صنعت مرگبار

 

تصور دنیایی بدون پلاستیک، دارو، کود یا سوخت ممکن نیست. صنعت پتروشیمی ستون فقرات زندگی مدرن است و مواد ضروری را برای زندگی روزمره ما فراهم می‌کند. با این حال، این پیشرفت هزینه‌ای نامرئی دارد: تاثیر زیست‌محیطی قابل توجهی که در بسیاری از موارد برای مردم و تنوع زیستی ویرانگر است.

تقریباً همه ما به پالایشگاه‌ها متکی هستیم و شاهد تاسیساتی گسترده و نابسامان هستیم که بنزین، گازوئیل و سوخت وسایل نقلیه ما را تامین و سایر فرآورده‌های نفتی مانند آسفالت جاده‌های ما را تولید می‌کنند. ممکن است آلاینده‌های سمی نامرئی را در هوا استشمام کرده باشید و شیشه‌های ماشین خود را بالا داده باشید. متاسفانه، بسیاری از پالایشگاه‌ها در نزدیکی بزرگراه‌ها و مکان‌هایی قرار دارند که مردم در آن زندگی می‌کنند، فعالیت دارند، به مدرسه می‌روند و وظایف روزمره خود را انجام می‌دهند. بسیاری از مردم، از جمله کارگران پالایشگاه، چاره‌ای جز تنفس آن هوای کثیف روزبه‌روز و سال‌به‌سال ندارند. در حالی که برخی از کسانی که در کنار این پالایشگاه‌ها رانندگی می‌کنند مجبور نیستند در نزدیکی آنها زندگی یا در آنها کار کنند، اما کسانی که این کار را انجام می‌دهند ممکن است از اثرات مستند آلودگی پالایشگاه‌ها بر سلامت انسان آسیب ببینند. صنعت سوخت‌های فسیلی بیش از یک قرن است که به طور سیستماتیک محیط ما را با طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی سمی آلوده کرده است. کل زنجیره تامین -اکتشاف، حفاری، استخراج، پالایش، توزیع و مصرف محصولات آن- هوا، آب و خاک ما را می‌آلاید، اما دلایل زیادی برای توجه دقیق به انتشار گازهای گلخانه‌ای از پالایشگاه‌ها وجود دارد.

پالایشگاه‌ها سلامت میلیاردها نفر را در سراسر جهان به خطر می‌اندازند، به شکل قابل توجهی به نابرابری دامن می‌زنند و به طور جدی اکوسیستم‌های سیاره زمین را تخریب می‌کنند. آنها اغلب در نزدیکی مراکز شهری و بزرگراه‌ها قرار دارند و پیوسته بر جوامع تاثیر می‌گذارند، زیرا 365 روزِ سال کار می‌کنند و زمین‌هایی را اشغال کرده‌اند که می‌تواند به وسعت چند صد زمین فوتبال باشد.

پالایشگاه‌ها از سمی‌ترین صنایع هستند. بر اساس داده‌های آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA) در مورد انتشارات سمی هوا و آب برای تعداد زیادی از تاسیسات صنعتی در سراسر ایالات‌متحده، پالایشگاه‌ها دهمین صنعت سمی در فهرست رتبه‌بندی سمی بودن صنایع جای دارند. بسیاری از آلاینده‌ها عامل سرطان، بیماری‌های ریوی و قلبی، آسیب‌های عصبی، تولید مثلی، رشدی و ایمنی و... هستند. برای مثال می‌توان به بنزن، اسید هیدروفلوئوریک، ذرات معلق، دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و بسیاری از آلاینده‌های سمی دیگر اشاره کرد.

پالایشگاه‌ها دارای بالاترین میزان آلودگی در صنعت نفت از جمله آلودگی هوا، آب و خاک هستند. پالایش از بسیاری از فرآیندهای صنعتی پرخطر استفاده می‌کند. کارگران پالایشگاه‌ها به میزان زیادی در معرض جراحت‌ها و مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات و اختلال‌ها هستند. در مجموع، شهرهای نفت‌خیز و پتروشیمی به دلیل فعالیت‌های صنعتی گسترده، اغلب از آلودگی‌های شدید زیست‌محیطی رنج می‌برند. این شهرها به دلیل تمرکز تاسیسات پتروشیمی و نفتی، با آلودگی هوا، آب ناسالم و مشکلات سلامت عمومی مواجه‌اند، به‌طوری‌که گزارش‌ها از فرسودگی سکونتگاه‌ها و خطر برای سلامت ساکنان خبر می‌دهند. این شهرها، به‌رغم نقش کلیدی در اقتصاد کشورهایشان، با چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی عمیقی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که کیفیت زندگی ساکنان را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است.

