خداحافظ رفیق

  زهرا اکبری: به نظر می‌رسد چین از ایران فاصله گرفته و این را به صراحت می‌شود در سفر اخیر شی جین پینگ رئیس‌جمهوری این کشور به منطقه دید. شی و سران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در بیانیه اجلاس مشترک خود خواستار حل مسالمت‌آمیز موضوع جزایر سه‌گانه بین ایران و امارات شدند. این بیانیه بلافاصله پس از بیانیه دیگری صادر شد که در آن رهبران عربستان و چین از ایران خواسته بودند که ضمن همکاری با آژانس انرژی اتمی و محترم شمردن رژیم عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای از مداخله در امور داخلی کشورها خودداری کند. رفتار این روزهای چین نشان داد که گذاشتن همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد، می‌تواند چه عواقب زیان‌باری داشته باشد. در یک دهه گذشته ژاپن، کره جنوبی، فرانسه، آلمان، ایتالیا و خیلی از کشورهای صنعتی را از بازارهای خود بیرون راندیم و بازارهایی نظیر خودرو، لوازم خانگی، صوتی و تصویری، آرایشی و بهداشتی و... را دودستی به چینی‌ها تقدیم کردیم و همه این کشورها را با خود دشمن کردیم. اما در نهایت چه شد؟ چین سراغ یکی از دشمنان درجه یک این روزهای ایران رفت و باج بزرگی گرفت. چین نشان داد قرار نیست با ایران رفاقت همیشگی داشته باشد و اگر منافع ملی‌اش حکم کند می‌تواند به پیشنهادهای بهتر هم فکر کند. در واقع به نظر می رسد بازیگران عرب منطقه برای چین با رویکردی اقتصادمحور، گزینه جذاب‌تری نسبت به تهران باشند. امضای قرارداد گازی با قطر و همچنین امضای تفاهم‌نامه استراتژیک با عربستان، مصداق‌های این سیاستگذاری است؛ پیام دیگر رفتار چین برای تهران این است که این کشور، ریسک همکاری با ایران تحت تحریم را نمی‌پذیرد. البته این مساله جدیدی نیست، در گذشته هم چین در همراهی با آمریکا به قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران رای مثبت داد. چین به‌رغم اختلافات جدی با آمریکا، به هیچ وجه خواهان ورود به عرصه درگیری و تنش با آمریکا نبود. درواقع با توجه به حجم روابط و منافعی که چین در طول این سال‌ها با آمریکا داشته، همکاری با آمریکا را بر همکاری با ایران ترجیح داده است. چین همکاری با ایران و سایر کشورها را از زاویه منافع ملی خود دنبال می‌کند و پایبندی خاصی به تفاهم یا تقابل ندارد بلکه بررسی می‌کند که منافعش از چه طریق بهتر تامین می‌شود. در این پرونده تلاش می‌کنیم علاوه بر بررسی مواضع اخیر چین علیه ایران به این پرسش‌ها نیز پاسخ دهیم که انتشار بیانیه‌های اخیر از سوی چین و کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس چه پیامی برای ایران دارد؟ چرا چین سیاست سنتی خود مبنی بر بی‌طرفی فعال را در قبال ایران تغییر داده و راضی به درج نام خود پای بیانیه‌ای ضد ایرانی شده است؟