آرام و محتاط

هفته گذشته بورس در تمامی روزهای کاری با رشد شاخص کل همراه شد که نتیجه آن افزایش ارتفاع 6 /3‌درصدی این نماگر بود. به این ترتیب حالا 10 روز پیاپی است که بورس روند صعودی آهسته و پیوسته را برگزیده و افت آن از ابتدای سال به کمتر از چهار درصد رسیده است. دلار نیز پس از سه ماه به کانال 25 هزار تومان قدم گذاشت تا نشان دهد شاید در کوتاه‌مدت نباید در انتظار حصول توافق هسته‌ای میان طرفین برجام باشیم. در بازار مسکن هفته گذشته مرکز آمار، گزارش جالبی منتشر کرد که با حذف نویزهای اثرگذار ثابت کرد حباب قیمت‌ها در بازار خرید مسکن طی دو ماه ابتدای سال نه‌تنها تخلیه نشده بلکه رشد نیز داشته است.

رشد آهسته و پیوسته در بورس

بورس پس از آنکه عقب‌نشینی بیش از 40 درصد را در 10 ماه تجربه کرد، از 3 خردادماه تغییر مسیر داده و هر‌‌چند پرشتاب در مسیر صعود نمی‌تازد اما هم از حجم صف‌های فروش کاسته شده و هم شاهد ورود آرام سهامداران خرد به گردونه معاملات این بازار هستیم. پس از آنکه در هفته منتهی به 2 تیرماه، خالص خرید حقیقی‌ها پس از 24 هفته پیاپی مثبت شد، در هفته‌ای که گذشت نیز این گروه از بازیگران سهام، در سمت خرید فعال بودند و به جز یک روز در باقی ایام هفته، خالص خرید مثبتی را رقم زدند که نتیجه آن جابه‌جایی سهامی به ارزش 542 میلیارد و 890 میلیون تومان از پورتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد بورس تهران بود که بیشترین میزان ورود پول حقیقی از هفته منتهی به 3 دی‌ماه 99 تاکنون به شمار می‌رود. حالا فاصله دماسنج تالار شیشه‌ای از کف ثبت‌شده در 3 خردادماه به 7 /14 درصد رسیده تا شاید در صورت تداوم همین سیر صعودی آهسته، تا کمتر از دو هفته دیگر شاهد تغییر فاز در بازار سهام باشیم.

از رقبا به بورس؟

این روزها توجه فعالان سهام به موضوعاتی نظیر دلار، بازارهای جهانی، رکود بازارهای موازی و البته خبرهای جسته و گریخته مربوط به آزادسازی قیمت‌ها معطوف شده است. از این‌رو در شرایطی که بعد از افت 10‌ماهه، مطلوبیت خرید در بازار سهام با قیمت‌های فعلی و تعدیل مناسب نسبت قیمت به درآمد افزایش یافته، بازارهای رقیب چنگی به دل نمی‌زنند. سرنوشت دلار به واسطه مبهم بودن مذاکرات احیای برجام چندان مشخص نیست و در بازار مسکن و خودرو نیز همچنان فضایی انتظاری حاکم است. کریپتوها نیز پس از نوسان بالای چند وقت اخیر حالا چندان مطمئن به نظر نمی‌رسند و از جذابیت افتاده‌اند. در نتیجه شروع صعود قیمت‌ها در بازار سهام سبب شده تا بار دیگر احتمال کوچ سرمایه‌های سرگردان به سمت بورس افزایش پیدا کند. از این‌رو معاملات هفته منتهی به 9 خردادماه با ورود 543 میلیارد‌تومانی سرمایه‌های خرد به پایان رسید تا برای دومین هفته متوالی شاهد ورود حقیقی‌ها به گردونه معاملات بازار سهام باشیم. در این میان عمده توجه بازیگران حقیقی به سهام دو گروه محصولات شیمیایی و شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی بود که با دریافت سیگنال مثبت از خبر افزایش سرمایه «شستا» از محل تجدید ارزیابی مورد توجه بازار واقع شدند.