در این گزارش می‌خواهیم ببینیم کدام شهرها آلوده‌ترند و زندگی در این شهرها چه تبعاتی به دنبال دارد؟

پالایشگاه‌ها؛ آلودگی و گرمایش جهانی

ابتدا می‌خواهیم به تاثیر محصولات اصلی یک پالایشگاه -سوخت‌های مایع- بر آلودگی و گرمایش جهانی نگاه کنیم. بنزین، دیزل و سوخت جت مورد استفاده در سیستم حمل‌ونقلِ کثیف ما چیزی است که بیشتر محصولات پالایشگاهی را تشکیل می‌دهد: 84 درصد. به همین دلیل است که انرژی استفاده‌شده در سیستم حمل‌ونقل، بیشتر از بخش‌های برق، صنعتی و ساختمانی در گرمایش جهانی نقش دارد. در سال 2022، بخش حمل‌ونقل مسئول 28 درصد از آلودگی گرمایش جهانی در ایالات‌متحده بود. اگر فقط به انتشار گازهای گلخانه‌ای در این سال نگاه کنیم، بیش از 80 درصد آن، از سوختن سوخت در خودروها، کامیون‌ها و اتوبوس‌ها ناشی می‌شد.

نکته‌ای که در اینجا از منظر بهداشتی باید در نظر داشت، این است که ارتباط مهمی میان گرم شدن کره زمین و آلودگی محلی وجود دارد. احتراق سوخت فسیلی، دی‌اکسید کربن تولید می‌کند که فراوان‌ترین آلاینده گرمایش جهانی است؛ اما آلاینده‌های محلی مانند ذرات ریز (PM2.5)، اکسیدهای نیتروژن (NOx)، مونوکسید کربن (CO) و ترکیبات آلی فرار (VOCs) را نیز تولید می‌کند. از آنجا که آلاینده‌های جهانی و محلی اغلب محصولات جانبی فعالیت‌های یکسان هستند، سیاست‌های کاهش انتشار گرمایش جهانی پتانسیل کاهش همزمان آلودگی هوای محلی را دارد.

پالایش نفت خام به بنزین، گازوئیل و سوخت جت و سایر محصولات با ارزش اقتصادی بالا، موجب انتشار بسیاری از آلاینده‌های سمی می‌شود. یکی از دلایلش این است که فرآیندهای پالایش پیچیده‌تر از فرآیندهای بیشتر صنایع هستند. آنها از حرارت بالا، فشار بالا و مجموعه وسیعی از مواد شیمیایی برای جدا کردن نفت خام به قطعات، حذف ترکیبات گوگرد خورنده و ایجاد ترکیبات جدید استفاده می‌کنند. یک مطالعه 188 ماده شیمیایی با سطوح مختلف سمی بودن را گزارش کرد که در زمان‌های مختلف از پالایشگاه‌های کالیفرنیا ساطع شده‌اند. آلاینده‌های سمی از نشت تجهیزات و ذخیره‌سازی، انتشار تصادفی و فرآیندهای پالایش، به‌ویژه فرآیندهای احتراق در دمای بالا منتشر می‌شوند.

صنعت نفت و گاز بزرگ‌ترین منبع صنعتی آلاینده‌های خطرناک هواست. پالایشگاه‌ها عمده انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا مانند بنزن، تولوئن، زایلن، هگزان و سایر ترکیبات سمی مانند اسیدهای هیدروفلوئوریک و سولفوریک، فلزات سنگین مانند جیوه، نیکل و کادمیوم و سایر ترکیبات آلی مانند فرمالدئید و استالدئید را به خود اختصاص داده‌اند. به‌ویژه بنزن که یک ماده شیمیایی بسیار خطرناک است؛ یکی از بدنام‌ترین مواد شیمیایی سمی موجود در هوای نزدیک پالایشگاه‌هاست که بسیار سرطان‌زاست.

مطالعات، میزان بالاتری از سرطان خون را در کارگرانی که در معرض سطوح بالای بنزن در صنایع پالایشگاهی و صنایع شیمیایی (و همچنین تولید کفش) قرار دارند، نشان داده است. همچنین باعث آسیب‌های عصبی، تولید مثلی، رشدی و ایمنی می‌شود. بنزن و سایر آلاینده‌های به اصطلاح خطرناک هوا از تجهیزات پالایشگاه و از خطوط سوخت‌گیری و کامیون‌ها نشت می‌کنند. بنزن به‌راحتی از مخازن ذخیره‌سازی و از فاضلاب پالایشگاه و همچنین از خود بنزین تبخیر می‌شود. متاسفانه بسیاری از مردم بوی پمپ بنزین را دوست دارند؛ اما بنزن و مواد شیمیایی «معطر» مرتبط که به عنوان افزودنی‌های بنزین استفاده می‌شوند، مسئول این بوی مشخص هستند.

