تنش‌زدایی نیمه‌تمام
آیا تنش‌زدایی با عربستان راهگشاست؟
زهرا اکبری: کشورهای زیادی از سوءمدیریت اقتصادی رنج می‌برند. اما همزمانی این سوءمدیریت اقتصادی با تنش‌های خارجی و داخلی باعث شده تا ترکیب بی‌مانندی برای اقتصاد ایران و بازار ارز کشور ایجاد شود. به این ترتیب سال 1402 با تشدید نگرانی درباره تورم فزاینده و تداوم رکود آغاز شده است. در حال حاضر نرخ تورم در حال ورود به کانال‌های بالاتر است و رشد اقتصاد به کانال‌های پایین‌تر نزول می‌کند. با افزایش نااطمینانی، سرمایه‌گذاری باز هم کاهش یافته و سرمایه بیشتری از کشور خارج شده است. درواقع سرمایه ترسو است، هرکجا که احساس خطر کند، فرار می‌کند، چرا که سرمایه‌گذاری در جایی انجام می‌شود که چشم‌انداز مثبتی از آینده وجود داشته باشد. خرید و فروش ملک در ترکیه مهر تاییدی بر این ادعاست. در این رابطه اقتصاددانان معتقدند ده‌ها تصمیم بانک مرکزی برای جلوگیری از شوک ارزی نمی‌تواند به اندازه یک تصمیم وزارت امور خارجه برای پیشبرد مذاکرات اثرگذار باشد.
رویکرد اخیر کشور در حوزه سیاست خارجی این بوده که ضمن حفظ تنش با غرب، با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، به‌خصوص عربستان، تنش‌ها را کاهش دهد. در واپسین روزهای پایان سال 1401 با سفر علی شمخانی به چین، مشخص شد که ایران و عربستان در مسیر تنش‌زدایی گام‌هایی برداشته‌اند. توافق اخیر اگرچه می‌تواند منافع امنیتی کوتاه‌مدتی برای طرفین داشته باشد اما منافع اقتصادی بلندمدت آن نامشخص و اثرات آن بر بازار ارز کشور محدود است. به همین دلیل اقتصاددانان معتقدند تنش‌زدایی از رابطه با عربستان اگرچه بسیار لازم است اما کافی نیست و سیاستگذار دیپلماسی باید به تنش‌زدایی رابطه با اروپا و آمریکا هم ادامه دهد. در واقع تا زمانی که ایران اختلاف خود با این کشورها را بر اساس منافع متقابل حل نکند؛ کماکان دچار مشکلات اقتصادی خواهد بود و بر همین اساس مجبور می‌شود هزینه‌هایی را متحمل شود. صحت ادعای اقتصاددانان را می‌شود در بازار ارز مشاهده کرد؛ جایی که پس از اعلام خبر میانجی‌گری چین برای آشتی ایران و عربستان، قیمت‌ها به شدت کاهش یافت اما چند روز بعد، رشد قیمت‌ها ادامه یافت.
در این پرونده تلاش می‌کنیم علاوه بر بررسی تحولات اخیر در روابط ایران و عربستان به این پرسش‌ها نیز پاسخ دهیم که آیا می‌توان احیای روابط دیپلماتیک بین ایران با عربستان را، آغاز عصر تنش‌زدایی در روابط خارجی ایران دانست؟ ازسرگیری روابط ایران و عربستان چه مزایایی برای دو کشور دارد؟ آیا تنش‌زدایی با عربستان برای عادی‌سازی روابط با دیگر کشورها کافی است؟
