سبز دستوری؛ افت انتظاری
بازارهای مالی هفته دوم بهمن را چگونه گذراندند؟
زمستان به نیمه رسید اما سرمای معاملاتی در بازارها ادامه دارد. بورس تهران دومین هفته بهمن‌ماه را در حالی سپری کرد که نماگرها پس از چهار هفته کاهش متوالی، بالاخره رو به صعود گذاشتند و 8 /5 درصد بر ارتفاع شاخص کل این بازار افزوده شد اما ارزش دادوستدها هنوز چنگی به دل نمی‌زند و رکود همچنان بیداد می‌کند. در بازار ارز تهران اما شنیده شدن خبرهای مثبت از مقر وین، کاهش دادوستدهای فیزیکی به دلیل گسترش سویه جدید کرونا در کشور و البته انتظارات کاهشی سبب شد تا اسکناس آمریکا کاهش 4 /1درصدی را تجربه کند و سکه نیز 210 هزار تومان ارزان‌تر شود. در بازارهای جهانی اما با وجود ادامه رکوردشکنی نفت خام، طلا پرفرازونشیب ظاهر شده و کریپتوها نیز پس از پشت سر گذاشتن یک ماه کاهشی، در هفته گذشته بیش از چهار درصد رشد قیمت را ثبت کردند.
هفته سبز بورسی‌ها
بورس تهران در دومین هفته بهمن‌ماه متفاوت ظاهر شد و به لطف حمایت‌های حقوقی پس از چهار هفته افت متوالی، سبزپوش شد و با رشد 8 /5درصدی برای چهارمین بار در سال جاری به ابرکانال 3 /1 میلیون واحد بازگشت. نماگر هم‌وزن نیز شرایط مشابهی را تجربه کرد و 5 /4 درصد افزایش ارتفاع داد. حقیقی‌ها اما همچنان موقعیت فروش خود را حفظ کردند و به جز روز نخست هفته، در باقی روزها شاهد خروج سرمایه‌های حقیقی از گردونه معاملات سهام بودیم. به این ترتیب برای بیست و سومین هفته متوالی خالص فروش حقیقی‌ها مثبت بود و این‌بار 96 میلیارد و 693 میلیون تومان سرمایه خرد از بورس خارج شد.
خبر مهم عشقی برای بورس
هفته گذشته مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، میهمان بخش خصوص در اتاق ایران بود. نشستی که به‌منظور انجام طرح‌های مطالعاتی و یافتن راهکارهای منطقی برای بازار سهام ترتیب داده شد و در آن نمایندگان بخش خصوصی با انتقاد از عملکرد دولت در بورس تهران و دخالت‌های بی‌پایان در این بازار از قیمت‌گذاری دستوری گرفته تا دامنه نوسان و معایب زیاد فرمول شاخص کل، از نقش بورس در سودآوری کشور و ایجاد اشتغال سخن گفتند و خواستار توجه به وضعیت بازار سهام در تصمیم‌گیری‌ها شدند. در این نشست اما عشقی یک خبر خوب برای بورسی‌ها داشت و گفت «در سازمان بورس به این جمع‌بندی رسیده‌ایم که تا پایان سال بتوانیم دامنه‌نوسان را به تدریج باز کنیم. در ادامه با بازخوردی که از اثرات آن می‌گیریم برای دوره‌های بعدی تصمیم‌گیری خواهیم کرد. بورس روی دامنه‌نوسان حساسیت دارد اما حتماً تا پایان سال این برنامه را اجرایی می‌کنیم.»
رشد بورس روی موج حمایت‌ها
همان‌طور که اشاره شد در هفته‌ای که گذشت سرانجام تالار شیشه‌ای جامه‌ای سبز به تن کرد و شاهد رشد میانگین قیمت سهام پس از چهار هفته ریزش متوالی بودیم. با این حال یک جای کار می‌لنگید و به سبب آن بورسی‌ها آنطور که باید راضی و خوشحال نبودند. آمارها نشان می‌داد این رنگ سبز حاصل تلاش بزرگان حقوقی است که شاید مجبور به این کار شده بودند. به این ترتیب به جز روز اول هفته، در باقی روزها خالص تغییر مالکیت سهام به سمت حقوقی‌ها بود. موضوعی که شائبه حمایت دستوری از بورس را پررنگ می‌کرد. آنگونه که عملکرد سهامداران فعال در هر نماد نشان می‌دهد صندوق‌های با درآمد ثابت نقش ویژه‌ای در خرید سهام طی روزهای اخیر داشته‌اند. این در حالی است که بررسی بازده صندوق‌های با درآمد ثابت و قوانین معیوبی که در خصوص آنها در بیش از یک سال گذشته به جریان افتاده است حکایت از وجود خطری بالقوه برای کلیت بازار سهام دارد. نبود نظارت بر صندوق‌های درآمدثابت و ضعف در چارچوب‌های کنترل ریسک سبب شده در برخی از این صندوق‌ها بازده‌های منفی به ثبت برسد و احتمال افزایش ابطال یونیت‌های معاملاتی را شاهد باشیم؛ عاملی که می‌تواند بر نرخ بهره در بازار اثر مثبت و بر قیمت سهام اثری منفی به جا بگذارد.