تخمین زده شده است که فرآوری نفت در سطح جهانی مسئول حدود 15 درصد از کل VOCهای آزادشده در جو است. VOCها زیرمجموعه‌ای از آلاینده‌های خطرناک هوا و حاوی کربن و بسیار مضر هستند، زیرا مانند بنزن به‌راحتی تبخیر می‌شوند و هوا را می‌آلایند.

یکی دیگر از مواد شیمیایی فوق‌العاده مخرب، اسید هیدروفلوئوریک است که باعث سوختگی شدید می‌شود و اگر استنشاق  یا از طریق سوختگی وارد بدن شود، نمی‌توانید آسیب‌های داخلی را تصور کنید. در حالی که جایگزین‌های مطمئن‌تری وجود دارد، بسیاری از پالایشگاه‌ها از فرم بسیار غلیظ اسید هیدروفلوئوریک در فرآیند پالایش بنزین خود استفاده می‌کنند. یک مطالعه تخمین زد که بیش از 13 میلیون نفر از مردم و 12 هزار کارگر، بالقوه در معرض خطر قرار گرفتن در معرض اسید هیدروفلوئوریک از 23 پالایشگاه مورد مطالعه قرار داشتند. اسید هیدروفلوئوریک می‌تواند مانند یک ابر بخار متراکم و کشنده در نزدیکی زمین حدود دو مایل حرکت کند و بیش از 26 میلیون نفر را به خطر بیندازد. این مطالعه همچنین نشان داد که بسیاری از پالایشگاه‌ها برای مواقع اضطراری آمادگی کافی نداشتند و تعداد زیادی حوادث مربوط به اسید هیدروفلوئوریک در آنها رخ می‌داد. برای مثال، انفجار سال 2019 در پالایشگاه انرژی فیلادلفیا (PES) در واحدی رخ داد که از اسید هیدروفلوئوریک مانند کاتالیزور استفاده می‌کرد. مطالعه علل انفجار، نیاز به قوانین ایمنی قوی‌تر را گوشزد می‌کند. ذرات معلق در هوایی که تقریباً در همه جا تنفس می‌کنیم نامرئی و کشنده است. زیرمجموعه‌ای از این ذرات به نام PM2.5 قطری معادل 5 /2 میکرون یا کمتر دارند. آنها مخلوطی از ذرات جامد و قطرات هستند، به طوری که برخی از آنها می‌توانند از سد خونی گاز در ریه‌ها عبور کنند و حتی از طریق عصب بویایی وارد مغز شوند. مطالعه‌ای نشان داده است که PM2.5 که صرفاً از سوزاندن سوخت‌های فسیلی ساطع می‌شود سبب حداقل 350 هزار مرگ زودرس در ایالات‌متحده در هر سال می‌شود، در حالی که انجمن ریه آمریکا تخمین زده است که نزدیک به 64 میلیون نفر در شهرستان‌هایی با سطوح ناسالم آلودگی ذرات معلق زندگی می‌کنند. قرار گرفتن در معرض PM2.5 بسیار ناعادلانه است. مطالعه‌ای از UCS نشان می‌دهد که آفریقایی-آمریکایی‌ها، لاتین‌تبارها و آسیایی‌ها در مقایسه با میانگین جمعیت در معرض غلظت بیشتری از PM2.5 از وسایل نقلیه جاده‌ای (به ترتیب 23، 24 و 34 درصد) هستند، در حالی که قرار گرفتن در معرض این ذرات برای سفیدپوستان 14 درصد کمتر است.

PM2.5 در طیف بسیار گسترده‌ای از بیماری‌ها نقش دارد: افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان ریه و کووید 19؛ افزایش خطر ابتلا به آسم و کاهش عملکرد ریه در کودکان؛ افزایش خطر کاهش وزن هنگام تولد و مرگ‌ومیر نوزادان؛ آسیب به سیستم عصبی و مغز، از جمله سکته مغزی، آلزایمر و بیماری پارکینسون؛ و افزایش خطر چاقی کودکان و دیابت نوع 2.

