مواد مخدر غیرقانونی و فساد اداری
آیا به وجود آمدن بازار مواد مخدر جدید در یک کشور بر میزان فساد دولتی آن تاثیرگذار است؟
استفاده از مواد مخدر سابقه طولانی در میان جوامع داشته و تاریخچه آشنایی بشر با افیون به چیزی در حدود چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. در این میان، تریاک به عنوان داروی شفابخش برای درمان بسیاری از امراض در جوامع انسانی سابقه دو هزار‌ساله دارد. مردمی که در قاره اروپا می‌زیستند از هزاران سال پیش با اثرات ضد‌درد اوپیوم (تریاک) آشنا بوده و آن را کشت می‌کردند. آثاری که از تاریخ سومری‌ها باقی مانده است نشان می‌دهد که آنها اسمی نیز برای این ماده انتخاب کردند که هنوز هم شایع است: گیاه شادی‌بخش. سومریان و آشوریان کهن‌ترین اقوامی هستند که از افیون استفاده می‌کردند و پزشکان آشوری در سده هفتم قبل از میلاد آن را به عنوان مُسکن به کار می‌بردند. در اروپا نیز مجارستان اولین کشوری بود که با خشخاش آشنا شد و گیاه‌شناسان آن کشور 1200 سال پیش از میلاد مسیح، شیره‌اش را برای مصارف دارویی به کار می‌برده‌اند. بر اساس برخی اسناد موجود، مصریان از زمان‌های قدیم اوپیوم استعمال می‌کردند که در این کشور به نام «تبائیکا» معروف بوده است. با آنکه در آن زمان کشت خشخاش اغلب در کشورهای شرقی از جمله چین، هند، ترکیه و ایران و ممالک اروپای جنوبی به عمل می‌آمده ولی استفاده از آن در مصر قدمت بیشتری داشته است. کوکائین نیز یکی از قدیمی‌ترین مواد مخدر طبیعی است که از منشأ گیاهی به نام «کوکا اریتروکسلیون» گرفته می‌شود که در دامنه کوه‌های آمریکای جنوبی رشد می‌کند. بومیان باستان آن مناطق در گذشته از این گیاه به عنوان عاملی برای افزایش انرژی و مقاومت بیشتر در برابر گرسنگی استفاده می‌کردند.
انسان‌ها در طول تاریخ از مواد مخدر به منظور درمان بیماری‌ها، کنترل اشتها، تسکین و کاهش دردها، اضطراب و استرس‌ها، رهایی از فشارها، ایجاد ارتباط دوستانه و افزایش فعالیت جنسی استفاده می‌کرده‌اند. امروزه کمتر کشوری را در جهان می‌توان یافت که درگیر مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد نباشد. هر سال، مبالغ هنگفتی برای مبارزه با معضل اعتیاد هزینه می‌شود، ولی همچنان شمار معتادان جهان رو به افزایش است. طبق آمارها، 15 میلیون نفر در جهان مواد مخدری که اصطلاحاً «افیون» نامیده می‌شود، مصرف می‌کنند که عمدتاً از نوع هروئین است. هروئین، تریاک و مورفین در دسته موادهای مخدر سرکوب‌کننده قرار می‌گیرند که باعث کاهش سرعت واکنش‌های مغز می‌شوند. دسته مهم دیگر از مواد مخدر، محرک‌ها هستند که باعث سرعت بخشیدن به سیستم عصبی بدن می‌شوند. مواد مخدر محرک شامل متافتامین (شیشه) و کوکائین می‌شود. این روزها مواد مخدر سخت نظیر شیشه و کوکائین در آمریکا، اروپا و آسیا محبوبیت زیادی یافته است، به طوری که آمریکای شمالی بیشترین مصرف کوکائین در جهان را دارد. پژوهش‌های بسیاری به بررسی اثرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مواد مخدر پرداخته‌اند. در این زمینه فلامینی، جهانشاهی و محدث در مقاله‌شان که با نام «مواد مخدر غیرقانونی و فساد عمومی» در سال 2018 به چاپ رسید به بررسی اثرات استفاده از کراک کوکائین بر فساد دولتی در ایالت کالیفرنیا که اولین ایالتی در آمریکاست که کراک کوکائین به آن وارد شده است، می‌پردازند. آنها در این پژوهش به دنبال پیدا کردن یک جواب علمی محکم برای وجود یا نبود رابطه بین فساد دولتی و بازار مواد مخدر بودند. نتایج آنها نشان می‌دهد که ارتباط مثبتی بین فساد اداری و بازار مواد مخدر وجود دارد. در ادامه به بررسی خلاصه‌ای از این مقاله پرداخته می‌شود.
