هفته رویایی

در هفته گذشته بازارهای دارایی ایران شاهد تحولات چشمگیری بودند؛ به‌گونه‌ای که بورس تهران پس از مدت‌ها رکود نسبی، موفق شد بهترین عملکرد هفتگی خود را در ۱۰۷ هفته اخیر به ثبت برساند و بار دیگر از مرز دو میلیون و ۷۰۰ هزار واحد عبور کند. در همین حال، دلار تحت‌تاثیر تحولات سیاسی و فعال شدن مکانیسم ماشه، قله‌های تاریخی جدیدی را لمس کرد و بازار طلا و سکه نیز همسو با رشد نرخ ارز و افزایش بهای اونس جهانی، وارد فاز صعودی شد. از سوی دیگر، بازار نفت زیر فشار نگرانی‌ها از افزایش تولید اوپک‌پلاس و داده‌های ذخایر آمریکا، نوسانات معناداری را تجربه کرد.

بازار سهام

در سه روز ابتدایی معاملات هفته گذشته بورس تهران، شاخص کل با رشد بیش از دو درصد در مقیاس روزانه همراه شد؛ آخرین‌باری که این شاخص در جریان سه روز معاملاتی متوالی توانسته بود بیش از دو درصد رشد را به ثبت برساند، به اسفندماه سال 1401 بازمی‌گردد. نماگر اصلی بازار سهام هفتم مردادماه در سطوح بیش از دو میلیون و 700 هزار واحد قرار داشت و بعد از آن این کانال را از دست داد و در معاملات روز دوشنبه پس از دو ماه، مجدداً شاخص کل موفق به عبور مجدد از محدوده دو میلیون و 700 هزارواحدی شد. در روز سه‌شنبه عرضه‌ها در تالار شیشه‌ای افزایش پیدا کرد و این موضوع به رکوردشکنی ارزش معاملات خرد بازار سهام منجر شد. در معاملات روز سه‌شنبه، پس از مدت‌ها ارزش معاملات خرد بازار سهام توانست به کانال ۱۴ هزار میلیارد تومان برسد. قبل از معاملات این روز، در ۵۸ روز معاملاتی متوالی، ارزش معاملات خرد بازار سهام نتوانسته بود به مقادیر بیش از ۱۰ همت برسد. آخرین‌باری که ارزش معاملات رقمی بالاتر از مقدار یادشده ثبت کرده بود؛ به یازدهم تیر سال جاری بازمی‌گشت. این در حالی است که در روزها و هفته‌های اخیر، در چندین نوبت، ارزش معاملات ۲۵ صندوق طلای حاضر در بازار از ۱۰ همت عبور کرد و رکورد تاریخی ۱۳ همت در پارامتر ارزش معاملات صندوق‌های طلا به ثبت رسید. در روز چهارشنبه نیز، زورآزمایی خریداران و فروشندگان برای دومین روز متوالی، به رسیدن ارزش معاملات خرد به بیش از 10 همت منجر شد و این فاکتور آماری، در کانال 13 همت قرار گرفت. روز چهارشنبه در بازار سهام، همراه با افزایش عرضه بود و برخی از سرمایه‌گذاران پس از تجربه چهار روز رشد قیمتی در سهام، ترجیح دادند سهام تحت تملک خود را به فروش برسانند و به اصطلاح بورسی‌ها شناسایی سود کنند. درنهایت هم برآیند معاملات این هفته بازار سهام، به رشد 09 /8درصدی شاخص کل بورس در مقیاس هفتگی منجر شد؛ این رشد افزون بر اینکه بیشترین رشد نماگر اصلی بازار سهام در مقیاس هفتگی و در سال جاری محسوب می‌شود؛ بهترین عملکرد این شاخص از هفته منتهی به 8 شهریور 1402 تلقی می‌شود. در واقع در 107 هفته معاملاتی اخیر در تالار شیشه‌ای، نماگر اصلی بازار سهام نتوانسته بود در مقیاس هفتگی، به اندازه هفته گذشته رشد داشته باشد. بورس تهران سال جاری را با رشد قیمت‌ها و شاخص‌ها آغاز کرد و شاخص کل بورس تهران توانست در اواخر اردیبهشت تا سطح سه میلیون و 252 هزارواحدی پیشروی کند و قله جدیدی به ثبت برساند. به گونه‌ای که در آن مقطع بازدهی شاخص از ابتدای سال به 20 درصد رسید. در ادامه شاخص با عقب‌نشینی از قله همراه شد و جنگ تحمیلی 12روزه بر شتاب افت بازار اضافه کرد. شاخص کل پس از جنگ تحمیلی 12روزه، تا محدوده دو میلیون و 395 هزارواحدی در هشتم شهریور عقب‌نشینی کرد. پس از آن بازار در جریان یک روند صعودی کوتاه‌مدت توانست تا محدوده دو میلیون و 677 هزارواحدی (24 شهریور) رشد داشته باشد. در ادامه مجدداً با فشار فروشی که در بازار ایجاد شد، شاخص کل با افت همراه شد و در آستانه از دست دادن کانال دو میلیون و 500 هزارواحدی قرار گرفت. از ابتدای هفته گذشته، موج دوم رشد در بازار آغاز شد و شاخص کل در سه روز ابتدایی هفته با رشد بیش از دو درصد در هر روز معاملاتی همراه شد تا این‌بار، در روند صعودی اخیر، شاخص قله بالاتری نسبت به 24 شهریور به ثبت برساند و پس از مدت‌ها وارد کانال دومیلیون و 700 هزارواحدی شود. با تداوم عملکرد خوب بازار سهام در چند روز اخیر، این سوال در ذهن برخی پدیدار شده است که رشد بازار در ماه‌های آتی چگونه میسر خواهد شد؟ برای تداوم رشد بازار بورس، لازم است مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اقدامات هماهنگ در سطح کلان اقتصادی و درون بازار سرمایه دنبال شود. نخستین راهکار، ثبات در متغیرهای کلان اقتصادی است؛ چرا که نوسانات شدید این متغیرها به بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران منجر می‌شود. دوم، شفافیت اطلاعاتی و بهبود نظام افشای اطلاعات در شرکت‌های بورسی است که می‌تواند اعتماد سهامداران را تقویت کرده و زمینه تحلیل دقیق‌تر و تصمیم‌گیری منطقی‌تر را فراهم کند. از سوی دیگر، گسترش ابزارهای مالی متنوع همچون صندوق‌های بخشی، صندوق‌های اهرمی و اوراق مشتقه می‌تواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری متناسب با ریسک‌پذیری افراد ایجاد کند و جریان نقدینگی را در بازار حفظ کند. همچنین، حمایت از سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردان، به افزایش مشارکت سرمایه‌گذاران خرد و کاهش رفتارهای هیجانی کمک می‌کند. نکته دیگر، تقویت نظارت و مبارزه با دستکاری قیمتی و رانت اطلاعاتی است که به بهبود کارایی بازار منجر خواهد شد. درنهایت، آموزش مالی و فرهنگ‌سازی سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌تواند نقش مهمی در پایداری رشد بورس ایفا کند. تحقق همزمان این راهکارها، بورس را به بازاری کارآمدتر، جذاب‌تر و با رشد پایدارتر تبدیل خواهد کرد.

