گفتمان محیط‌زیست
گفتمان فرهنگ زیست‌محیطی در ایران چه وضعیتی پیدا کرده است؟
جواد حیدریان: محیط زیست و طبیعت ایران همواره طی سالیان اخیر از چند جبهه مورد تعرض بوده است. مهم‌ترین آنها روندهای مخرب توسعه‌ای است که گویی هیچ الزام و کنترلی بر آن وجود ندارد. ساخت‌وساز در طبیعت بدون در نظر گرفتن بافتار اقلیمی و زمین‌شناسی از یک‌سو و بی‌توجهی به اثر تخریب بر حیات انسانی و طبیعی از سوی دیگر نقش سیاستگذاران را پررنگ می‌کند. جبهه دیگر وضعیت اقلیمی و آب‌و‌هوایی ایران است که سرزمین ما را آماج تغییرات قرار داده است. اگرچه تخریب‌های انسانی بدون در نظر گرفتن مشکلات طبیعی و اقلیمی سرزمین خود مهم‌ترین مشکل امروز ایران و مدیریت سرزمین است.
با این حال گاهی جرقه‌هایی از کنشگری در حوزه حفاظت از سرزمین دیده می‌شود که امیدبخش است. اگرچه هنوز نمی‌توان از آن به عنوان جنبش محیط‌زیستی یاد کرد. هفته گذشته هدیه تهرانی بازیگر شاخص سینما و کنشگر محیط زیست به کمپین مخالفان احداث پتروشیمی در منطقه حفاظت‌شده میانکاله پیوست. استاد کیهان کلهر موزیسین سرشناس ایرانی نیز سیزدهمین روز سال جدید را به جمع‌آوری زباله در طبیعت اختصاص داد. در سال‌های گذشته بعد از آشکار شدن سیاست‌های زیان‌بار دولت‌ها در حوزه محیط زیست و تجاوز آشکار به طبیعت ایران و غارت منابع طبیعی، گفتمان محیط زیست در ایران رفته‌رفته شکل گرفت اما با بی‌توجهی کامل دولت‌ها مواجه شده است. رسانه‌های اصیل و اقتصاددانان علاقه‌مند به توسعه، در سال‌های گذشته در کنار فعالان محیط زیست همواره نسبت به وقوع بحران‌های زیست‌محیطی هشدار داده‌اند اما به خاطر نداریم که سیاستگذاران به این هشدارها توجهی کرده باشند.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد برای تریبون‌های سیاسی و دانشگاهی و رسانه‌های رسمی مثل تلویزیون، اهمیتی ندارد که بر محیط زیست و طبیعت ایران چه می‌گذرد. هفته گذشته که اکثر شهرها درگیر پدیده ریزگرد و غبار بودند، بحث صاحبان تریبون در کشور ما هر چیزی بود به جز بحران‌های اقلیمی. یعنی هیچ مقام رسمی حاضر نشد درباره این پدیده سخن بگوید.
میان سیاستگذاری در حوزه محیط زیست و کنشگری داوطلبانه محیط زیست از سوی گروه‌های مرجع و رهبران فکری در جامعه ایران همواره فاصله زیادی وجود داشته است. از یک‌سو نگرانی از بی‌تفاوتی دولت و سیاستگذاران به حفظ سرزمین وجود دارد از سوی دیگر دلگرمی از آغاز بیداری محیط‌زیستی در میان فعالان و مردم به وجود آمده است. در این پرونده می‌خواهیم ببینیم در این شرایط وظیفه جامعه مدنی، اقتصاددانان و روزنامه‌نگاران چیست؟