مسکن و آمار تورم ساخت‌وساز
آمار مربوط به آخرین تحولات قیمت مصالح و نهاده‌های ساختمانی شهر تهران اواسط هفته گذشته از سوی مرکز آمار ایران منتشر شد. این آمار نشان داد شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران در پاییز امسال در مقایسه با فصل قبل معادل 8 /2 درصد و در مقایسه با پاییز سال 99، حدود ۴۰ درصد افزایش داشته است. در عین حال بر اساس آمار و ارقام منتشرشده قیمت مصالح ساختمانی در ساخت‌وسازهای پاییزی شهر تهران در مقایسه با هزینه تامین نهاده‌های ساختمانی در تابستان سال‌جاری با افزایش حدود سه‌درصدی و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل یعنی پاییز ۹۹ با افزایش حدود ۴۰درصدی همراه شده است. اطلاعات ارائه‌شده از سوی مرکز آمار ایران در خصوص آخرین تحولات بازار مصالح ساختمانی شهر تهران همچنین از افزایش حدود ۷۰درصدی شاخص قیمت مصالح و نهاده‌های ساختمانی در چهار فصل منتهی به پاییز سال جاری خبر می‌داد.
عدد شاخص کل قیمت مصالح ونهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران در پاییز امسال به ۳ /۱۱۸۶ رسیده است. آمارها نشان می‌دهد در ۹ ماه اول سال جاری (سه فصل بهار، تابستان و پاییز ۱۴۰۰) شاخص قیمت مصالح و نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی در شهر تهران به طور متوسط حدود ۱۰ درصد افزایش یافته است. این میزان رشد به لحاظ تحولات نقطه‌به‌نقطه (رشد شاخص قیمت مصالح در پاییز امسال در مقایسه با پاییز سال قبل)، معادل ۵ /۶۸ درصد بوده است. بر اساس اعلام مرکز آمار ایران در خصوص تحولات شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران، در پاییز امسال، تورم فصلی که معادل ۸ /۲ درصد بوده است در مقایسه با همین میزان تورم در فصل قبل معادل ۴ /۴ واحد درصد کاهش داشته است.
دلار به سمت نیمه 27
دلار در هفته دوم بهمن‌ماه (تا پایان روز چهارشنبه) 4 /1 درصد افت کرد و به سمت کف حمایتی 27500 تومان حرکت کرد. روز شنبه اسکناس آمریکایی با رشد قیمت کار خود را آغاز کرد. دلار که در روزهای پایانی هفته اول بهمن‌ماه با ورود مجدد به کانال ۲۸ هزارتومانی در سطح قیمتی ۲۸ هزار و ۵۰ تومان معامله می‌شد با شروع ساعات کاری، نخستین روز هفته گذشته جهشی ۱۵۰تومانی داشت و در رقم ۲۸ هزار و ۲۰۰ تومان معامله روزانه خود را آغاز کرد. این افزایش قیمت تا حوالی ظهر روز شنبه ادامه داشت و شاهد رقم‌های ۲۸ هزار و ۲۵۰ تا ۲۸ هزار و ۲۸۰ تومانی نیز برای قیمت دلار بودیم. در این روز برخی از تحلیلگران و کارشناسان بازار ارز تهران با اشاره به طولانی‌تر شدن روند مذاکرات هسته‌ای رفع تحریم‌ها بر این باور بودند که عده‌ای از افراد متقاضی دلار طی هفته‌های گذشته با توجه به احتمال حصول توافق هسته‌ای جدید و در نتیجه آن ایجاد انتظارات کاهشی از بازار ارز تهران از ورود سرمایه خود به بازار خودداری می‌کنند و در انتظار سطوح قیمتی پایین‌تر برای خرید اسکناس آمریکایی نشسته‌اند. با این حال بودند تحلیلگرانی که می‌گفتند بازار تهران با توجه به اخبار مثبت منتشرشده در زمینه مذاکرات هسته‌ای روندی کاهشی به خود خواهد گرفت و در صورت حصول توافق جدید و آزاد شدن بدهی‌های بلوکه‌شده کشورهای کره و عراق می‌تواند در هفته‌های آتی سطوح قیمتی پایین‌تری را نیز تجربه کند.