چرخه باطل «فومو»

شاید پربیراه نباشد اگر بگوییم که اصلی‌ترین رقیب بورس در سال جاری بازار رمزارزها بود که پس از فراز‌و‌فرود چندباره طی یک ماه گذشته حالا شاهد خروج اغلب سرمایه‌گذاران ایرانی است. صاحبان نقدینگی که اکثر آنها در زمان اوج قیمت‌ها وارد این بازار شدند و در زیان به سر می‌برند. از این‌رو حالا با شنیدن بوی رونق از بورس در تلاش‌اند تا دیر نشده جایی در این بازار به خود اختصاص دهند. دقیقاً عکس اتفاقی که سال 99 رخ داد. سرمایه‌گذارانی که با شنیدن آوازه بازار سهام و کسب سود آسان در کمترین زمان ممکن، در اوج قیمت‌ها یعنی اوایل تابستان 99 وارد این بازار شدند و در مدت زمان کوتاهی از فاز شیدایی وارد فاز تخلیه حباب شدند و پس از شنیدن طمع تلخ زیان چند 10درصدی راه فرار را برگزیدند و راهی بازاری ناشناخته شدند که حتی در یک روز می‌توانست سود 50‌درصدی از آن آنها کند. چرخه‌ای باطل که معلوم نیست تا چه زمانی ادامه خواهد یافت. در چنین شرایطی سرمایه‌گذار بر مبنای اصطلاحی رایج دچار «فومو» یا «ترس از دست دادن موقعیت» (Fear of missing out) می‌شود. شرایطی که به قول کارکشته‌ها و باتجربه‌های بازار بدترین آفت یک معامله‌گر به شمار می‌رود و می‌تواند باعث زیان‌هایی شود که شاید هیچ‌گاه قابل جبران نباشد، به معنی ترس از دست دادن است. معمولاً افرادی که دچار فومو می‌شوند، به علت ترسی که به خاطر از دست دادن یک فرصت بر آنها غلبه می‌کند دچار یک اضطراب یا هیجان می‌شوند و ممکن است عجولانه تصمیم بگیرند و کاری را شتاب‌زده انجام دهند.

از نظر روانشناسی فومو در پایین بودن میزان برآورده شدن نیازهای روانی مانند نیاز به دوست داشته شدن یا نیاز به محترم شمرده شدن ریشه دارد، یا به عبارت ساده‌تر وقتی فردی درک کند که دیگران زندگی راحت‌تر، تجربیات بهتر و ارتباطات بیشتری نسبت به او دارند، آنگاه فومو اتفاق می‌افتد. در بازارهای مالی زمانی فومو رخ می‌دهد که سرمایه‌گذار حس می‌کند در بازار دیگر یا سهامی متفاوت می‌تواند سود بیشتری کسب کند. این افراد عموماً این جملات را با خود تکرار می‌کنند: «اگر من اکنون نخرم فردا باید با قیمت بالاتری همین سهم را بخرم یا اگر اکنون نخرم، به‌خاطر بالا رفتن قیمت، فلان مقدار سود کمتری نصیبم خواهد شد. اگر به جای سهام، بیت‌کوین بخرم، فلان درصد بیشتر سود می‌کنم.» این افکار باعث می‌شود که سرمایه‌گذار، تصمیم‌گیری‌های هیجانی را جایگزین تصمیم‌گیری‌های منطقی و تحلیلی کند و دچار فومو شود.

حرکت دلار خلاف انتظارات

دلار که از ابتدای هفته شکلی صعودی به خود گرفته بود، سرانجام روز سه‌شنبه توانست از مرز 25 هزار‌تومانی عبور کند. دلار آخرین‌بار در ماه فروردین در کانال ۲۵ هزار‌تومانی نوسان کرده بود. در این شرایط شاهد تحرکات مثبت در سمت تقاضا هستیم و در مقابل فروشندگان با دیدن روند مثبت قیمتی این اسکناس آمریکایی عقب نشسته‌اند. به‌نظر می‌رسد که بخشی از این رشد تقاضا تحت‌تاثیر عوامل سیاسی رخ داده و بخش دیگری نیز از افزایش فعالیت تجار و واردکنندگان نشات می‌گیرد. در خصوص عوامل غیراقتصادی می‌توان به سخنان روزهای گذشته آمریکایی‌ها و البته حمله این کشور به شبه‌نظامیان عراقی اشاره کرد. ضمن آنکه اظهارات اخیر مقامات ایرانی و آمریکایی نیز درباره مذاکرات هسته‌ای چندان امیدبخش نبوده است و سیگنال زمان‌بر بودن حصول یک توافق مشترک هسته‌ای را به بازار می‌دهد. این عوامل در مجموع به‌صورت هیجانی بر روی افزایش تقاضای دلار اثر گذاشته و سبب شدند تا این اسکناس آمریکایی مجدداً شکلی صعودی به خود بگیرد.

