شوک مثبت توافق
بازارها هفته گذشته را چگونه سپری کردند؟
یک هفته معاملاتی دیگر در بازارهای دارایی به اتمام رسید. بورس تهران در دو هفته اخیر در مسیر صعودی قرار گرفته است؛ نرخ ارز تا محدوده ۸۰ هزار تومان عقب‌نشینی کرده و منتظر اخبار جدید از مذاکرات است. افت دلار سبب شده تا بازار طلا و سکه نیز همچنان در مسیر اصلاح قرار داشته باشد. بازار نفت نیز فعلاً اندکی از شوک افزایش تعرفه ترامپ خارج شده است.
بورس در مدار صعودی
بورس تهران یک هفته صعودی دیگر را پشت سر گذاشت؛ یکی از مهم‌ترین عواملی که بازار سهام را در این روزها به حرکت درآورده، انتشار اخبار مربوط به احیای روابط خارجی و امیدواری به کاهش تنش‌های دیپلماتیک در سطح منطقه‌ای و جهانی است. فضای روانی ناشی از سیگنال‌های مثبت مذاکراتی، به‌ویژه در حوزه سیاست خارجی، سبب شده تا ریسک‌های غیراقتصادی که پیشتر سایه سنگینی بر بازار سهام انداخته بودند، در نگاه فعالان بازار کمرنگ‌تر شوند. در عین حال جاماندگی بازار سهام از سایر بازارهای دارایی نظیر ارز، طلا و مسکن که در سنوات گذشته رشدهای قابل‌‌توجهی را تجربه کرده بودند، حالا بورس تهران را به مقصدی جذاب برای نقدینگی سرگردان بدل کرده است. ارقام ثبت‌شده در جریان معاملات هفته گذشته گواهی روشن بر مدعای بازگشت رونق به بورس است؛ ارزش معاملات خرد بورس در روز چهارشنبه برای سومین روز متوالی در محدوده‌های بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان قرار گرفت. این رشد در ارزش معاملات، در شرایطی رخ داده که ورود پول حقیقی به بازار نیز شتاب قابل ملاحظه‌ای به خود گرفته است. در مجموع، تحلیلگران بر این باورند که تداوم رشد بازار سهام در روزهای آینده، به چند عامل کلیدی گره خورده است. در درجه اول، پایداری اخبار مثبت در حوزه سیاست خارجی می‌تواند همچنان فضای عمومی معاملات را در مدار خوش‌بینی نگه دارد. از طرف دیگر، وضعیت نرخ ارز و سیاست‌های پولی بانک مرکزی در زمینه نرخ سود بانکی، نقشی تعیین‌کننده در مسیر آتی بازار ایفا خواهند کرد. به بیان دیگر، بورس تهران در مقطع کنونی از یک‌سو با سیگنال‌های سیاسی مثبت و از سوی دیگر با جاماندگی قابل توجه نسبت به دیگر بازارها مواجه است؛ شرایطی که در صورت استمرار، می‌تواند به تداوم روند صعودی شاخص‌ها در کوتاه‌مدت منجر شود.
شاید یکی از مهم‌ترین اتفاقات هفته گذشته، بازگشایی نماد ایران‌خودرو پس از مجمع افزایش سرمایه بود. این بازگشایی نه‌تنها از لحاظ حجم و ارزش معاملات چشمگیر بود، بلکه تاثیر مستقیم و بسزایی بر نماگر اصلی بازار داشت. در شرایطی که شاخص کل در روز سه‌شنبه می‌توانست با افتی بیش از 5 /0 درصد به کار خود پایان دهد، رشد ۳۸درصدی این نماد سنگین‌وزن توانست اثر منفی افت سایر نمادها را تا حدود زیادی خنثی کند. معامله بیش از ۳۶ میلیارد برگه سهم در این نماد و ثبت ارزش معاملاتی بیش از دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در یک روز، به روشنی نشان می‌دهد؛ ایران‌خودرو در روزهای پیش‌رو همچنان یکی از نمادهای تاثیرگذار بازار خواهد بود. به نظر می‌رسد بازار سهام در آستانه یک دوگانگی مهم قرار گرفته است. از یک‌سو کاهش نرخ دلار و افزایش خوش‌بینی به سرانجام مذاکرات سیاسی، امیدواری به ثبات اقتصادی را افزایش داده و از سوی دیگر همین افت دلار، سایه‌ای از تردید را بر سر سهام دلاری و صادرات‌محور گسترانده است. اگر این روند نزولی نرخ ارز تداوم پیدا کند، سهام وابسته به درآمدهای دلاری بیشترین فشار را متحمل خواهند شد و از آن طرف، شرکت‌های وارداتی یا وابسته به بازار داخلی شاید در کانون توجه قرار گیرند. در نهایت، با توجه به جهش ارزش معاملات، می‌توان این‌طور برداشت کرد که بازار در حال پوست‌اندازی است؛ سرمایه‌گذاران با کاهش ریسک‌های سیاسی، به‌دنبال بازآرایی سبدهای خود هستند و احتمالاً در روزهای آینده شاهد حرکت نوسانی اما هدفمند بازار در مسیر تازه‌ای خواهیم بود.