PM2.5 مستقیماً از احتراق سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود، اما همچنین از یک فرآیند پالایشی متداول به نام ترک‌خوردگی کاتالیستی بستر سیال (FCC) منتشر می‌شود که برای شکستن مولکول‌های هیدروکربنی بزرگ برای تولید بنزین با اکتان بالا استفاده می‌شود. پالایشگاه‌ها همچنین منبع اصلی آلودگی آب و خاک هستند. سایت‌های پالایشگاهی در معرض آلودگی آب و خاک مرتبط با دهه‌ها فعالیت پالایش و ذخیره‌سازی نفت هستند. در برخی موارد، میراث آلودگی به‌ویژه به دلیل فقدان مقررات زیست‌محیطی در طول قرن اول بهره‌برداری سایت بسیار شدید است. پالایشگاه‌ها روزانه تقریباً نیم‌میلیارد گالن فاضلاب را در رودخانه‌ها، نهرها و مصب‌ها تخلیه می‌کنند که جریانی معادل بیش از 700 استخر شنای المپیک در هر 24 ساعت است. این تخمین‌ها ممکن است کم هم برآورد شده باشند، زیرا شامل نشت و روان‌آب طوفان نمی‌شوند. آلاینده‌ها همچنین می‌توانند به خارج از محل منتقل شوند و سفره‌های زیرزمینی مجاور را تحت تاثیر قرار دهند.

زندگی در مجاورت خطر

زندگی در نزدیکی یک پالایشگاه بسیار خطرناک بوده و بزرگ‌ترین بار آن بر دوش جوامع محروم است. تاسیسات صنعتی با بیشترین تاثیر سمی، که شامل پالایشگاه‌ها می‌شود، اغلب در مناطقی قرار دارند که سهم بیشتری از جمعیت کم‌درآمد و اقلیت در آنها وجود دارد. افرادی که دورتر زندگی می‌کنند، در فاصله 10مایلی از یک پالایشگاه، بیشتر در معرض خطر ابتلا به طیف گسترده‌ای از مشکلات سلامتی، از جمله آسم، سرطان، آسیب‌های عصبی و قلبی و عروقی و اختلالات خونی هستند. نشان داده شده است که قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های هوا در نزدیکی پالایشگاه‌ها و سایر تاسیسات نفت و گاز موجب افزایش خطر بیماری مزمن کلیوی می‌شود. گروه‌های کم‌درآمد در معرض انتشار گازهای گلخانه‌ای بنزن و تولوئن از پالایشگاه‌ها قرار می‌گیرند، که از خطرناک‌ترین پیشامد‌های ناشی از هر منبعی هستند. یکی از نمونه‌های مهم از خطرات زندگی در نزدیکی یک پالایشگاه، نمونه پالایشگاه PES است که زمانی بزرگ‌ترین منبع ثابت آلودگی هوا و بزرگ‌ترین انتشاردهنده آلاینده‌های سمی در منطقه فیلادلفیا بود. PES بالاترین غلظت خالص بنزن را در میان پالایشگاه‌های کشور داشت که بیش از پنج برابر میزان بنزن تعیین‌شده بود. در سال 2016، این پالایشگاه 57 درصد از کل انتشار سمی از منابع بزرگ‌تر در شهر، از جمله بنزن و سایر مواد سرطان‌زای شناخته‌شده را به خود اختصاص داد. هیات بررسی ایمنی و خطرات شیمیایی گزارش داد که در زمان انفجار سال 2019 بیش از 117 هزار نفر در یک‌مایلی مرز پالایشگاه PES زندگی می‌کردند. ساکنان این محله‌ها به طرز نامتناسبی آفریقایی-آمریکایی و کم‌درآمد بودند (49 درصد آفریقایی-آمریکایی، 34 درصد سفیدپوست، 9 درصد آسیایی و 5 درصد اسپانیایی؛ 13 تا 27 درصد نیز زیر سطح فقر). 

زندگی در نزدیکی یک پالایشگاه خطرات جدی به همراه دارد. پالایشگاه‌ها مقادیر زیادی از مواد شیمیایی خطرناک را پردازش می‌کنند که اغلب در مجاورت مواد بسیار قابل اشتعال هستند. تقریباً 150 حادثه فاجعه‌بار -انتشار شیمیایی، انفجار و آتش‌سوزی- هر سال در تاسیسات صنعتی تحت نظارت اتفاق می‌افتد، اما این احتمال وجود دارد که آلودگی ناشی از حوادث پالایشگاهی بسیار بدتر از میزان گزارش‌شده باشد، زیرا بسیاری از پالایشگاه‌ها خودشان گزارش می‌دهند. همچنین تمام مرگ‌ومیرها در صنعت پالایش به حساب نمی‌آید، بلکه در سایر بخش‌های صنعتی قرار می‌گیرد.

