فرار سرمایه

یک هفته معاملاتی دیگر در بازارهای دارایی به اتمام رسید؛ در هفته‌ای که گذشت، بورس با افت در مقیاس هفتگی همراه شد و روند خروج پول از این بازار تداوم پیدا کرد. دلار در بازار آزاد نیز در مقیاس هفتگی با افت همراه شد و بین کانال‌های قیمتی مختلف جابه‌جا شد. نزول قیمت دلار در بازار آزاد، به افت قیمت‌ها در بازار طلا و سکه منتهی شد. نفت برنت نیز در روز چهارشنبه، در حوالی 70 دلار به ازای هر بشکه مورد معامله قرار گرفت.

بازار سهام

هفته منتهی به 11 تیر، یکی از تاریخی‌ترین هفته‌های معاملاتی بورس تهران بود و شاخص کل بورس در هفته مذکور، افت 88 /9درصدی را به ثبت رساند. چنین افتی در مقیاس هفتگی، موجب شد تا نماگر اصلی بازار سهام، به صورت پیاپی، کانال‌ها را از دست بدهد و از سطح دو میلیون و 984 هزارواحدی تا سطح دو میلیون و 689 هزارواحدی عقب‌نشینی کند. بیش از 28 هزار میلیارد تومان پول حقیقی نیز در پنج روز معاملاتی هفته نخست معاملاتی پس از جنگ از بازار سهام خارج شد؛ در آخرین روز معاملاتی آن هفته نیز، بازار شاهد حمایت گسترده توسط حقوقی‌ها بود و این موضوع به رسیدن ارزش معاملات خرد بازار به حوالی 28 همت و خروج پول بیش از 13 همتی از بازار منجر شد. مهم‌ترین ارمغان این موضوع برای بازار سهام، جمع‌آوری صفوف فروش سنگین و گسترده در کلیت بازار در روز پایانی آن هفته بود. بعد از تجربه یک هفته معاملاتی سخت و طاقت‌فرسا پس از جنگ 12روزه ایران و رژیم صهیونیستی، معاملات تالار شیشه‌ای در روز دوشنبه هفته گذشته، با روند متعادل‌تری آغاز شد. شاخص کل بورس تهران پس از 11 روز افت پیاپی، در معاملات روز دوشنبه با رشد 74 /0درصدی، سبزپوش شد و در سطح دو میلیون و 710 هزارواحدی ایستاد. در جنگ 12روزه، بازار به مدت دو هفته بسته شد و در آن مقطع، سیاست‌گذار معتقد بود که بسته بودن بازار، بهترین راهکار برای حفاظت از دارایی فعالان و سهامداران بازار است. هر چند در آن برهه زمانی، انتقادات زیادی نسبت به بسته بودن بازار مطرح شد؛ اما در مجموع می‌توان تصمیم مقام ناظر در خصوص بسته بودن بازار به مدت دو هفته را منطقی و عقلانی توصیف کرد. در ادامه، بازار از هفتم تیر بازگشایی شد و این‌بار، محل انتقادات به سمت آیتم نقدشوندگی تغییر یافت. بازار باز شده بود؛ اما خریداری در برابر صفوف سهمگین و سنگین فروش قرار نداشت و برای چند روز معاملاتی متوالی، مجموع ارزش صف‌های فروش بازار به بیش از 30 همت رسید. در اینجا نیز با تجهیز منابع و حمایت‌هایی که صورت گرفت؛ در آخرین روز معاملاتی هفته منتهی به 11 تیر، صف‌های فروش بازار جمع شد و نقدشوندگی به کلیت بازار برگشت. از ابتدای هفته گذشته نیز بازار باید به سمت تداوم تعادل و ثبات پیشروی می‌کرد که این مهم میسر نشد؛ زیرا در روز سه‌شنبه مجدداً شاخص‌های سهامی با افت سنگین همراه شدند. بورس تهران پس از ثبت یک روز نسبتاً متعادل در روز دوشنبه، مجدداً در روز سه‌شنبه به روند نزولی بازگشت؛ به‌طوری که نماگر اصلی بازار سهام با افت 50 هزارواحدی، به محدوده دو میلیون و 658 هزارواحدی بازگشت. همچنین شاخص کل هم‌وزن نیز در روز سه‌شنبه با افت بیش از یک‌درصدی همراه بود. همچنین قبل از شروع معاملات روز سه‌شنبه، سازمان بورس اعلام کرد که دامنه نوسان صندوق‌های اهرمی از مثبت و منفی سه درصد به مثبت و منفی چهار درصد افزایش پیدا کرده است. این تصمیم با هدف روان‌تر شدن معاملات این صندوق‌ها، کاهش فشار فروش و تسریع در تعدیل روند نزولی این صندوق‌ها انجام شد. معاملات آخرین روز از هفته نیز با تداوم فشار فروش در بازار آغاز شد؛ به گونه‌ای که در دقایق ابتدایی شروع معاملات روز چهارشنبه، 90 درصد از نمادهای بازار در محدوده سرخ تابلوی معاملات جای گرفتند و تنها 10 درصد از نمادها سبزپوش بودند. همچنین ارزش صف‌های فروش بازار در دقایق ابتدایی معاملات روز چهارشنبه، رقم شش هزار و 400 میلیارد تومان را نشان می‌داد. بورس در دوران پساجنگ، گرفتار بحران شده است و پس از تزریق‌های گسترده‌ای که در روز 11 تیر در تابلوی معاملات سهام مختلف بازار انجام شد؛ دیگر خبری از تداوم حمایت از بازار نبود. واقعیت امر این است که وقوع جنگ میان ایران و رژیم صهیونیستی، سرمایه‌گذاران را ترسانده است و با توجه به بسته بودن دوهفته‌ای بازار در دوران جنگ، آنها ترجیح می‌دهند تا سرمایه خود را به بازار یا ابزاری انتقال دهند که در صورت تکرار اتفاقات این‌چنینی، در دسترس باشد. حال برخی پول خود را به صورت نقد نگهداری می‌کنند؛ برخی آن را به خرید اوراق یا واحدهای صندوق‌های درآمد ثابت اختصاص می‌دهند و بعضی دیگر نیز، آن را در قالب سپرده در بانک نگهداری می‌کنند. در هر صورت ترس از عدم نقدشوندگی سهام در دوران جنگ، یکی از مهم‌ترین عواملی است که سرمایه‌گذاران را به سمت درهای خروجی بازار سهام سوق داده است. از سوی دیگر، چشم‌انداز رشد در خصوص آینده یک بازار، عامل دیگری است که به تنظیم عرضه و تقاضا در یک بازار منجر می‌شود؛ فعلاً شرایط بازار سهام به گونه‌ای است که ریسک‌های پیرامونی این بازار، مانع از رشد این بازار می‌شود و شدت و تعدد متغیرهای منفی پیرامون بازار سهام در برهه کنونی بیش از پارامترهای مثبت و امیدوارکننده است؛ پس در چنین شرایطی، طبیعی است که سرمایه‌گذار برای کاهش ارزش دارایی خود، فعلاً مسیر خروج از بازار سهام را در پیش بگیرد.

