مطالبه از طالبان

  جواد حیدریان: رئیس سازمان محیط ‌زیست می‌گوید دست‌هایی در کار است تا حق‌آبه ایران از افغانستان به هامون نرسد! دست‌های پشت پرده اشاره به چه موانع و عواملی دارد؟ ایران و البته تمام خاورمیانه و غالب مناطق جهان درگیر تنش‌های آبی هستند. تنش‌هایی که از تغییر اقلیم تا سوءمدیریت را دربر می‌گیرد. اما کار برای ایران به‌خصوص در حوزه آب‌های مرزی سخت‌تر هم شده است. از یک‌سو ترکیه بر روی رودخانه‌های دجله و فرات و اخیراً ارس سدهای غول‌پیکر ساخته و به تنش هیدروپولیتیک در منطقه دامن زده و حتی عامل اصلی بحران ریزگرد در سوریه، عراق و ایران است. از سوی دیگر دولت امارت اسلامی طالبان که یک‌سالی است دوباره در افغانستان بر سر کار آمده حاضر نیست حق‌آبه ایران را پرداخت کند. کاری که البته در نظام سابق افغانستان به همین شکل انجام می‌شد. اما آنچه خطرناک‌تر به نظر می‌رسد، حضور ترکیه در پروژه‌های آبی افغانستان در دولت قبل و دولت فعلی است. به نظر می‌رسد سیاست بستن ورودی آب‌ها به مرزهای ایران در افغانستان نیز در حال انجام است. اینجا اثر دیپلماسی بر محیط‌ زیست و منابع آب بیش از پیش مشهود به نظر می‌رسد. اگرچه به دلیل حساسیت آب‌های مرزی در دهه‌های گذشته کنوانسیون‌های بین‌المللی برای استیفای حقوق کشورها در این زمینه تشکیل شده است اما دیپلماسی ضعیف ایران در مواجهه با افغان‌ها آنها را گستاخ کرده است، تا جایی که آب را به جای هدایت به سمت ایران به بیابان‌های بی‌ارزش گودزره می‌فرستند. اتفاقی که تقریباً می‌توان گفت زندگی مردم سیستان را به شدت متاثر کرده و موج مهاجرت هزاران ایرانی از جنوب شرق کشور را افزایش داده است. ایرنا نوشته، تالاب هامون در حالی خشک شده است که از سال‌ها قبل برای پیشگیری از این وضعیت فکر شده بود که نتیجه آن هم انعقاد قرارداد تامین حق‌آبه از هیرمند میان ایران و افغانستان است اما مدتی است که می‌بینیم نه‌تنها آبی از هیرمند وارد هامون نمی‌شود بلکه افغانستان هم در دو دوره اقدام به انحراف آب از هیرمند به سمت منطقه‌ای بیابانی و بدون کشت و زرع به نام گودزره کرده است. جدا از این سدسازی هم در بالادست مشکل‌ساز شده به‌طوری که سد کمال‌خان در ۷۰کیلومتری مرز ایران بر روی بستر اصلی رودخانه هیرمند در ولایت نیمروز هم برای هامون شاخ و شانه می‌کشد و نمی‌گذارد یک قطره آب به بستر تفت‌دیده تالاب برسد.  علی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست به صورت آشکاری از وجود دست‌های پشت پرده در وارد نشدن حق‌آبه هامون به عنوان سومین دریاچه بزرگ ایران و هفتمین دریاچه بین‌المللی ثبت جهانی خبر داده است. اظهارات او علاوه بر جنبه‌های محیط‌زیستی می‌تواند جنبه‌های سیاسی و ژئوپولیتیک داشته باشد. آیا دیپلماسی می‌تواند حق‌آبه ایران را پس بگیرد؟