مسکن با شاخص هدانیک

هفته گذشته مرکز آمار با انتشار گزارشی به نوسان قیمت‌ها در بازار مسکن شهر تهران پرداخت. گزارشی جالب که نشان داد نه‌تنها آن‌گونه که بانک مرکزی گفته بود حباب قیمت‌ها در بازار خرید مسکن طی دو ماه ابتدای سال تخلیه نشده بلکه رشد نیز داشته است. بر این اساس در حالی‌که براساس آمارهای رسمی که پیش از این از سوی بانک مرکزی در تشریح تحولات بازار معاملات مسکن شهر تهران در فروردین و اردیبهشت‌ماه منتشر شده بود، به ترتیب کاهش 3 و 8 /1‌درصدی قیمت مسکن در این ماه در مقایسه با ماه قبل اعلام شده بود، تصویر بدون نویز تورم ماهانه مسکن در اولین ماه سال حکایت از رشد 1 /0‌درصدی دارد و در اردیبهشت خبر از رشد سه‌درصدی قیمت مسکن می‌دهد. علت این اختلاف نیز استفاده مرکز آمار از روش هدانیک بود که در آن نویزهای اثرگذار بر قیمت مسکن همچون سن بنا، متراژ و منطقه واحدهای مسکونی مورد معامله، حذف شده و تحولات قیمت مسکن پس از حذف این نویزهای قیمتی محاسبه و اعلام شده است. دو واقعیت مهم در این زمینه از آمار ارائه‌شده از تحولات بازار معاملات مسکن شهر تهران با استفاده از شاخص هدانیک قابل برداشت است. یک واقعیت مربوط به هم‌سو بودن جهت تغییرات شاخص قیمت مسکن در گزارش تحولات قیمت مسکن با استفاده از شاخص هدانیک در مقایسه با تغییرات قیمت مسکن اعلام‌شده در آمارهای قبلی است. جزئیات ارائه‌شده گزارش مرکز آمار که با استفاده از روش هدانیک و پس از حذف نویزهای قیمتی، تورم مسکن در چهار سال اخیر را به صورت ماه به ماه اعلام کرده است نشان می‌دهد سرعت رشد قیمت مسکن در شهر تهران کاهش یافته است به طوری که میانگین تورم دو ماه اول سال جاری در مقایسه با همین شاخص در هر کدام از سال‌های 97 تا 99 (سه سال گذشته)، کمترین تورم به لحاظ این شاخص بوده است. در واقع همان‌گونه که در گزارش‌های رسمی قبلی (گزارش بانک مرکزی) کاهش تورم ماهانه مسکن در دو ماه ابتدایی سال جاری در مقایسه با اسفند ماه اعلام شد در گزارش ارائه‌شده با استفاده از شاخص هدانیک نیز سرعت رشد قیمت مسکن در مقایسه با میانگین تورم دو ماه اول سال‌های 97 تا 99 کاهش یافته است.

پالس مثبت آزادسازی خودرو

خودروسازان همچنان پرخبر و پرحاشیه هستند. پس از اظهارات متناقض دو هفته قبل سیاستگذاران بورسی و مجلسی‌ها در خصوص عرضه خودرو در بورس کالا، محسن صالحی‌نیا، معاون وزیر صمت، گفت: «شرایط عرضه خودرو در بورس فراهم نیست و ما در حال بررسی ابعاد این موضوع با نمایندگان مجلس هستیم. جلوگیری از زیان خودروسازان، به حداقل رسیدن حاشیه سود قیمت‌ها، افزایش تولید و تنوع محصولات و به تعادل رساندن شرایط برای خرید خودرو از جمله محورهای مدنظر ماست. ما می‌گوییم هنوز وضعیت برای اینکه متقاضیان واقعی خودرو بتوانند در بورس بیایند و شرایط خرید پیدا کنند، مهیا نشده است. نظر نمایندگان در کمیسیون صنایع مختلف است؛ برخی از آنها موافق نظرات ما و برخی دیگر مخالف هستند. تا آنجا که خبر دارم یا تا اواخر این هفته یا اوایل هفته آینده کمیسیون جلسه دیگری برگزار خواهد کرد و به نظر می‌رسد در همین جلسات طرح نهایی شود.» مازیار بیگلو، دبیر انجمن قطعه‌سازان نیز با بیان اینکه قیمت‌گذاری دستوری صنعت خودرو را زمین زده است، عنوان کرد: «قیمت‌گذاری دستوری گردش مالی خودروسازان را ماهانه ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیارد تومان منفی کرده است. مشکل اساسی که در قطعه‌سازی وجود دارد کمبود نقدینگی است و اینکه خودروساز توان برآوردن مطالبات قطعه‌سازان را ندارد. انحصاری که در صنعت خودرو وجود دارد انحصار ناخواسته است که به ما تحمیل شده است. وقتی بازار را می‌بندند انحصار به وجود می‌آید و این یک مساله طبیعی است. طبق آمار ۷۰ درصد خودروهایی که تحویل می‌شود پیمایش ندارد و خریدار صرفاً برای حفظ ارزش سرمایه خودرو را خریده و نگه می‌دارد. خودروسازان به قطعه‌سازها ۳۵ هزار میلیارد تومان بدهکار هستند.»