بازار ارز

دلار در بازار آزاد که در پایان هفته منتهی به 3 مهر، در کانال 108 هزار تومان کار خود را به اتمام رسانده بود؛ در روز شنبه هفته گذشته در کانال 112 هزار تومان آغاز به کار کرد و موفق به ثبت قله جدید شد. دلار در روز سه‌شنبه و با رسیدن به کانال 113 هزار تومان، مجدداً قله جدیدی را فتح کرد. رسیدن به سطوح بی‌سابقه تاریخی در معاملات روز چهارشنبه نیز همچنان ادامه‌دار بود و شاخص ارزی در این روز به کانال 115 هزار تومان رسید. روند صعودی اخیر دلار، تحت تاثیر فعال شدن مکانیسم ماشه شکل گرفته است. در هفته گذشته، قطعنامه تمدید مهلت فعال شدن مکانیسم ماشه در شورای امنیت سازمان ملل رای نیاورد و مجدداً قطعنامه‌هایی که با توافق برجام ملغی شده بودند، علیه ایران فعال شدند. این موضوع موجب شد موجی از انتظارات منفی در جامعه نسبت به آینده اقتصادی کشور شکل بگیرد و تنور بازارهای دارایی سفته‌بازانه نیز داغ‌تر شود. نخستین نشانه این موضوع در بازار ارز نمایان شد و دلار موفق به ثبت قله‌های جدید شد. قیمت اسکناس آمریکایی در حالی در روز چهارشنبه هفته گذشته وارد کانال 115 هزار تومان شد که در اوج خوش‌بینی‌های مذاکراتی ابتدای اردیبهشت امسال تا سطح 80 هزار تومان نیز افت کرده بود. با این حال دلار در عرض پنج ماه، از کف ثبت‌شده در اوایل اردیبهشت، بیش از 40 درصد رشد را تجربه کرده است و به سطوح تاریخی رسیده است. واقعیت امر این است که با فعال شدن مکانیسم ماشه، تحریم‌های قطعنامه‌هایی که با برجام ملغی شده بود؛ مجدداً بازگشت. این موضوع باعث شده فعالان بازارهای دارایی، کاهش فروش نفت و بدتر شدن حال اقتصاد را در ماه‌های آتی محتمل بدانند و به همین دلیل تقاضای سوداگرانه خود را روانه بازارهای دارایی سفته‌بازانه کرده‌اند. البته که این انتقال پول برای حفظ ارزش سرمایه صورت می‌گیرد.