بازار ارز

دلار که معاملات هفته منتهی به 12 تیر را در کانال 90 هزار تومان به پایان رسانده بود؛ در روز دوشنبه نیز پس از تعطیلات سه‌روزه، در نیمه‌های کانال 90 هزار تومان آغاز به کار کرد. در ادامه معاملات روز دوشنبه، شاخص ارزی دو کانال را از دست داد و در واپسین معاملات شب گذشته، دلار در قیمت 88 هزار تومان مورد معامله قرار گرفت. نزول قیمت دلار در معاملات روز سه‌شنبه نیز تداوم داشت و دلار در معاملات صبح سه‌شنبه در نیمه‌های کانال 86 هزار تومان آغاز به کار کرد. در ادامه معاملات روز سه‌شنبه، دلار توانست یک کانال رشد را تجربه کند و وارد کانال 87 هزار تومان شود. حوالی ساعت 15 روز سه‌شنبه، مجدداً شاخص ارزی، کانال 87 هزار تومان را از دست داد و به کانال 86 هزار تومان عقب‌نشینی کرد. اما دیری نپایید که در معاملات همان روز، دلار برای دومین مرتبه در معاملات روز سه‌شنبه، کانال 87 هزار تومان را پس گرفت و معاملات آن روز را در همان قیمت به پایان رساند. در روز چهارشنبه نیز، برآیند تاثیر اخبار به گونه‌ای بود که دلار در کانال 88 هزار تومان بازگشایی شد و در ادامه معاملات به کانال 87 هزار تومان عقب‌نشینی کرد. رفت‌وبرگشت‌هایی که در هفته گذشته در قیمت اسکناس آمریکایی رخ داد، نشانگر این مسئله است که روند غالبی در روزهای اخیر در بازار وجود نداشته است و صعود و نزول قیمت دلار در بازار آزاد، در بستر اخبار رقم خورده است. شاخص ارزی، نیم‌نگاهی به شروع مجدد مذاکرات میان ایران و آمریکا دارد و به همین دلیل، معامله‌گران در سمت تقاضای ارز، جانب احتیاط را نگه می‌دارند و هیجانی عمل نمی‌کنند. در مجموع اما می‌توان گفت که دلار در مقیاس هفتگی در هفته قبل با افت همراه شد.