این پیش‌بینی تا حدودی درست از آب درآمد و روز یکشنبه قیمت اسکناس آمریکایی به مرز کانال‌های ۲۷ و ۲۸ هزارتومانی بازگشت. به این ترتیب در دومین روز هفته، دلار در بازار آزاد تهران با کاهش قیمت کار خود را آغاز کرد. قیمت ساعات اولیه بازار در این روز با ۱۵۰ تومان کاهش نسبت به نرخ روز شنبه در حوالی ۲۸ هزار و ۵۰ تومان تعیین شد. در ادامه روز نیز این کاهش قیمت ادامه داشت. به صورتی که در اواسط ساعات کاری روز یکشنبه قیمت دلار به کانال ۲۷ هزارتومانی و سطح قیمتی ۲۷ هزار و ۹۵۰ تومان نیز سرکی کشید اما نهایتاً و در اواخر ساعات کاری یکشنبه دلار نتوانست قیمت خود را زیر مرز ۲۸ هزارتومانی تثبیت کند و در همان حوالی ارقام ۲۸ هزار تا ۲۸ هزار و ۵۰ تومان به کار خود پایان داد. کارشناسان و تحلیلگران ارزی این کاهش قیمت دلار و رسیدن به سطح تعادلی روزهای پیشین را ناشی از کمبود کشش افزایشی این ارز برای سطوح قیمتی بالاتر دانستند و این موضوع را مطرح می‌کردند که دلار حدود دو هفته است که به نوسان‌های کم‌مقدار بین سقف مقاومتی ۲۸ هزار و ۳۰۰ تومان تا کف حمایتی ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان ادامه داده و عبور از این کریدور نیازمند اخبار جریان‌ساز مهم و موثق است. از این‌رو در صورت ادامه یافتن فضای خلوت رسانه‌ای مذاکرات هسته‌ای در روزهای آینده، قیمت اسکناس آمریکایی می‌تواند روزهای بیشتری را در مرز دو کانال ۲۷ و ۲۸ هزارتومانی به استراحت بپردازد.
روز دوشنبه بازار ارز با سایه سنگین ویروس کرونا بر معاملات، کار خود را آغاز کرد. افزایش موردهای اومیکرون در کشور و زمزمه‌های آغاز موج ششم کرونا سبب شد تا معاملات حضوری در بازار ارز تهران به شدت کاهش یابد و این فضای رکودی خود را در قیمت‌ها نیز نشان داد. به این ترتیب نرخ دلار در معاملات آزاد تهران بعد از حدود یک هفته به پله‌های بالایی کانال ۲۷ هزارتومانی بازگشت. در معاملات ساعات ابتدایی بازار روز دوشنبه معامله‌گران از نرخ‌هایی حوالی قیمت روز یکشنبه یعنی بازه قیمتی ۲۸ هزار تا ۲۸ هزار و ۱۰۰ تومان برای اسکناس آمریکایی صحبت می‌کردند اما با گذشت چند ساعت از معاملات و در حوالی ظهر این رقم‌های پیشنهادی کاهش ۱۵۰تومانی را مشاهده کرد و معاملات ظهر روز دوشنبه در رقم ۲۷ هزار و ۹۵۰ تومان انجام می‌شد و این کاهش قیمت تا انتهای ساعات کاری این روز ادامه داشت که موجب شد اسکناس آمریکایی بعد از گذشت حدود هشت روز مجدداً در کانال ۲۷ هزارتومانی معامله شود. البته بودند تحلیلگرانی که با اذعان به اثرگذاری رکود معاملاتی ناشی از کرونا بر کاهش قیمت این ارز، با اشاره به سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری روز دوشنبه بر این باور بودند که کاهش قیمت صورت‌گرفته را می‌توان نتیجه مستقیم سیگنال‌های مثبت این مقام مسوول دانست. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشور در نشست خبری روز دوشنبه خود با اشاره به پیشرفت‌های قابل توجه مذاکرات هسته‌ای وین گفته بود: «مذاکرات در سه هفته گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی در چهار حوزه داشته است. در برخی از حوزه‌ها پیشرفت‌ها جدی‌تر و سریع‌تر بوده و در برخی دیگر به‌خاطر کارشکنی‌های طرف مقابل یا عدم ابتکار و خلاقیت لازم در طرف‌های مقابل با کندی‌هایی روبه‌رو بوده است. در صورتی که طرف‌های دیگر به‌ویژه آمریکا وقتی به وین برمی‌گردند تصمیمات خود را اخذ کرده باشند و مطالبات بحق ایران را صحه بگذارند و بیشتر از برجام مطالبه نکنند، به سرعت می‌توان به توافق پایدار و قابل اتکا رسید.»