بازار طلا و سکه

با افزایش قیمت دلار در بازار آزاد و درحالی‌که بهای اونس طلا در بازار جهانی هم هر روز قله جدیدی به ثبت می‌رساند؛ در هفته گذشته قیمت‌ها در بازار طلا و سکه با افزایش همراه بود. در معاملات روز چهارشنبه، هر گرم طلای 18 عیار به حوالی 10 میلیون و 900 هزار تومان رسید و سکه امامی هم در کانال 115 میلیون تومان، میان خریداران و فروشندگان دست‌به‌دست شد. در هفته گذشته و در معاملات صندوق‌های طلا نیز آمارهای قابل‌توجهی به ثبت رسید. در روز شنبه، ارزش معاملات 25صندوق طلای حاضر در بازار به 13 هزار و 700 میلیارد تومان رسید که رکورد تاریخی معاملات این صندوق‌ها محسوب می‌شود. چنین رقمی از ارزش معاملات در صندوق‌های طلا در حالی به ثبت رسید که روز چهارشنبه ارزش معاملات بیش از 700 نماد بورسی و فرابورسی در کانال 13 همت قرار داشت که در نوع خود مقایسه جالب‌توجهی است. این موضوع گویای این نکته است که صندوق‌های طلا به‌خوبی در میان سرمایه‌گذاران به مقبولیت عمومی رسیده‌اند و بخش عظیمی از سرمایه‌های خرد سیال در سطح جامعه، به جای خرید فیزیکی طلا و سکه، در این ابزارها دست‌به‌دست می‌شود. افزایش جذابیت بازار طلا در شرایط کنونی از چند عامل سرچشمه می‌گیرد؛ نخست انتظارات تورمی است که با کم‌ارزش شدن ریال و افزایش قیمت دلار در جامعه پدیدار شده است. موضوع بعدی افزایش قیمت اونس طلا در بازار جهانی است که در نتیجه تشدید ریسک‌ها در سطح جهانی و احتمالات کاهش نرخ بهره فدرال‌رزرو آمریکا در ماه‌های آتی رخ داده است. فلز طلا یکی از مهم‌ترین دارایی‌های امن در اقتصاد جهانی است که در مواقع بروز و ظهور ریسک‌ها در سطح جهانی با استقبال عمومی همراه می‌شود.

بازار نفت

قیمت نفت پس از دو روز کاهش، روز چهارشنبه تقریباً ثابت ماند، زیرا سرمایه‌گذاران در حال بررسی برنامه‌های اوپک‌پلاس برای افزایش بیشتر تولید در ماه آینده و همچنین نتیجه تعطیلی دولت ایالات‌متحده آمریکا بر فعالیت‌های اقتصادی و تقاضای سوخت هستند. قیمت آتی نفت برنت برای تحویل ماه دسامبر، با 17 سنت کاهش به 86 /65 دلار در هر بشکه رسید. قیمت آتی نفت خام وست‌تگزاس اینترمدییت (WTI) آمریکا نیز با 18 سنت کاهش به 21 /62 دلار در هر بشکه رسید. روز دوشنبه، هر دو شاخص برنت و WTI بیش از سه درصد کاهش یافتند که شدیدترین افت روزانه آنها از تاریخ اول آگوست بود. روز سه‌شنبه نیز هرکدام 5 /1 درصد دیگر کاهش را تجربه کردند. سه منبع آگاه از مذاکرات اعلام کردند که سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش، معروف به اوپک پلاس، ممکن است با افزایش تولید نفت تا ۵۰۰هزار بشکه در روز در ماه نوامبر موافقت کنند که سه برابر افزایش ماه اکتبر است؛ زیرا عربستان سعودی به دنبال بازپس‌گیری سهم بازار است. دو منبع مطلع گفتند هشت عضو این گروه که تقریباً نیمی از نفت جهان را پمپاژ می‌کنند، در حال بررسی افزایش 274 هزار تا 411 هزار بشکه در روز هستند. منبع سوم گفت این افزایش می‌تواند به 500 هزار بشکه در روز برسد. البته اوپک در پستی در پلت‌فرم ایکس (توئیتر سابق) نوشت که گزارش‌های رسانه‌ای در مورد برنامه‌ریزی برای افزایش 500هزار بشکه در روز، گمراه‌کننده است. فشار دیگر بر قیمت‌ها پس از گزارشی منتشر شد که نشان می‌داد ذخایر نفت خام ایالات‌متحده کاهش یافته، اما ذخایر بنزین و نفت تقطیر‌شده در هفته گذشته افزایش یافته است. بر اساس تخمین‌های موسسه نفت آمریکا (API)، ذخایر نفت خام در هفته منتهی به ۲۶ سپتامبر، چهار میلیون بشکه کاهش یافته است. با این حال، ذخایر بنزین یک میلیون بشکه و ذخایر تقطیرشده سه میلیون بشکه نسبت به هفته گذشته افزایش یافته‌اند.