علیه دلار

  زهرا اکبری: در حالی که غرب این روزها بر تحریم‌های روسیه می‌افزاید، ایران هر روز به این کشور نزدیک‌تر می‌شود. اخیراً محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران که به روسیه سفر کرده گفته: ایران و روسیه نیازی به ارز بیگانه ندارند و دو کشور می‌توانند در مبادلات تجاری به جای استفاده از ارز بیگانه، از پول ملی خود استفاده کنند.

چندی پیش هم علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی، در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که توافقاتی با روسیه انجام شده تا ارتباطات پولی و بانکی ایران با این کشور تسهیل شود. او گفته بود که علاوه بر بازگشایی نماد معاملاتی روبل و ریال در بازار متشکل ارزی، پیمان‌های پولی و بانکی دیگری نیز بین دو کشور منعقد شده که برخی از آنها شامل استفاده از پول‌های ملی در مبادلات تجاری، پرداخت‌های خرد بین شهروندان روسی و ایرانی و نحوه تبادلات مالی دو کشور است. رئیس کل بانک مرکزی همچنین گفته بود که با چین، هند و کشورهای دیگری نیز پیمان‌ها و تفاهم‌نامه‌های پولی و بانکی دنبال می‌شود تا ارتباط مالی با این کشورها نیز تسهیل شود.

این در حالی است که اقتصاددانان معتقدند تا پیش از اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه این کشور فقط در سطحی با ایران همکاری می‌کرد که به روابطش با سایر کشورها لطمه وارد نشود، چراکه بانک‌های بزرگ روسی عمدتاً بانک‌هایی هستند که در اروپا و آمریکا فعالیت می‌کردند و با این کشورها ارتباطات مالی بسیار زیادی داشتند و با توجه به میزان کم مبادلات تجاری با ایران، بانک‌های بزرگشان را درگیر کار با ایران نمی‌کردند. در حال حاضر هم روسیه در ارتباط مالی‌اش با ایران تحت تاثیر FATF‌ و قوانینش است تا از تحریم‌ها آسیب بیشتری نبیند.‌

البته ایران و روسیه از حدود یک دهه پیش و با هدف کاهش تبعات تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده تلاش‌های متعددی را برای حذف دلار از مبادلات تجاری خود به ویژه با کشورهای همسایه و چین انجام داده‌اند؛ تلاش‌هایی که به دلیل نزول نوسانی ارزش پول ملی این دو کشور تاکنون محقق نشده است. در بازار ارز تهران، روبل روسیه اصلاً به حساب نمی‌آید و در روسیه نیز ریال ایران جدی گرفته نمی‌شود. در این پرونده تلاش می‌کنیم روابط مالی ایران و روسیه را مورد بررسی قرار دهیم و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که آیا دلار از سیستم تبادلات ایران و روسیه حذف می‌شود؟ آیا حذف دلار از معاملات ایران و روسیه به عبور این کشورها از تحریم‌های آمریکا کمک می‌کند؟ و درنهایت حذف دلار چه منافعی برای دو کشور دارد؟