افت دلار در سایه خوش‌بینی به مذاکرات
بازار ارز در هفته‌های اخیر تحت تاثیر تحولات سیاسی و افزایش خوش‌بینی‌ها نسبت به ازسرگیری مذاکرات میان ایران و آمریکا، با روندی نزولی همراه شده است. دلار که تا پیش از این تا کانال‌های قیمتی بالای ۱۰۰ هزار تومان نیز پیشروی کرده بود؛ در معاملات روز سه‌شنبه برای نخستین‌بار در چهار ماه اخیر به زیر مرز ۸۰ هزار تومان رسید؛ سطحی که بسیاری از تحلیلگران آن را به‌عنوان یک نقطه روانی مهم برای بازار ارز تلقی می‌کنند. هر بار که سیگنال مثبتی از فضای مذاکراتی مخابره می‌شود، بازار ارز با موجی از فشار فروش مواجه می‌شود؛ معامله‌گران که تا پیش از این با رویکرد سفته‌بازانه و انتظارات تورمی بالا اقدام به خرید ارز کرده بودند، حالا با تغییر فاز انتظارات و تعدیل نگرانی‌های آتی، در نقش فروشنده ظاهر می‌شوند. به نظر می‌رسد فضای عمومی بازار از یک حالت پیش‌نگر تورمی به آرامش نسبی مبتنی بر خوش‌بینی سیاسی تغییر یافته است. امیدواری نسبت به احیای کانال‌های مالی، کاهش محدودیت‌های بین‌المللی، بازگشت منابع ارزی بلوکه‌شده و احتمال افزایش ذخایر ارزی از جمله عواملی است که در حال حاضر از سوی فعالان بازار به‌عنوان محرک‌های اصلی کاهش نرخ ارز مطرح می‌شود. همچنین در بازار غیررسمی نیز نشانه‌هایی از کاهش شدید تقاضای سفته‌بازانه مشاهده می‌شود. برخی منابع می‌گویند که حجم معاملات در بازار فردایی نیز نسبت به هفته‌های گذشته کاهش یافته و عمده فعالیت حول محور مدیریت ریسک و حفظ سرمایه در برابر نوسانات کوتاه‌مدت متمرکز شده است. در عین حال، نباید از نقش سیاست‌های کنترلی بانک مرکزی نیز غافل شد؛ تزریق هدفمند ارز در مقاطع زمانی حساس، تسهیل فرآیند عرضه ارز برای واردکنندگان و تلاش برای ایجاد آرامش روانی در بازار، همگی در کنار اخبار سیاسی مثبت، به شکل‌گیری روند نزولی در بازار ارز کمک کرده‌اند. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که تداوم روند فعلی نیازمند ثبات در سیگنال‌های سیاسی و تحقق عملی وعده‌هاست؛ به باور این دسته از تحلیلگران، مادامی که خبرهای مثبت به نتیجه مشخصی منجر نشود، امکان بازگشت نوسانات در بازار ارز وجود دارد. در مجموع، می‌توان گفت که بازار ارز در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری به اخبار سیاسی واکنش نشان می‌دهد و ادامه روند نزولی نرخ دلار، وابستگی تنگاتنگی به مسیر آینده مذاکرات دارد.
بازار طلا در مسیر اصلاح
بازار طلا و سکه در هفته‌های اخیر به‌تبع کاهش قیمت ارز و تعدیل انتظارات تورمی، با روندی نزولی همراه شده است. خوش‌بینی‌هایی که پیرامون ازسرگیری مذاکرات میان ایران و آمریکا شکل گرفته، نه‌تنها بر بازار ارز بلکه به‌طور مستقیم بر انتظارات تورمی و رفتار سرمایه‌گذاران در بازار طلا نیز تاثیرگذار بوده است. به دنبال کاهش نرخ دلار، قیمت‌ها در بازار طلا و سکه نیز وارد فاز اصلاحی شده‌اند. این در حالی است که افزایش بهای اونس جهانی طلا تا سطوح بالای سه هزار دلار، مانعی جدی در برابر افت بیشتر قیمت طلا در بازار داخلی بوده است. تحلیلگران بر این باورند که اگر رشد قیمت جهانی طلا در این مدت رخ نمی‌داد، افت قیمت طلا در داخل کشور بسیار شدیدتر و محسوس‌تر بود. به عبارت دیگر، افزایش قیمت طلا در بازار جهانی، تا حدودی نقش سپر دفاعی را برای بازار داخلی ایفا کرده و مانع از سقوط شدیدتر قیمت‌ها شده است. از سوی دیگر، بخشی از تقاضای سفته‌بازانه شکل‌گرفته در سال گذشته اکنون در حال تخلیه بازار است. در نیمه دوم سال گذشته و به‌ویژه در زمستان، برخی از سرمایه‌گذاران با فرض تشدید تنش‌ها در منطقه و احتمال سرایت درگیری‌های نظامی به خاک ایران، اقدام به خرید طلا کردند. اما با تغییر جهت فضای سیاسی و آغاز مجدد مذاکرات، این پیش‌بینی‌ها به واقعیت نپیوسته و همین موضوع باعث شده تا بخشی از سرمایه‌گذاران از بازار خارج شوند. یکی از نشانه‌های روشن این تغییر روند، وضعیت صندوق‌های طلاست. این صندوق‌ها که سال گذشته با ورود پول ۴۹ هزار میلیاردتومانی مواجه شده بودند، در سال جاری حدود پنج هزار میلیارد تومان خروج سرمایه را ثبت کرده‌اند؛ آماری که به خوبی بیانگر چرخش دیدگاه سرمایه‌گذاران نسبت به آینده بازار طلاست.
قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار که در دوره‌ای به سطوح بالای هشت میلیون تومان نیز رسیده بود، اکنون به کانال شش میلیون و ۵۰۰ هزارتومانی بازگشته است. این افت قیمتی سنگین از سقف تاریخی، برای بسیاری از فعالان بازار یک زنگ هشدار تلقی می‌شود. افتی که هم از منظر تکنیکال و هم از نظر آماری می‌تواند نشانه‌ای از خروج تدریجی سرمایه از این بازار باشد. افزون بر این، رفتار معامله‌گران نیز تغییر محسوسی یافته است؛ در شرایطی که در ماه‌های گذشته تقاضا برای خرید سکه‌های امامی، بهار آزادی، نیم‌سکه و ربع‌سکه در اوج قرار داشت؛ اکنون بخشی از این تقاضا جای خود را به عرضه داده و خریدها بیشتر با رویکرد احتیاطی و کوتاه‌مدت صورت می‌گیرد. حجم معاملات در بازار فیزیکی نیز کاهش یافته و به گفته برخی طلافروشان، میزان فروش طلا از سوی سرمایه‌گذاران خانگی در مقایسه با ماه‌های گذشته بیشتر شده است. نگاه به آینده بازار نیز با اما و اگرهایی همراه است؛ در صورتی که روند مذاکرات تداوم یافته و به توافقی نسبی بینجامد، می‌توان انتظار داشت که روند نزولی قیمت طلا و سکه ادامه‌دار باشد. در مقابل، اگر مذاکرات به بن‌بست بخورد یا تحولات پیش‌بینی‌نشده‌ای در سطح منطقه‌ای رقم بخورد، بازار طلا بار دیگر می‌تواند به کانون توجه بازگردد. بنابراین، چشم‌انداز بازار طلا در حال حاضر وابسته به تحولات ژئوپولیتیک و جهت‌گیری انتظارات تورمی در اقتصاد ایران است.
بازار نفت
قیمت نفت در نخستین ساعات معاملات روز چهارشنبه نزدیک به یک درصد افزایش یافت؛ این افزایش ناشی از دور جدید تحریم‌ها علیه ایران، کاهش ذخایر نفت خام در ایالات‌متحده و کاهش تنش‌های ترامپ نسبت به فدرال‌رزرو عنوان شده است. قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال امروز با ۳۴ سنت یا 50 /0 درصد افزایش به ۶۷ دلار و ۷۸ سنت رسید. همچنین، نفت وست‌تگزاس اینترمدییت آمریکا نیز با یک دلار و ۲۳ سنت یا 95 /1درصد افزایش، ۶۴ دلار و ۳۱ سنت معامله شد. ترامپ پس از روزها انتقاد از فدرال‌رزرو به خاطر عدم کاهش نرخ بهره، از تهدیدات خود برای اخراج جروم پاول کوتاه آمده و این موضوع به حمایت از بازار کمک کرده است. او همچنین به احتمال کاهش عوارض واردات از چین اشاره کرده است. آمریکا همچنین تحریم‌های جدیدی را علیه سیداسدالله امام‌جمعه، یکی از فعالان حوزه گاز مایع در ایران و شرکت تابعه‌اش وضع کرده است. شبکه امام‌جمعه مسئول انتقال صدها میلیون دلار گاز مایع و نفت خام ایران به بازارهای خارجی است. در این راستا، موسسه نفت آمریکا اعلام کرده است که ذخایر نفت خام این کشور در هفته گذشته حدود 6 /4 میلیون بشکه کاهش یافته است و اطلاعات رسمی در این زمینه منتشر خواهد شد. تحلیلگران بر این باورند که ذخایر نفت خام آمریکا به‌طور متوسط ۸۰۰ هزار بشکه در هفته گذشته کاهش یافته است. ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در روز سه‌شنبه اعلام کرد که در مذاکرات با چین موضعی آرام‌تر خواهد داشت، همچنین عوارض واردات از چین پس از رسیدن به یک توافق به‌طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت، اما به صفر نخواهد رسید. عوارض تجاری ایجادشده از سوی ترامپ تاثیراتی بر قیمت نفت داشته و سرمایه‌گذاران نگران کند شدن رشد اقتصاد جهانی هستند.
