دیپلماسی پیکسل
چگونه عربستان سعودی به یک ابرقدرت بازی‌های ویدئویی تبدیل شد
«مسلک قاتل» (Assassin’s Creed)، یک مجموعه بازی با محوریت غافلگیری و کشتن، پاییز امسال به‌روزرسانی غیرمنتظره‌ای دریافت می‌کند. شرکت یوبی‌سافت (Ubisoft) توسعه‌دهنده فرانسوی آن، اخیراً از مجموعه‌ای جدید از ماموریت‌ها در عربستان سعودی خبر داده است. این خبر پس از آن منتشر شد که گزارش‌هایی در اوایل سال جاری مبنی بر همکاری یوبی‌سافت با شرکت دولتی سعودی گروه ساوی گیمز (Savvy Games Group) به گوش رسید (یوبی‌سافت می‌گوید که مراحل مربوط به عربستان سعودی با کمک «سازمان‌های محلی و بین‌المللی» ساخته می‌شود). بازیکنان می‌توانند در العلا قدم بزنند. شهری تاریخی که دولت عربستان سعودی آن را به‌عنوان یک مقصد گردشگری تبلیغ می‌کند.
عربستان سعودی در حال انجام یک سرمایه‌گذاری چند میلیارددلاری در صنعت بازی است؛ صنعتی که اکنون ارزش آن از سینما، پخش آنلاین یا موسیقی فراتر رفته است. پادشاهی عربستان سعودی بزرگ‌ترین اقدام خود را تا به امروز در ۲۹ سپتامبر انجام داد. الکترونیک آرتز (EA)، سومین شرکت بزرگ بازی‌سازی آمریکا، اعلام کرد که از سوی گروهی به رهبری صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی (PIF)، که شرکتی با ثروت یک تریلیون‌دلاری است به قیمت ۵۵ میلیارد دلار خریداری می‌شود. این جدیدترین مورد از موج سرمایه‌گذاری است که به‌سرعت عربستان سعودی را به یک ابرقدرت در دنیای بازی‌های ویدئویی تبدیل می‌کند. شرکت سهامی خصوصی سیلور لیک و شرکت سرمایه‌گذاری افینیتی پارتنرز (Affinity Partners) شرکای سعودی‌ها در خرید EA هستند. افینیتی پارتنرز را جرد کوشنر، داماد دونالد ترامپ، تاسیس کرده است و پیوستن او به این معامله ممکن است مسیر تصویب قانونی را هموارتر کند. مالکان جدید EA، حق امتیازهایی از جمله «مَدِن» (Madden) ، «دِ سیمز» (The Sims) و «اِف‌سی» (FC) (که قبلاً با نام «فیفا» شناخته می‌شد) را کنترل خواهند کرد. اف‌سی یکسری بازی فوتبال است که گفته می‌شود محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم بالفعل عربستان سعودی علاقه زیادی به آن دارد.
EA در میان مجموعه دارایی‌های درخشان همچون گوهر تاج خواهد بود. صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی (PIF) 38 میلیارد دلار به Savvy Games اختصاص داده است تا عربستان سعودی را به مرکز بازی تبدیل کند. دو سال پیش، ساوی شرکت Scopely، یک توسعه‌دهنده آمریکایی که بازی «Monopoly Go» آن یکی از پردرآمدترین بازی‌های موبایل جهان است و از زمان عرضه‌اش در سال 2023 بیش از پنج میلیارد دلار درآمد داشته را خریداری کرد. این شرکت در ماه می بخش بازی Niantic، شرکت آمریکایی تولیدکننده بازی‌های موبایل «پوکمون» را خرید. Savvy همچنین سهامی بزرگ (و کرسی هیات‌مدیره) در Embracer دارد؛ شرکتی سوئدی که مالک عناوینی از جمله «Tomb Raider» با بازی لارا کرافت است.
صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی (PIF) خود سهام بیشتری در برخی از بزرگ‌ترین نام‌های بازی‌سازی به‌دست آورده است. این شرکت یکی از سه سهامدار بزرگ شرکت‌های نینتندو، کپ‌کام («استریت فایتر») و کوئی («نینجا گایدن») ژاپن، نکسون و ان‌سی‌سافت کره جنوبی و تیک-تو آمریکا (سازنده «گرند دفت اتو»، یکسری بازی‌های رانندگی و تیراندازی که تا به امروز حدود ۴۵۰ میلیون نسخه فروخته) است. همچنین این شرکت یکی از پنج سهامدار بزرگ شرکت‌های ژاپنی توئی («دراگون بال زد») و اسکوئر انیکس («فاینال فانتزی») است که در آنها نیز کرسی هیات‌مدیره دارد. به استثنای EA، دارایی‌های بازی‌های صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی (PIF) طبق شمارش ما به 7 /11 میلیارد دلار می‌رسد. سایر صندوق‌های تحت حمایت دولت عربستان سعودی سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در زمینه بازی دارند.