صنعت پالایش در مقایسه با سایر صنایع، بزرگ‌ترین تولیدکننده آلودگی در هنگام خرابی است. فرآیندهای پالایشگاهی در طول سال‌ها در پاسخ به تغییرات تقاضا برای انواع مختلف فرآورده‌های نفتی پیچیده‌تر شده‌اند. در این میان، سیستم‌های تصفیه قدیمی نتوانسته‌اند با آلاینده‌های اضافی ناشی از این فرآیندهای پیچیده مقابله کنند. علاوه بر این، پالایشگاه‌ها پیشینه طولانی در نقض مقررات دارند.

بی‌عدالتی زیست‌محیطی

مسائل زیست‌محیطی مرتبط با صنعت پتروشیمی یکی از چالش‌های اصلی عدالت زیست‌محیطی است. این امر به این دلیل است که این کارخانه‌های صنعتی اغلب از نظر استراتژیک در نزدیکی جوامعی قرار دارند که به لحاظ اجتماعی، اقتصادی آسیب‌پذیرتر هستند. قرار دادن این جمعیت‌ها در معرض انتشارات سمی ناشی از فعالیت‌های پتروشیمی، پویایی اجتماعی را تضعیف می‌کند و به نابرابری‌های موجود دامن می‌زند. آلاینده‌های پتروشیمی، عدم تقارن اجتماعی واضحی را در توزیع هزینه‌های زیست‌محیطی به بار می‌آورند، حاشیه‌نشینی و طرد اجتماعی را تداوم می‌بخشند و به زیان رفاهی هستند که هر فرد با حق همگانی خود برای سلامت، با دسترسی به هوا، آب و خاک پاک، سزاوار آن است. نمونه‌ای از این وضعیت، کانال کشتی هیوستون در تگزاس، ایالات‌متحده است. این کانال که بیش از 80 کیلومتر از شهر هیوستون تا خلیج مکزیک امتداد دارد، بیشترین تمرکز صنایع پتروشیمی در کشور و جهان را در خود جای داده است. فعالیت صنعتی شدید باعث ایجاد سطوح بالایی از آلودگی هوا می‌شود که یکی از بدترین‌ها در کشور به شمار می‌آید. علاوه بر این، یک الگوی نگران‌کننده وجود دارد: آلاینده‌ترین تاسیسات در نزدیکی جوامع متشکل از اقلیت‌های قومی و ساکنان کم‌درآمد قرار دارند. این موضوع نابرابری‌های اجتماعی را تشدید می‌کند و این گروه‌ها را در برابر خطرات سلامتی بیشتری قرار می‌دهد که سبب بروز بیشتر بیماری‌های تنفسی و سرطان و همچنین برهم زدن تعادل اکولوژیک می‌شود.

بزرگ‌ترین پالایشگاه‌ها از آن کیست؟

پالایشگاه‌های نفت با تبدیل نفت خام به محصولات باارزش، نقشی حیاتی در بازار انرژی جهان ایفا می‌کنند. نفت پالایش‌شده یک صادرات باارزش است و کشورهایی که آن را کنترل می‌کنند در مقیاس جهانی نفوذ دارند. خاورمیانه به دلیل داشتن ذخایر بزرگ نفت شناخته‌شده است و کشورهای دیگر واردات زیادی از خاورمیانه دارند. این شامل کره جنوبی می‌شود که نفت خام وارداتی را در برخی از بزرگ‌ترین تاسیسات جهان پالایش می‌کند. ایالات‌متحده نیز بیشترین پالایشگاه‌های نفت را دارد. در حال حاضر حدود 130 تاسیسات عملیاتی در سراسر کشور دارد که روزانه 18 میلیون بشکه نفت تولید می‌کنند. چین با ظرفیت 17 میلیون بشکه در روز که در سال 2021 ثبت شده بود، دوشادوش ایالات‌متحده حرکت می‌کند. با این حال، بر اساس گزارش موسسه تحقیقات اقتصادی و فناوری CNPC، غول نفتی این کشور، انتظار می‌رود ظرفیت پالایش چین به 19 میلیون بشکه در روز برسد و به‌زودی از ایالات‌متحده پیشی بگیرد (اگر قبلاً این اتفاق نیفتاده باشد). کشورهای بعدی با بیشترین پالایشگاه، روسیه و هند هستند. این پالایشگاه‌ها دارای بزرگ‌ترین ظرفیت‌های پالایشی در جهان هستند و روزانه صدها هزار بشکه نفت خام را فرآوری می‌کنند.