در این میان انتشار گزارش عملکرد خودروسازان برای ماه خرداد نشان از رشد 56‌درصدی تولید خودرو در آخرین ماه بهار نسبت به اردیبهشت‌ماه داشت. سه خودروساز بزرگ کشور طی فصل بهار امسال در مجموع 203 هزار و 529 دستگاه خودرو سواری تولید کردند، این درحالی است که طی سال گذشته تا پایان خردادماه در مجموع 203 هزار و 334 دستگاه انواع محصولات شرکت‌های خودروساز در خطوط تولید آنها نهایی شده است. بر این اساس با توجه به هدف‌گذاری تولید یک‌میلیون و 250 هزار‌دستگاهی خودرو در سال 1400، خودروسازان باید به‌طور فصلی نسبت به تولید 203 هزار خودرو اقدام کنند که این رقم در فصل بهار محقق شده است. به این ترتیب حتی اصلاح ناقص سیاستگذاری قیمت دستوری خودرو نیز کار خود را کرد و شاهد افزایش انگیزه خودروسازان بودیم.

سرگیجه بیت‌کوینی

بیت‌کوین به عنوان معروف‌ترین ارز دیجیتال، هفته گذشته بیش از 10 درصد افزایش قیمت داشت و مجدداً از 35 هزار دلار فراتر رفت. دولت چین در ماه‌های اخیر با برخورد جدی با رمزنگاری، باعث بسته‌شدن چند مرکز مهم استخراج رمزارز در کشور از جمله در استان‌های سیچوان، یوننان، سین‌کیانگ، مغولستان داخلی و چینگ‌های شد و این موضوع کاهش قیمت رمزارزها را به دنبال داشت. هفته گذشته خبر رسید در پی محدودیت‌گذاری‌های چندساله دولت چین برای معاملات و استخراج رمزارزها و رویکرد ضد‌ارزهای دیجیتال این کشور، اولین صرافی فعال بیت‌کوین در چین، به نام BTC China، فعالیت خود را به‌طور کامل متوقف کرد و مدیران این صرافی اعلام کردند که «در پاسخ به سیاست دولت چین» از تجارت بیت‌کوین خارج می‌شوند که اشاره به سرکوب عمده فعالیت استخراج رمزارز و فعالیت‌های مرتبط به آن دارد. شرکت انگلیسی BTC China در سال ۲۰۱۱ با همین عنوان توسط هوانگ شیائویو و یانگ لینکه تاسیس شد که اولین صرافی بیت‌کوین در چین بود و تصور می‌شد بیشتر مشتریان آن نیز از بازار داخلی چین باشند. با این حال بازار کریپتو چندان به این خبر واکنش نشان نداد و در مسیر صعودی حرکت کرد. به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران حوزه رمزارز مسیر خود را پیدا کرده‌اند و دیگر اخبار مخالفت‌های دولتی و حمایت افراد حقیقی عامل مهمی در معاملات آنها نخواهد بود. در این میان بسیاری از کارشناسان بازار از جمله مبدع شاخص معروف بولینگر معتقدند بیت‌کوین قیمت‌های بالاتری را خواهد دید. با وجود ریزش‌های سنگین ارزهای دیجیتالی در روزهای اخیر، برخی از فعالان این حوزه معتقدند که روزهای خوب در انتظار بازار هستند. مجموع ارزش بازار جهانی ارزهای دیجیتالی در حال حاضر ۱۴۸۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود که این رقم نسبت به روز قبل 42 /5 درصد بیشتر شده است.