روز سه‌شنبه دلار کاهش بیشتری را تجربه کرد و در ساعات ابتدایی بازار این روز قیمت دلار در معاملات نقدی به رقم 27 هزار و 850 تومان رسید و در نهایت تا 27 هزار و 750 تومان نیز کاهش یافت. به گفته تحلیلگران ارزی سه عامل انتظارات مثبت از فضای سیاست خارجه کشور، پیک ششم کرونا و همچنین افزایش قدرت نهادهای بازارساز از مهم‌ترین دلایل روند کاهشی دلار در این روز بود. عواملی که توانست دست معامله‌گران افزایشی را از بالا بردن قیمت دلار در هفته‌های اخیر کوتاه نگه دارد و باعث کاهش چشمگیر حجم معاملات روزهای گذشته بازار ارز تهران شود.
روز چهارشنبه دلار در ادامه مسیر کاهشی، به سمت کف 27 هزار و 500تومانی حرکت کرد و تا 27 هزار و 600 تومان نزول کرد. تحلیلگران بازار ارز تهران از ادامه فشار سه وزنه سنگین کاهشی روز سه‌شنبه در جهت پایین نگه داشتن نرخ شاخص بازار ارز سخن می‌گویند و از سوی دیگر نیز معتقدند از آنجا که فضای سیاسی رسانه‌های داخلی و خارجی همگی از بهبود شرایط مذاکرات و آمادگی طرفین برای امضای قراردادی برد-برد خبر می‌دهند، افت قیمت‌ها در بازار ارز طبیعی است. به این ترتیب دلار در مجموع هفته (تا پایان روز چهارشنبه) 4 /1 درصد افت کرد. سکه نیز در همین بازه زمانی 6 /1 درصد ارزان‌تر شد و روز چهارشنبه 12 میلیون و 190 هزار تومان قیمت خورد.
ماهی طلایی برای طلای سیاه
اولین ماه از سال جدید میلادی سپری شد و در حالی که شاهد افزایش تنش‌های ژئوپولیتیک و البته گسترش سویه جدید کرونا در دنیا بودیم، شاخص‌های نفتی رکورد زدند. به این ترتیب شاخص جهانی برنت در نخستین ماه سال ۲۰۲۲ با عملکردی درخشان توانست ۱۷ درصد رشد کند و بالای سطح ۹۱ دلار بر بشکه بسته شود که بالاترین بازدهی نفتی ژانویه در دست‌کم ۳۰ سال گذشته به حساب می‌آمد. این شاخص نفتی همچنین بهترین عملکرد ماهانه را از فوریه سال گذشته رقم زد.
همان‌طور که اشاره شد تنش‌های ژئوپولیتیک در اروپا و خاورمیانه که احتمال اختلال در عرضه را بالا برده، در کنار رشد فزاینده تقاضا که از عرضه پیشی گرفته است، موجب ثبت این بازدهی در بازار نفت شد.
اما مساله اصلی در بازار نفت عرضه ناکافی است. آمارها نشان می‌دهد اوپک و متحدانش از اهداف تولید خود به‌شدت عقب هستند. بررسی‌های رویترز نشان داد تولید روزانه نفت اعضای اوپک در ماه ژانویه تنها ۲۱۰ هزار بشکه افزایش یافته است. این سازمان باید در ماه ژانویه، دو میلیون و ۱۲۹ هزار بشکه در روز از تولید خود می‌کاست. اما بررسی‌ها نشان داد در مقایسه با سطوحی که برای کاهش تولید اعضای اوپک توافق شده بود -که در بیشتر موارد بر مبنای سطح تولیدشان در ماه اکتبر ۲۰۱۸ بود- ۱۰ عضو اوپک که به این توافق متعهد شده بودند، در ماه ژانویه تولید خود را دو میلیون و ۸۰۳ هزار بشکه در روز کاهش دادند. تولید نفت ۱۰ عضو اوپک در ماه ژانویه ۲۳ میلیون و ۸۸۰ هزار بشکه در روز بود که تنها ۲۳۰ هزار بشکه در روز بیشتر از ماه گذشته افزایش تولید داشت. در این میان انتظار می‌رود ائتلاف اوپک‌پلاس در جلسه چهارشنبه خود مجدداً تصمیم به افزایش ماهانه ۴۰۰ هزار‌بشکه‌ای در روز بگیرد. با این حال، گلدمن‌ساکس معتقد است میل این گروه به افزایش عرضه بیش از ماه‌های گذشته در حال رشد است؛ چراکه آنها نمی‌خواهند تورم بالا موجب کندی اقتصاد جهانی شود.
