بازار تو‌در‌تو

  حسین جلالی: برای ورود به بازار کار چه ویژگی‌هایی باید داشت؟ باید مرد باشی تا اجازه دهند کار کنی یا زن بودن هم مزیت است؟ آشنایی با کدام مهارت‌ها باعث می‌شود افراد زودتر به کار گمارده شوند؟ دانستن زبان انگلیسی یا آشنایی با نرم‌افزارها چه سهمی در جذب افراد به بازار کار دارد؟ برای فهمیدن پویایی‌های بازار کار در ایران باید به این پرسش‌ها و ده‌ها پرسش از این دست، پاسخ داد. اخیراً «سعید عیسی‌زاده»، «هادی نائینی» و «اعظم قلی‌پور» از دانشگاه بوعلی سینا مقاله‌ای در فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی منتشر کرده‌اند که بر اثر ویژگی‌های فردی و محیط زندگی بر طول مدت بیکاری کارجویان ایرانی متمرکز است. بازار کار ویژگی‌های زیادی دارد که آن را تبدیل به پدیده‌ای پیچیده و چند‌لایه می‌کند. برخی از این ویژگی‌ها ذاتی بوده به این معنی که اکتسابی نیستند و فرد بر آنها کنترلی ندارد؛ اما برخی دیگر از ویژگی‌ها قابل کنترل و برنامه‌ریزی هستند و با انتخاب و آگاهی افراد صورت می‌گیرد. به این معنی که اساساً تصمیم‌های افراد است که به کیفیت و نتایج گوناگون بازار کار در جوامع مختلف منجر می‌شود. محققان در این پژوهش از یک‌سو تاثیر ویژگی‌ها و تفاوت‌های فردی یعنی سن، سطح تحصیلات، وضعیت تاهل و سابقه شغل قبلی را بر طول مدت بیکاری بررسی کرده‌اند و از سوی دیگر تاثیر متغیرهای محیطی که افراد در آن زندگی می‌کنند؛ یعنی محل سکونت (شهری و روستایی) و نرخ بیکاری مکانی که افراد در آن زندگی می‌کنند به طور مجزا برای دو گروه مردان و زنان، بررسی شده است. در این مطالعه عوامل موثر بر طول مدت بیکاری کارجویان در ایران برای دو گروه مردان و زنان با استفاده از داده‌های طرح آمارگیری نیروی کار در سال 1397 با روش‌های ناپارامتریک، نیمه‌پارامتریک و پارامتریک، بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد که احتمال اشتغال برای مردان متاهل، همچنین زنان متاهل به ترتیب بیشتر از مردان و زنان مجرد و بدون همسر است. همچنین مطالعه نشان می‌دهد مردان شهری نسبت به مردان روستایی دوره بیکاری طولانی‌تری داشته‌اند؛ درحالی‌که احتمال اشتغال برای زنان ساکن در مناطق شهری بیشتر از زنان ساکن در مناطق روستایی بوده است. یکی دیگر از نتایج مطالعه پژوهشگران دانشگاه بوعلی‌سینا این است که؛ احتمال یافتن شغل برای مردان بیکار 26 تا 30 سال و نیز مردان بالای 30 سال نسبت به بقیه، کمتر بوده است. همچنین احتمال اشتغال برای زنان بیکار در گروه‌های سنی 26 تا 30 سال و بالای 30 سال نسبت به سایر زنان کمتر بوده است. و در نهایت اینکه؛ احتمال رسیدن به یک شغل برای زنان باسابقه، بیشتر از سه برابر زنان فاقد سابقه شغل بوده است. در هر دو گروه، افراد با سطح تحصیلات پیش‌دانشگاهی، دیپلم و زیردیپلم در مقایسه با افراد با سطوح تحصیلی بالاتر، از طول مدت بیکاری کمتری برخوردار بوده‌اند. علاوه بر این با افزایش نرخ بیکاری، طول مدت بیکاری مردان و زنان افزایش می‌یابد. در این پرونده می‌خواهیم پیچیدگی‌های بازار کار در ایران را بررسی و تحلیل کنیم.