1- پالایشگاه جام‌نگر

پالایشگاه Jamnagar یک پالایشگاه نفت خام بخش خصوصی در گجرات، هند است. این پالایشگاه در حال حاضر توانایی تولید یک میلیون و 240 هزار بشکه در روز را دارد که آن را در راس بزرگ‌ترین پالایشگاه جهان می‌نشاند. این مجموعه پالایشگاهی با سرعتی مثال‌زدنی ساخته شده است. گستره و روش‌های بی‌سابقه ساخت، نحوه ساخت پالایشگاه‌های آینده را تغییر داد. در نتیجه، هند از یک خریدار خالص فرآورده‌های نفتی به یک صادرکننده خالص تبدیل شد که امنیت انرژی کشور را تضمین می‌کرد.

2- مجتمع پالایشگاهی پاراگوانا

این مجتمع، واقع در شمال غربی ونزوئلا، یکی از بزرگ‌ترین مجتمع‌های پالایشگاهی جهان است که از سه پالایشگاه شامل پالایشگاه کردون اند آموای در شبه‌جزیره پاراگوانا و پالایشگاه باجو گراند در ایالت زولیا ونزوئلا تشکیل شده است. پالایشگاه‌های Cardon و Amuay دارای ظرفیت ترکیبی برای فرآوری 955 هزار بشکه در روز هستند، در حالی که کارخانه آسفالت باجو گراند می‌تواند 16 هزار بشکه در روز را پردازش کند.

3- مجتمع پالایشگاه اولسان اس.کی. انرژی

در سال 1964 SK Energy مجتمع پالایشگاه اولسان اس.کی. انرژی را توسعه داد و آن را در جایگاه اولین پالایشگاه نفت در کره نشاند. این مجموعه نه‌تنها بزرگ‌ترین مجموعه کره جنوبی، بلکه در آسیا نیز هست. این مجتمع روزانه 840 هزار بشکه نفت خام را فرآوری می‌کند.

4- پالایشگاه رویس

پالایشگاه رویس که ابتدا در ژوئن 1981 تاسیس شد، رسماً در مارس 1982 راه‌اندازی شد. این پالایشگاه در ساحل خلیج فارس، در غرب ابوظبی قرار گرفته است و از سوی شرکت ملی نفت ابوظبی (ADNOC) اداره می‌شود. این تاسیسات می‌تواند روزانه 837 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی را پالایش کند. این موضوع باعث می‌شود این پالایشگاه چهارمین پالایشگاه بزرگ جهان و بزرگ‌ترین در خاورمیانه باشد.

5- پالایشگاه پورت آرتور

پالایشگاه Motiva در پورت آرتور، تگزاس جای دارد و بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت در آمریکای شمالی است. اولین واحدهای فرآوری پالایشگاه پورت آرتور در سال 1902 از طریق شرکت تگزاس که بعداً به نام «تگزاکو» شناخته شد، ساخته شد و به شکل رسمی در سال 1903 شروع به کار کرد. از می 2016، این پالایشگاه به حداکثر ظرفیت خود یعنی 630 هزار بشکه در روز رسیده است.

6- پالایشگاه جزیره جورونگ

پالایشگاه جزیره جورونگ یک پالایشگاه غیریکپارچه است که در سال 1973 کار خود را آغاز کرد و متعلق به شرکت شورون و شرکت ملی نفت چین است. این نفتکش در جنوب غربی سنگاپور قرار دارد و ظرفیت تولید 290 هزار بشکه در روز را دارد.

پیشتاز صف آلودگی

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2025، آلودگی هوا ناشی از منابع سوزاندن زغال سنگ، نفت و گاز سالانه باعث مرگ نزدیک به 9 میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود. همین داده‌ها نشان می‌دهد که 99 درصد از جمعیت جهان هم‌اکنون در مکان‌هایی به سر می‌برند که کیفیت هوای آنها فراتر از محدودیت‌های دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی است و در سطوح بالایی از آلاینده‌ها نفس می‌کشند. این مرگ‌ومیرها در نتیجه افزایش مرگ‌ومیر ناشی از سکته مغزی، بیماری قلبی، بیماری مزمن انسدادی ریه، سرطان ریه و عفونت‌های حاد تنفسی رخ می‌دهد. می‌دانیم که آلودگی هوا در کشورهای با درآمد متوسط ​​تا پایین به دلیل استانداردهای نامناسب آلودگی و کار و توسعه صنعتی بیشترین شیوع را دارد، اما کدام شهرها بیشترین آلودگی را در جهان دارند؟

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، میانگین سالانه غلظت ماده خاص (PM) در سه هزار شهر در 103 کشور بسیار سمی است. دلایل متفاوت است، اما به هر حال، هرچه هوا آلوده‌تر باشد، خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی و قلبی و عروقی بیشتر می‌شود در زیر می‌توانید 15 شهر از آلوده‌ترین شهرهای جهان را مشاهده کنید که بیشتر آنها در خاورمیانه، چین و هند قرار دارند. اما اگر فکر می‌کنید پکن بدترین شهر روی زمین است، در اشتباه هستید: چون حتی به 20 شهر نخست هم راه پیدا نمی‌کند.