برایان وارد، یک پیشکسوت کانادایی این صنعت که به مدیریت ساوی منصوب شده است، می‌گوید: «ما تازه شروع کرده‌ایم.» تیم او «صدها» خرید بالقوه در سال را بررسی می‌کند. این واقعیت که سایر منابع مالی تا حد زیادی خشک شده‌اند توانایی او برای گرفتن معاملات خوب را بالا می‌برد. بودجه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در صنعت بازی از زمان اوج خود در سال‌های 2022-2021، به دلیل رکود نفوذ موبایل و از دست دادن گیمرهای تفننی در دوران همه‌گیری حدود سه‌چهارم کاهش یافته است. جوست ون درونن، متخصص بازی در دانشکده بازرگانی استرن دانشگاه نیویورک، می‌نویسد که راهبرد عربستان سعودی «صرف مبالغ هنگفت برای تسلط بر بازار» است.
آقای وارد می‌گوید که ساخت «شرکتی مانند دیزنی، اما برای بازی‌ها و ورزش‌های الکترونیکی» از جمله دستورهای شاهزاده محمد است. بخشی از این دستور به معنای «ایجاد جامعه‌ای از طرفداران فوق‌العاده» است. دیزنی پارک‌های موضوعی دارد؛ سعودی‌ها فرصت مناسبی را در مسابقات بازی‌های زنده می‌بینند. در سال 2022، ساوی ESL و FACEIT، دو شرکت ورزش‌های الکترونیکی، را با مجموع 5 /1 میلیارد دلار خریداری کرد. همچنین 30 درصد از سهام Hero Esports، شرکت چینی تحت حمایت تنسنت، را در اختیار دارد. در مجموع، ساوی می‌گوید که ۴0 درصد از بازار جهانی ورزش‌های الکترونیکی را کنترل می‌کند.
بخش ورزش‌های الکترونیکی آن هنوز سودآور نیست. اما هدف برانگیختن مشارکت هواداران را دنبال می‌کند و به نظر می‌رسد در آن موفق بوده است. عربستان سعودی در دو سال گذشته میزبان جام جهانی ورزش‌های الکترونیکی در ریاض بود؛ جایی که تیم‌ها در بازی‌هایی مانند «لیگ افسانه‌ها» با هم رقابت می‌کنند (شاهزاده محمد با برخی از حرفه‌ای‌ها پس از پایان بازی، بازی می‌کند). حدود ۲۵۰ هزار بلیت برای این رویداد تابستانی فروخته شد؛ این رویداد به‌صورت آنلاین ۷۵۰ میلیون استریم در پلت‌فرم‌هایی مانند Twitch و Douyin داشته است که نیمی از تماشاگران از چین آن را تماشا می‌کردند. بزرگان صنعت برای یک همایش موازی به آنجا پرواز می‌کنند که به گفته یک سرمایه‌گذار غربی به مهم‌ترین کنفرانس در تجارت بازی تبدیل شده است. سال آینده، ریاض تورنمنت دیگری به‌نام جام ملت‌های ورزش‌های الکترونیکی دوسالانه را راه‌اندازی خواهد کرد.
توجیه همه اینها، علاوه بر ارضای سرگرمی ولیعهد، ایجاد یک صنعت داخلی جدید است. عربستان سعودی در تلاش است تا اقتصاد خود را متنوع و از نفت دور کند. ابتکار «چشم‌انداز ۲۰۳۰» آن ایجاد ۳۹ هزار شغل در حوزه بازی را تا آن سال نوید می‌دهد. شرکت ساوی هنرمندان بازی در دانشگاه پرنسس نورا، یک کالج زنانه را آموزش می‌دهد. دولت عربستان سعودی می‌گوید، ۴8 هزار از گیمرهای این کشور زن هستند. زنان اندکی بیشتر از یک‌چهارم کارکنان ساوی را تشکیل می‌دهند. عددی که تقریباً با استاندارد صنعت مردسالار مطابقت دارد.