بازار طلا و سکه

نزول قیمت دلار در بازار آزاد، موجب تقویت جریان عرضه در بازار طلا و سکه شد. صندوق‌های طلا و سکه در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه با خروج پول حقیقی همراه شدند. اما در روز پایانی هفته، با توجه به رسیدن قیمت این صندوق‌ها به محدوده‌های جذاب، خریداران از این صندوق‌ها استقبال کردند و این صندوق‌ها تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 13 روز چهارشنبه) با ورود پول حقیقی همراه شدند. هر گرم طلای 18 عیار که در دهم تیرماه تا محدوده‌های هفت میلیون و 600 هزار تومان پیشروی کرده بود، در هفته گذشته با افت همراه شد و در روز چهارشنبه در قیمت هفت میلیون تومان مورد معامله قرار گرفت. سکه امامی نیز که در دهم تیرماه تا کانال 87 میلیون تومان پیشروی کرده بود؛ با افت در مقیاس هفتگی همراه شد و در روز چهارشنبه در کانال 78 میلیون تومان، میان خریداران و فروشندگان دست‌به‌دست شد. ربع‌سکه و نیم‌سکه نیز به‌عنوان قطعات کوچک‌تر خانواده سکه، به ترتیب در قیمت‌های 25 و 42 میلیون تومان معامله شدند. وضعیت بازدهی در بازار طلا و سکه بعد از رشدهای افسارگسیخته قیمت‌ها در سال گذشته، همچنان منفی است؛ سکه بورسی نسبت به ابتدای سال، 12 درصد افت را تجربه کرده؛ سکه امامی با کاهش 19درصدی همراه شده و هر گرم طلای 18 عیار نیز 13 درصد از ارتفاع خود را از دست داده است. وضعیت در قطعات کوچک‌تر سکه بدتر است و ربع‌سکه و نیم‌سکه به ترتیب با نزول 28 و 30درصدی نسبت به ابتدای سال همراه شده‌اند. عمده این افت‌ها به دلیل کاهش قیمت دلار در بازار آزاد و تخلیه حباب در این دارایی‌ها رخ داده است. اگر رشد قیمت هفت‌درصدی بهای اونس طلا در بازار جهانی نبود، وضعیت در بازار طلا و سکه، به مراتب بدتر از شرایط کنونی بود.

بازار نفت

قیمت نفت که در سه‌شنبه به بالاترین رقم طی دو هفته گذشته رسیده بود، روز چهارشنبه کمی کاهش یافت. قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال در روز چهارشنبه با ۱۷ سنت (معادل 24 /0 درصد) کاهش همراه شد و به ۶۹ دلار و ۹۸ سنت رسید. نفت وست تگزاس اینترمدییت آمریکا هم با ۱۹ سنت (معادل 28 /0 درصد) کاهش به ۶۸ دلار و 10 سنت رسید. سرمایه‌گذاران در اواخر هفته گذشته در حال بررسی تاثیر تعرفه‌ها بر بازار جهانی نفت بودند؛ مهلت ترامپ برای اجرایی شدن تعرفه‌ها باعث امیدواری برخی شرکای تجاری بزرگ آمریکا مانند کره جنوبی و اتحادیه اروپا شد که شاید هنوز هم بتوان به قراردادی برای پایین آوردن تعرفه‌ها رسید. اما وضعیت برخی دیگر از صادرکنندگان کوچک‌تر مانند آفریقای جنوبی هنوز مشخص نیست. ترامپ مهلت قبلی را تا اول ماه آگوست تمدید کرد و گفت: هیچ تمدید دیگری در کار نیست. وی همچنین گفت ۵۰ درصد تعرفه بر واردات مس وضع می‌کند و به زودی تعرفه‌های جدیدی هم در واردات نیمه‌رساناها و داروها وضع خواهد کرد. به این ترتیب جنگ تجاری ترامپ که بازارها را در سرتاسر دنیا مختل کرده، گسترش می‌یابد. در زمینه عرضه، اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش ماهانه خود در روز سه‌شنبه اعلام کرد که تولید نفت آمریکا در سال جاری میلادی کمتر از حد انتظار خواهد بود. کاهش قیمت نفت باعث شده تولیدکنندگان آمریکایی فعالیت کمتری در سال جاری داشته باشند. پیش‌بینی می‌شود بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت دنیا 37 /13 میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۵ تولید کرده باشد. این رقم در ماه گذشته 42 /13 میلیون بشکه در روز اعلام شده بود. این اداره پیش‌بینی می‌کند آمریکا در سال آینده میلادی 37 /13 میلیون بشکه در روز تولید داشته باشد. از طرف دیگر، تولیدکنندگان نفت ائتلاف اوپک‌پلاس هم قرار است باز هم تولید خود را برای ماه سپتامبر افزایش دهند. این گروه در روز شنبه ۵۴۸ هزار بشکه در روز افزایش تولید را برای ماه آگوست تصویب کرد.