اقتصاددان‌ها و تحلیلگران نفتی عقیده دارند تاثیر کمتر از حد انتظار کرونای اومیکرون بر تقاضای نفت و ادامه روند افزایش آن در کنار مخاطرات ژئوپولیتیک، قیمت نفت را در سال‌جاری میلادی بالا نگه خواهد داشت. نظرسنجی از ۴۳ اقتصاددان و تحلیلگر نشان می‌دهد قیمت نفت‌خام برنت به‌طور متوسط در سال‌جاری میلادی برابر با ۱۶ /۷۹ دلار در هر بشکه خواهد بود. این بالاترین پیش‌بینی قیمت نفت برای سال ۲۰۲۲ است و افزایش قابل‌توجهی نسبت‌به ۵۷ /۷۳ دلار نشان می‌دهد که قبلاً تخمین زده شده بود. انتظار می‌رود متوسط قیمت نفت‌خام آمریکا در سال ۲۰۲۲ برابر با ۲۳ /دلار در هر بشکه باشد، در حالی که نظرسنجی ماه گذشته ۳۸ /۷۱ دلار را نشان می‌داد.
ماه پرنوسان فلز زرد
ماه ژانویه برای طلا اما ماهی پرفرازونشیب بود. فلز زرد در این ماه کف قیمتی ۱۷۹۰ هزار دلار به ازای هر اونس را لمس و تا ۱۸۴۸ دلار نیز رشد کرد اما در نهایت تصمیم فدرال‌رزرو برای افزایش نرخ بهره و در پیش گرفتن سیاست‌های ضد‌تورمی و همچنین عملکرد چشمگیر اقتصاد آمریکا در ماه دسامبر سال ۲۰۲۱ موجب ضعف قیمت این فلز ارزشمند شد و معاملات ماهانه آن در نهایت با قیمت ۱۷۹۷ دلار بسته شد. در نتیجه این اتفاق طلا برای ماه ژانویه بازده منفی داشته و ۷۳ /۱ درصد از ارزش خود را از دست داد.
ماه سرخ‌پوشی کوین‌ها
ژانویه ماه پرفراز‌و‌فرودی برای بیت‌کوین و بازار رمزارزها بود. بیشترین بازده در این ماه برای کوین‌ها صفر درصد بود. بیت‌کوین به عنوان بزرگ‌ترین و البته پرطرفدارترین کریپتو، در ژانویه ۲۱ درصد از ارزش خود را از دست داد. اتریوم هم که به سبب کاربرد بالا در بیشتر پروژه‌های بلاک‌چینی، از اهمیت بسزایی در این بازار برخوردار است، ۳۱ درصد افت قیمت را تجربه کرده است. در این میان استیبل‌کوین‌ها با صفر درصد بازدهی، بزرگ‌ترین برندگان ماه ژانویه بوده‌اند. استیبل‌کوین‌ها گروهی از ارزهای دیجیتال هستند که ارزش آنها برابر با یک واحد مشخص از ارز یک کشور است.
ارزش کل بازار رمزارزها نیز در ماه اول سال ۲۰۲۲ حدود ۲۳ درصد کاسته شد. به عبارت دیگر حدود ۵۰۰ میلیارد دلار از ارزش این بازار از دست رفت. در زمان نگارش این گزارش نیز که دو روز از دومین ماه سال 2022 گذشته، ارزش بازار کریپتوها 1700 میلیارد دلار است؛ این عدد نشان‌دهنده این است که ارزش این بازار از زمان اوج خود در ماه نوامبر ۲۰۲۱ حدود ۴۰ درصد فاصله دارد. با این حال معاملات هفته گذشته (تا عصر چهارشنبه) برای کریپتوها با رشد ارزش کل این بازار همراه شد و در مجموع شاهد افزایش 3 /4درصدی این متغیر بودیم.