کمی بیش از یک‌سوم کارمندان ساوی خارجی هستند. آقای وارد انتظار دارد با بلوغ صنعت این سهم کاهش یابد. رالف رایشرت آلمانی که جام جهانی ورزش‌های الکترونیکی را سازمان‌دهی می‌کند، می‌گوید: «با توجه به اینکه افراد بیشتری این کشور را از نزدیک می‌بینند، متقاعد کردن غربی‌ها برای سرمایه‌گذاری یا کار در این پادشاهی آسان‌تر می‌شود: شما هرگز نمی‌توانید تمام منتقدان را راضی کنید، اما هیاهوی مربوط به آن به طرز چشمگیری کاهش یافته است.»
این موضوع ما را به انگیزه سوق می‌دهد. ورود عربستان سعودی به صنعت بازی همانند سرمایه‌گذاری این کشور در ورزش و سرگرمی (اخیراً جشنواره‌های فیلم و کمدی و یک مسابقه جایزه بزرگ «فرمول یک» راه‌اندازی کرده است)، به ارائه تصویری متفاوت از این کشور کمک می‌کند.
آقای وارد می‌گوید: «تاریخ بشر در خاورمیانه 5 تا 10 هزار سال سابقه دارد، اما هیچ‌کدام از این داستان‌ها در رسانه ما روایت نشده‌اند. و این یک فرصت بزرگ است.» او معتقد است که جهان عرب‌زبان -با ۳۳۰ میلیون گیمر، بیشتر از اروپای غربی یا آمریکا- کمتر مورد توجه قرار گرفته است. او از ژاپن، چین و کره جنوبی به‌عنوان الگوهایی برای گنجاندن فرهنگ عامه ملی در بازی‌های محبوب یاد می‌کند. سال گذشته بازی «افسانه سیاه: ووکونگ» چین، که در افسانه‌های چینی ریشه دارد از سوی کاربران پلت‌فرم بازی جهانی «استیم» به‌عنوان بازی سال انتخاب شد. آقای وارد می‌گوید که نمایش فرهنگ سعودی بخشی از ماموریت او نیست. اما او امیدوار است که بازی‌های آینده ساخت عربستان سعودی، همانند عناوین شرق آسیا جذابیت جهانی داشته باشند.
بسیاری از گیمرها از خود می‌پرسند که مالکیت سعودی چگونه بر محتوای بازی‌ها تاثیر خواهد گذاشت. از آنجا که چین به یک بازار فیلم مهم تبدیل شده است، استودیوهای هالیوود از موضوعات پیچیده‌ای مانند تبت، که در دهه ۱۹۹۰ به آن می‌پرداختند دوری کرده‌اند. به‌سادگی می‌توان تصور کرد که اتفاق مشابهی در صنعت بازی روی دهد. در سال ۱۹۹۲، پس از جنگ خلیج فارس، شرکت EA بازی «Desert Strike» را منتشر کرد که شخصیت شرور آن یک دیکتاتور خیالی عرب بود. در سال ۲۰۰۵ و در بحبوحه جنگ علیه تروریسم، بازی «Battlefield 2» از شرکت EA، نیروهای آمریکایی را در مقابل دشمنانی از جمله «ائتلاف خاورمیانه» قرار داد. آیا چنین بازی‌هایی تحت مالکیت جدید EA منتشر خواهند شد؟ اندرو ویلسون، رئیس شرکت، به کارکنان اطمینان داده است که اولویت همچنان «جسورانه و رسا» است و «ارزش‌های...» شرکت بدون تغییر باقی می‌مانند.
بااین‌حال، به‌روزرسانی آینده بازی «مسلک قاتل» نشان می‌دهد که چگونه پول سعودی ممکن است به‌طور نامحسوس محتوا را تغییر دهد. این تنها نمونه نیست. در ماه مارس، طرفداران «Fatal Fury» از شنیدن اینکه آخرین نسخه این بازی مبارزه‌ای شامل یک شخصیت جدید خواهد بود، شگفت‌زده شدند: کریستیانو رونالدو. فوتبالیست پرتغالی در این بازی با توپ آتشین خود به حریفان ضربه می‌زند و «نیرویی غیرقابل توقف، حتی برای مبارزان باتجربه» است.
این همکاری غیرمعمول ممکن است توضیحی مرتبط با سعودی داشته باشد. آقای رونالدو کاپیتان تیم فوتبال النصر، تیمی مستقر در ریاض است که اکثریت سهام آن به صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی تعلق دارد. اکثریت سهام SNK، توسعه‌دهنده ژاپنی بازی «خشم مرگبار»، هم در اختیار سازمان غیرانتفاعی سعودی بنیاد میسک، است که یک ولیعهد عاشق بازی بنیان‌گذار و رئیس آن است.