ورود کوکائین به آمریکا
کراک کوکائین که نوعی از کوکائین موجود در جهان است برای اولین بار در دهه 1980 به آمریکا وارد شد. برخی از اندیشمندان در همین راستا معتقدند که رسیدن کراک کوکائین به ایالات متحده در این دهه، باعث و بانی اصلی افزایش مرگ‌های ناشی از مواد مخدر و بالا رفتن نرخ جرم در محلات پایین‌شهر و کم‌درآمد بوده است. اما سوال اینجاست که آیا بازارهای مواد مخدر می‌توانند آغازگر یک چرخه معیوب باشند که به گسترش فساد عمومی در جامعه منجر شود؟ نویسندگان این مقاله استدلال می‌کنند که تکنولوژی ارزان و تقاضای پایدار برای صنعت مواد مخدر باعث سودآور بودن آن می‌شود. ولی غیرقانونی بودن آن سنگ بزرگی بر سر راه آن است که از تولید انبوه مواد مخدر جلوگیری می‌کند. دلالان مواد مخدر برای فروش مواد خود به محیطی که در آن فشارهای قانونی و تهدیدات نیروهای نظامی کمتر است، نیاز دارند. از این رو برای دلالان مواد و باندهای قاچاق مواد مخدر انگیزه ایجاد می‌شود که با سیاستگذاران ارتباط برقرار کنند و از خلأهای موجود در قوانین کشور استفاده کنند و همچنین بخشی از درآمدشان را برای رشوه دادن به سیاستگذاران اختصاص دهند تا بتوانند به فعالیتشان ادامه دهند. همین موضوع باعث می‌شود که اگر یک بازار مواد مخدر جدید در کشور پدیدار شود و طرفداران آن مواد به اندازه قابل توجهی باشند، معامله‌گران مواد از طریق برقراری ارتباط با سیاستگذاران و رشوه دادن به آنها به افزایش فساد دولتی در کشور منجر شوند.
کراک کوکائین، کوکائین یا تریاک؟
جهانشاهی و همکارانش برای بررسی اثر مواد مخدر بر فساد اداری در این پژوهش از گزارش‌های وزارت دادگستری آمریکا به کنگره که حاوی داده‌های مربوط به کراک کوکائین و داده‌های فساد اداری در آمریکا برای دوره 10ساله از سال 1976 تا 1985 بود، استفاده کردند. آنها برای چرایی استفاده نکردن از داده‌های تریاک و به‌کار بردن اطلاعات مربوط به کراک کوکائین توضیح می‌دهند که آنها در مقاله‌شان به دنبال یافتن ارتباط و علیت میان ایجاد بازار مواد مخدر جدید با فساد بودند، این در حالی بود که در مورد تریاک امکان این وجود نداشت که ایالتی را که تریاک برای اولین بار به آن وارد شده پیدا کنند. به این ترتیب بررسی اثر آن روی خروجی‌های مختلف مثل فساد نیز ممکن نبود. اما اطلاعات مربوط به زمان و مکان ورود کوکائین برای اولین بار به آمریکا به طور مشخص وجود داشت. نویسندگان این مقاله همچنین توضیحی درباره تفاوت‌های کراک کوکائین با کوکائین ارائه می‌دهند و از این طریق دلیل استفاده از داده‌های کراک کوکائین در این پژوهش را توضیح می‌دهند. آنها بیان می‌کنند که کوکائین اغلب به شکل پودر سفیدرنگ وجود دارد که اصطلاحاً به آن کوک (Coke) نیز می‌گویند. همچنین می‌توان کوکائین را به راحتی با اضافه کردن جوش شیرین و آب به حالت کریستال سنگی و جامد تبدیل کرد که به آن کراک (Crack) می‌گویند. دلیل