نوسانات هیجانی بازار جلوگیری کند.
روز یکشنبه قیمت دلار در سراشیبی قیمتی قرار گرفت و با شروع ساعات کاری روز یکشنبه کاهشی ۱۵۰تومانی به خود دید و در معاملات ابتدایی روز نرخ ۲۹ هزار و ۶۰۰ تومان از جانب معامله‌گران ارائه می‌شد و در دادوستدهای پایانی به 29 هزار و 400 تومان نزول کرد. این در حالی است که به گفته برخی از این بازیگران بازار ارز حتی برای این قیمت هم خریداری در بازار وجود ندارد و آنهایی که برای تبدیل دارایی خود به ریال اصرار دارند مجبورند با اندک خریداران بازار راه آمده و قیمت‌های پایین‌تری مطرح کنند. تحلیلگران بازار ارز علت این روند کاهشی را بیشتر در اخبار منتشر‌شده حول محور مذاکرات هسته‌ای می‌دانند. در ساعات پایانی روز شنبه ۱۰ دی‌ماه بود که رادیو ملی آمریکا طی خبری به نقل از طرفین مذاکره‌کننده اروپایی اعلام کرد: پیشرفت‌های خوبی در روند مذاکرات به وجود آمده است. از نگاه برخی معامله‌گران، این نخستین بار است که طرفین اروپایی به شکل رسمی از پیشرفت در مذاکرات سخن گفته و سیگنال‌های مثبت منتشر کرده‌اند. همین امر تحلیلگران را به حصول سریع‌تر توافق در روزهای آتی امیدوار کرده و باعث شده بازار ارز وضعیت متفاوتی داشته باشد.
روز دوشنبه گذشته، قیمت دلار تا 29 هزار و 300 تومان عقب‌نشینی کرد. مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه‌وبودجه در حاشیه نشست کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال آینده ضمن اشاره به حذف نرخ‌های چندگانه و تک‌نرخی شدن قیمت ارز در سیاست‌های پولی و بانکی سال آینده گفت: طبق قانون دیگر نمی‌توانیم ارز ۴۲۰۰ را داشته باشیم و می‌توانیم از این پس با ریال حمایت‌های خود را انجام دهیم یعنی دیگر ارز دو‌نرخی در بازار وجود نخواهد داشت. به نظر برخی از کارشناسان سخنان این مقام مسوول می‌تواند نمایانگر افزایش قدرت بازارساز در سال آینده باشد، این عدم ارائه ارز با قیمت پایین ذخایر بانک مرکزی را در وضعیت بهتری قرار داده و می‌تواند توانایی این نهاد را در کنترل بازار ارز افزایش دهد. از طرف دیگر با حذف نرخ‌های چندگانه و شکاف قیمتی، بازار ارز شفاف‌تر شده و رانت‌های به‌وجود‌آمده توسط سیاست‌های قبلی از بین می‌رود.
روز سه‌شنبه گذشته افت قیمت اسکناس آمریکایی ادامه یافت و دلار حتی به کانال پایین‌تر نیز سرک کشید. بازار ارز صبح آن روز که در ادامه روند کاهشی خود با قیمت ۲۹ هزار و ۲۸۰ تومان کار خود را آغاز کرده بود، با گذشت چند ساعت و در معاملات ظهر پس از حدود یک ماه، کانال‌شکنی کرد و با ۲۰۰ تومان کاهش نسبت به نرخ ابتدای روز در قیمت ۲۸ هزار و ۹۸۰ تومان معامله شد. مطابق اخبار منتشر‌شده از مقر مذاکرات روز سه‌شنبه چوی جونگ کان مقام ارشد کره‌جنوبی برای رایزنی درباره دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در این کشور عازم وین پایتخت اتریش شد. خبرگزاری کره‌ای یونهاپ خبری مبنی بر سفر معاون وزیر امور خارجه این کشور به وین برای حل مساله دارایی‌های مسدود‌شده ایران در کره‌جنوبی منتشر کرد. بدهی کره‌جنوبی به ایران در ازای خرید میعانات گازی در حدود رقم هفت میلیارد دلار برآورد می‌شود که از سال ۲۰۱۸ و به بهانه تحریم‌های آمریکا علیه ایران پرداخت نشده است. کارشناسان بر این باورند که حضور این مقام ارشد کره‌ای برای تسویه‌حساب‌های گذشته می‌تواند نشان از پیشرفت‌های قابل توجه در روند مذاکرات و نزدیک‌تر شدن هیات‌های مذاکره‌کننده به حصول توافق جدید باشد که در نتیجه آن بازار با رسیدن این سیگنال مثبت از مقر مذاکرات می‌تواند به روند کاهشی خود ادامه دهد و قیمت ارز روزهای آینده ریزش‌های بیشتری را شاهد باشد. این شرایط که به دلیل کاهش انتظارات تورمی ایجاد شده سبب شد تا روز چهارشنبه دلار تا میانه کانال 28 هزار تومان عقب‌نشینی کند و در مجموع دادوستدهای هفته گذشته (تا چهارشنبه 15 دی‌ماه) با افت پنج‌درصدی مواجه شود.
کم‌نوسانی بیت‌کوین در تولد 13سالگی
هفته گذشته بیت‌کوین معروف‌ترین و البته پرطرفدارترین ارز دیجیتال، 13ساله شد و با ثبت رشد 5 /1درصدی تا روز چهارشنبه، در میانه محدوده 46 هزار‌دلاری قرار گرفت. ژانویه سال ۲۰۰۹ بود که ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت‌کوین نخستین بلوک بیت‌کوین را به ازای پاداش ۵۰ بیت‌کوینی استخراج کرد. از آن زمان تاکنون، ارزش بیت‌کوین از کمتر از یک دلار تا نزدیک ۷۰ هزار دلار نیز رشد داشته است. هفته گذشته گلدمن ساکس (Goldman Sachs)، پنجمین بانک بزرگ آمریکا، گفت ممکن است روزی بیت‌کوین به‌عنوان ابزاری برای حفظ ارزش سرمایه، جایگزین طلا شود. زک پاندل، یکی از مدیران ارشد این بانک، روز سه‌شنبه در یادداشتی نوشت: «بیت‌کوین می‌تواند با تکیه بر پتانسیل راهکارهای مقیاس‌پذیری جدید، پذیرش بیشتری را تجربه کند و در طول زمان سهم بازار سرمایه را از چنگ طلا درآورد.» به گفته پاندل، اگر فرض کنیم سهم بیت‌کوین از بازار دارایی‌های مختص ذخیره ارزش، طی پنج سال آینده به ۵۰ درصد افزایش یابد، قیمت آن به بیش از ۱۰۰ هزار دلار خواهد رسید. با احتساب ارزش بازار طلا، بیت‌کوین در حال حاضر تنها حدود ۲۰ درصد از حجم بازار طلا را در اختیار دارد. در مجموع ارزش کل بازار کریپتوها نیز در هفته‌ای که گذشت با رشد 2 /2درصدی همراه شد.