1- اونیتشا، نیجریه

به عنوان یک شهر آفریقایی، Onitsha بسیار صنعتی است و در نتیجه سطوح آلودگی هوا در آن افزایش می‌یابد. کیفیت هوا در این شهر 30 برابر بدتر از حد مجاز اعلام‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی است. آنچه در این حد از آلودگی نقش داشته است، ترافیک، دود گازوئیل و کمبود روش‌های مناسب دفع زباله است.

2- پیشاور، پاکستان

پاکستان کشوری است که بسیاری از شهرهای آن آلودگی غیرقابل قبولی دارند. پیشاور دومین شهر آلوده جهان پس از اونیتشاست. انتشار دی‌اکسید کربن به مقدار خطرناک 23 ذره در میلیون می‌رسد، در حالی که مرز تعیین‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی 10 ppm است.

3- لینفن، چین

به نظر می‌رسد چین در فهرست کشورهای دارای هوای آلوده پیشتاز است، اگرچه عملاً تنها کشوری است که برای بهبود کیفیت هوا قدم برداشته و این اقدامات نتایج خوبی را در چند سال اخیر نشان داده است. با این حال، هنوز هم در یکی از شهرهای خود، لینفن، مشکلات عمده آلودگی هوا دارد، به همین دلیل به این فهرست راه یافته است.

شاید فکر کنید آلوده‌ترین شهر چین باید پکن باشد، اما لینفن جایگاهی بدتر دارد. این شهر درست در قلب صنعت زغال سنگ چین واقع شده است. جالب‌تر اینکه لینفن را زمانی «شهر میوه‌ها و گل‌ها» می‌دانستند، اما اکنون آنقدر از آلودگی هوا در رنج است که طبق تخمین‌ها، تنفس در آن برابر با کشیدن سه بسته سیگار در روز است.

4- راولپندی، پاکستان

بازدید از این شهر پاکستانی اصلاً توصیه نمی‌شود، به‌خصوص اگر بیماری‌های تنفسی و قلبی و عروقی دارید. راولپندی به‌خاطر کارخانه‌های نورد فولاد، تاسیسات دباغی چرم، کارخانه‌های مرمریت و پالایشگاه‌های نفت معروف است که همگی در سطوح بالای آلودگی هوا نقش دارند.

5- ریاض، عربستان سعودی

بزرگ‌ترین شهر این کشور، ریاض، کثیف‌ترین نقطه آن نیز در نظر گرفته می‌شود. زباله‌های صنعتی زیاد و ترافیک سنگین، هوا را با مواد شیمیایی خطرناک آلوده می‌کند و طبیعت نیز با آوردن طوفان‌های شن مکرر به شهر به این موضوع دامن می‌زند. نکته خوب این است که نهادهای محلی مانند وزارت بهداشت، شرکت ملی آب و کمیسیون عالی توسعه ریاض تصمیم گرفته‌اند اقدامات عملی و واقع‌بینانه برای کاهش آلودگی را آغاز کنند.

6- کابوه، زامبیا

این شهر زامبیایی دارای مقادیر بالایی از آلودگی سرب است که باعث شده روزانه حدود 300 هزار نفر تحت تاثیر آن قرار بگیرند. بدترین چیز این است که کودکان به‌ویژه آسیب‌پذیر هستند. تمامی عملیات استخراج سرب و ذوب که زباله‌ها را به روش‌های بسیار نامناسب دفع می‌کنند، در 90 سال گذشته وضعیت زمین و هوای شهر را کاملاً تغییر داده و آن را چنان آلوده کرده‌اند که امید چندانی وجود ندارد که روزی دوباره هوای پاک داشته باشیم.

7- دهلی نو، هند

این فهرست اگر شهرهای هند را دربر نمی‌گرفت، کامل نمی‌شد. هند به دلیل سطوح بالای آلودگی و هوای آلوده کاملاً «مشهور» است. اگرچه بسیاری از شهرهای دیگر کشور هر سال بدتر می‌شوند، اما دهلی نو همچنان بدترین شهر است. سطح مه‌دود در دهلی نو اغلب پنج برابر بالاتر از حد سالم است. علاوه بر این، یک لایه ضخیم از دود اغلب روی شهر را پوشانده است.