نام‌گذاری آن نیز، صدای شکستنی است که هنگام مصرف کردن آن شنیده می‌شود. از لحاظ داروشناسی تفاوتی بین کراک و کوکائین وجود ندارد ولی از نظر نحوه مصرف، مدت زمان نشئه بودن و سرعت گیرایی، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. کوک اغلب از طریق بینی استنشاق می‌شود یا به لثه‌ها مالیده می‌شود یا از طریق سرنگ به بدن تزریق می‌شود. در حالی که کراک کشیده می‌شود. همچنین کراک نسبت به پودر کوکائین بسیار ارزان‌تر است و گیرایی سریع‌تری دارد. کراک کوکائین سریعاً فرد را نشئه می‌کند اما از آنجا که نشئگی کراک کوکائین دوام ندارد، اعتیاد بالایی به دنبال دارد. از طرف دیگر اساس به وجود آمدن کراک کوکائین، عدم پاسخگویی کوکائین به تقاضای موجود بوده است. کراک کوکائین با پایین آوردن قیمت سوددهی را بسیار بالا می‌برد و یک «تقاضای غیرانعطاف‌پذیر» برای این ماده مخدر به وجود می‌آورد، این دقیقاً همان چیزی بود که این محققان به آن نیاز داشتند. مهم‌ترین دلیل هم برای انتخاب این ماده مخدر این بود که کراک کوکائین به دلیل آنکه زمان رسیدنش به ایالت‌های مختلف آمریکا با یکدیگر متفاوت بود به این محققان اجازه می‌داد تا بتوانند به راحتی از روش کنترل مصنوعی (SCM) برای برآورد وابستگی علی بر فساد عمومی بهره‌برداری کنند. دقیقاً به همین دلیل است که آنها از داده‌های مربوط به ایالت کالیفرنیا استفاده کردند، چون کراک کوکائین در سال ۱۹۸۱ به آنجا رسید، قبل از اینکه به ایالت دیگری برسد.
تخمین اثر کراک کوکائین بر فساد اداری در کالیفرنیا
نویسندگان این مقاله پیش از پرداختن به این سوال که آیا مواد مخدر باعث گسترش فساد اداری می‌شود یا نه، به بررسی همبستگی بین این دو متغیر پرداختند. آنها در این بخش از مقاله، می‌خواهند ببینند که آیا رابطه علت و معلولی بین آن وجود دارد یا خیر. در صورت وجود چنین رابطه‌ای، آنها پا را فراتر گذاشته و از مدل‌های دیگر برای کسب بینش بیشتر در این باره استفاده می‌کنند. در این راستا، محققان از یک شاخص مصرف کراک کوکائین که توسط «فریر» معرفی شد، استفاده کردند. این شاخص حاوی داده‌های سری زمانی مصرف کراک کوکائین برای ایالت‌های مختلف آمریکاست که برای محاسبه میانگین مصرف هر ایالت مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین برای متغیر فساد اداری نیز، آنها اقدام به محاسبه آن از طریق سه مدل مختلف کردند. مدل اول بر اساس داده‌های تعداد محکومیت‌های حکومت برای جرائم مربوط به فساد محاسبه می‌شد. مدل بعدی بر اساس داده‌های یک تحقیق اینترنتی بود و مدل آخر نیز فساد اداری را بر اساس گزارشات خانه ملت در سال 2003، اندازه‌گیری کرده است. بررسی‌های این مقاله نشان می‌دهد که در تمامی این مدل‌ها ارتباط مثبتی بین فساد اداری و مصرف کراک کوکائین وجود دارد که شواهد اولیه‌ای درباره اثرگذاری مواد مخدر بر گسترش فساد را نشان می‌دهد.
