درهای بسته

  رضا طهماسبی: اگرچه از محتوای مذاکرات ابراهیم رئیسی و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، خبر موثق و کاملی منتشر نشد و آنچه درز کرد تنها عباراتی کلی از پیگیری منافع ملی کشور و تاکید بر ضرورت رسیدن به توافق در مذاکرات هسته‌ای از سوی ایران و ضرورت رعایت حقوق بشر به‌خصوص زنان هم از سوی فرانسه بود، اما امید اندکی برای تسریع در روند مذاکره و رسیدن به توافق ایجاد کرد که حالا به نظر می‌رسد پوچ بوده است. دیدار رئیسی و مکرون در نخستین روزهای ناآرامی‌ها در تهران بود و شاید رهبران هر دو کشور تصوری از دامنه‌دار بودن این اعتراضات مردمی نداشتند و تصور می‌کردند این دیدار بتواند گرهی از مشکلات موجود بر سر توافق هسته‌ای را باز کند. با این حال نه رئیسی از این دیدار طرفی بر بست و نه برای مکرون عایدی داشت، حتی او را در مظان اتهام و انتقاد هم قرار داد.

پس از آن دیدار بود که سرعت سرد و حتی تیره شدن روابط ایران و اروپا افزایش یافت. اروپا که پیش از این هم از طولانی شدن روند مذاکرات ابراز نارضایتی کرده و ایران را به دلیل عدم پذیرش متن پیشنهادی‌اش مقصر می‌دانست، ابتدا نگرانی‌هایش را از برخورد دولت با معترضان و عدم رعایت حقوق بشر اعلام کرد که نتیجه آن وضع تحریم‌هایی از سوی کمیسیون اروپا علیه برخی نهادها و اشخاص مانند پلیس امنیت اخلاقی بود. با این حال آنچه مانند بنزین بر آتش کوچک روابط دو طرف ریخته شد، شائبه استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی در جنگ با اوکراین بود. مطرح شدن این اتهام و ارائه برخی شواهد تاییدنشده از سوی اوکراین و حتی مطرح کردن حضور نظامیان ایرانی در شبه‌جزیره کریمه از سوی آمریکا باعث شد، اروپا لحن تند و تهاجمی علیه ایران به ‌کار گیرد. تهدیدهای اروپا این‌بار به سمت نهادها و اشخاص نظامی رفت و یک سازمان سازنده پهپاد و چند نفر از مقامات بلندپایه نظامی مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار گرفتند، تحریم‌هایی که انگلستان نیز اعلام کرد به اجرا خواهد گذاشت. رفتار ایران البته در قبال اتحادیه اروپا فعلاً در حد دعوت به آرامش و پرهیز از مداخله‌گرایی باقی ماند. وزارت امور خارجه در برابر تندگویی اروپا و اعمال تحریم‌ها موضع تندی نگرفت اما تکذیبیه جدی و محکمی هم در قبال استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه و اوکراین نگرفت و تنها به گفتن عباراتی با این مضمون بسنده کرد که ایران سلاحی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین ارسال نکرده است؛ جملاتی دوپهلو که اصل ارسال پهپاد را منتفی نمی‌کند و می‌تواند هنوز تیرگی بیشتری به این رابطه وارد کند.