8- کادونا، نیجریه

اینجا دوباره سروکله نیجریه پیدا می‌شود، با یکی دیگر از شهرهایش که به درجه‌های بالای آلودگی هوا شهره است. کادونا در بخش شمال غربی کشور قرار دارد و PM در هوای آن مدت‌هاست که از سطح قابل قبول فراتر رفته است. کل نیجریه را می‌توان آلوده دانست. بر اساس گزارش بانک جهانی، 94 درصد از جمعیت نیجریه در معرض خطر آلودگی هوا هستند.

9- مزارشریف، افغانستان

مزارشریف سومین شهر بزرگ افغانستان، اگر نگوییم آلوده‌ترین شهر، یکی از آلوده‌ترین شهرهای کشور است. این شهر دارای غلظت بالایی از PM و انواع مواد شیمیایی خطرناک است که در مجموع به کیفیت هوای ضعیف و ناسالم منجر می‌شود.

10- گوالیور، هند

اینجا یکی دیگر از شهرهای هند قرار دارد که در سراسر جهان به دلیل درجه بالای آلودگی هوا شناخته شده است. میزان غلظت PM در این شهر 329 میلی‌گرم بر مترمکعب است که بسیار بالاتر از معیار 60 میلی‌گرم تخمین زده‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی است. سطوح آلودگی هوا به دلایل متعددی مانند عدم کنترل و مدیریت انتشار آلاینده‌های خودروها و تراکم بالای جمعیت افزایش می‌یابد.

11- الله‌آباد، هند

هند در حال حاضر آلوده‌ترین کشور روی زمین است، زیرا تعداد شهرهایی که میزان آلودگی بالایی دارند سالانه در حال افزایش است. غلظت PM در الله‌آباد حدود 317 میلی‌گرم بر مترمکعب است، به این معنی که این شهر فاصله زیادی با گوالیور ندارد. سلامت جمعیت و همچنین تعداد افراد مبتلا به سرطان ریه روزبه‌روز بدتر می‌شود.

12- تِتُوو، مقدونیه

بیایید یک لحظه از خاورمیانه و آسیا فاصله بگیریم و در مورد اروپا صحبت کنیم، زیرا قاره کهن تا کامل بودن فاصله زیادی دارد. احتمالاً تتوو آلوده‌ترین شهر اروپاست؛ زیرا هم هوای قابل تنفس و هم آب آشامیدنی ندارد. سال‌هاست زباله‌های صنعتی در آب ریخته می‌شود و کیفیت هوا نیز افتضاح است. کوه‌ها تتوو را احاطه کرده‌اند و آلودگی همچنان بالا می‌رود. 

13- قاهره، مصر

گذر زمان و مردم، این شهر باستانی و فرهنگی غنی را به یکی از آلوده‌ترین نقاط جهان تبدیل کرده‌اند. سالانه نزدیک به 35 هزار نفر به دلیل کیفیت پایین هوا جان می‌دهند. ترافیک سنگین و سموم صنعتی سبب انتشار مقادیر زیادی از اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و سایر آلاینده‌ها شده است.

14- شیجیاژوانگ، چین

با وجود تلاش‌ها برای پاکسازی کشور، چین به دلیل داشتن چندین شهر با سطح غیرقابل قبول کیفیت هوا شناخته‌شده است. این موضوع اغلب به این دلیل است که این کشور کارخانه‌ها و کارخانه‌های صنعتی قدیمی زیادی دارد. یکی از این شهرها Shijiazhuang است که در بخش شمالی کشور قرار دارد. این شهر خانه تعدادی کارخانه صنعتی است که از زغال سنگ استفاده می‌کنند و در نتیجه باعث آلودگی هوا می‌شوند.

15- بوشهر، ایران

این شهر ساحلی ایران به کیفیت هوای نامناسبش نیز معروف است. ناگفته نماند که سطوح PM در آنجا نیز مدت‌هاست از مقدار سالم در نظر گرفته‌شده بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی فراتر رفته است.

در این بخش تنها به 15 شهر از آلوده‌ترین شهرهای جهان اشاره کردیم. با این حال، اکثر آنها از کانون توجه خارج می‌شوند. آلودگی هوا مشکل همه ماست، نه‌تنها برای مکان‌هایی که در بالا بیان شد. اگر این مشکل را جدی نگیریم و اقدام عملی انجام ندهیم، ممکن است به‌زودی مجبور شویم در جهانی با هوای غیرقابل تنفس و آب غیرقابل آشامیدن زندگی کنیم.