نتایج روش کنترل ساختگی (SCM)
جهانشاهی و همکارانش به این همبستگی‌ها اکتفا نکرده و برای بررسی عمیق‌تر اقدام به استفاده از مدل SCM کردند. این مدل این امکان را فراهم می‌کند که تفاوت‌های بین کالیفرنیا و یک کالیفرنیای ساختگی که در آن زمان ورود کراک کوکائین به آن فرق می‌کند به خوبی درک شود. این مدل براساس روش تفاضل در تفاضل (difference in difference) پایه‌گذاری شده است که ابزاری مهم برای مقایسه اثرات وقایع یا سیاستگذاری‌ها در اقتصاد‌سنجی محسوب می‌شود. در این روش، محققان می‌توانند دو دسته از مشاهدات را با یکدیگر مقایسه کنند: گروه اول که تحت تاثیر یک عامل قرار گرفته‌اند که به آن گروه هدف می‌گویند و گروه دیگر که بسیار شبیه به گروه هدف است اما تحت تاثیر این عامل قرار نگرفته است که به آن گروه کنترل می‌گویند. برای فراهم آوردن جواب محکم علمی برای وجود رابطه بین فساد و مصرف مواد مخدر، نویسندگان این مقاله به «داده‌های پانلی» نیاز داشتند. آنها در این مرحله، دست به بررسی زمان ورود کراک کوکائین در ایالت‌های مختلف می‌زنند که بر اساس افزایش ناگهانی مرگ بر اثر مصرف این ماده مخدر ایجاد شده است. آنها به منظور دستیابی به داده‌هایی متمرکز و قابل اتکا به بازه زمانی چهار تا پنج‌ساله نیاز داشتند که مخصوص ایالت کالیفرنیا باشد. آنها در ادامه با قرار دادن متغیرهای ۲۹ ایالت در کنار هم، شاخصی را درست می‌کنند که بتوانند با وضعیت کالیفرنیا بعد از ایجاد بازار کراک کوکائین مقایسه کنند. نتایج این مقایسه شگفت‌آور است، زیرا فساد در کالیفرنیا بعد از ورود بازار کراک کوکائین بیش از سه برابر شده است. این محققان برای محکم‌سازی از مدل‌های دیگر نیز استفاده کردند که یافته‌های آنها نشان می‌دهد که اختلاف میان نسخه ساختگی و نسخه واقعی در دیگر ایالت‌ها صفر است و در مورد کالیفرنیا صفر نیست. به عبارت دیگر، ورود کراک کوکائین به ایالت کالیفرنیا بر میزان فساد این ایالت تاثیرگذار بوده است.
جمع‌بندی
آیا مواد مخدر غیرقانونی فساد دولتی را گسترش می‌دهند؟ فلامینی، جهانشاهی و محدث در پژوهشی با نام «مواد مخدر غیرقانونی و فساد عمومی» به بررسی این موضوع در ایالت کالیفرنیا پرداختند. نتایج آنها نشان می‌دهد که در سه سال نخست پس از رسیدن کراک کوکائین به این ایالت، فساد عمومی بیش از سه برابر شده است. آنها استدلال می‌کنند که وقتی ماده مخدر جدیدی عرضه می‌شود، به دلیل فناوری ارزان و تقاضای غیر‌منعطف، بازار بزرگی با خود به همراه دارد. وقتی این اتفاق می‌افتد رشوه‌های زیادی داده شده، در نتیجه فساد بخش عمومی زیاد می‌شود. با تشدید فساد بخش عمومی، مکانیسم‌های قانونی ضعیف می‌شوند و این وضعیت کار را برای قاچاق آسان کرده و سود قاچاقچی‌ها را بیشتر می‌کند. این خود باعث افزایش رشوه‌دهی و فساد می‌شود. محاسبه متغیر فساد اداری، از طریق سه مدل مختلف بررسی شده است. مدل اول بر اساس داده‌های تعداد محکومیت‌های حکومت برای جرائم مربوط به فساد (a)، مدل بعدی بر اساس داده‌های یک تحقیق اینترنتی (b) و مدل آخر نیز بر اساس گزارش‌های خانه ملت در سال 2003 (c) است. بررسی‌های این مقاله نشان می‌دهد که در تمامی این مدل‌ها ارتباط مثبتی بین فساد اداری و مصرف کراک کوکائین وجود دارد که شواهد اولیه‌ای درباره اثرگذاری مواد مخدر بر گسترش فساد را نشان می‌دهد.
