آخرین میخ به تابوت غرب

  زهرا اکبری: مناسبات ایران و اتحادیه اروپا وارد فصل جدیدی شده که تحت تاثیر تحولات در شکاف‌های متقاطع به سمت واگرایی متمایل شده است. شروع این واگرایی زمانی بود که ادی راما، نخست‌وزیر آلبانی با انتشار پیامی تصویری در رسانه اجتماعی اعلام کرد که در پی حمله سایبری گسترده ایران در ماه جولای علیه این کشور، روابط دیپلماتیک خود با تهران را قطع کرده است. پس از آن کی‌یف با مطرح کردن ادعای خود مبنی بر ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه برای به‌کارگیری در جنگ اوکراین، کاهش روابط و مناسبات دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران را در دستور کار خود قرار داد. در تازه‌ترین تحولات نیز اتحادیه اروپا در واکنش به اعتراضات مردمی در ایران تحریم‌هایی را علیه وزیر ارتباطات ایران، پلیس امنیت اخلاقی و بخش سایبری سپاه پاسداران اعمال کرد. تحریم‌های جدید، اتحادیه اروپا را در کنار انگلستان، ایالات متحده و کانادا برای اعمال تحریم‌های حقوق‌ بشری علیه ایران قرار می‌دهد. این فضای جدید تا اندازه بسیار زیادی می‌تواند بر مسائل مهم دیپلماتیک با محوریت برجام و پروسه احیای توافق هسته‌ای اثرگذار باشد. در همین رابطه این گزاره تحلیلی هم وجود دارد که اتفاقاً اروپایی‌ها با سرخوردگی دیپلماتیک و ناامیدی از احیای برجام به دنبال تقابل تمام‌عیار با ایران هستند؛ بنابراین از هر اتفاق و مساله‌ای در جهت ایجاد اهرم فشار به تهران استفاده خواهند کرد. در واکنش به این اقدام جمهوری اسلامی در نامه‌ای به سفرای برخی از کشورهای اروپایی نسبت به موضع اروپا در اعتراضات سراسری مردم در ایران هشدار داد. در این نامه به شکننده بودن روابط اشاره و هشدار داده شد که تحریم‌های احتمالی اروپا علیه ایران ضربه‌ای زیان‌بار خواهد بود. به نوشته پولیتیکو، غلامحسین دهقانی، فرستاده جمهوری اسلامی به اتحادیه اروپا، در نامه‌ای به سفرای اتحادیه به شرح یک روایت از رویدادهای اخیر در ایران پرداخته و گفته است که «چنانچه اروپا نکات ظریف وضعیت فعلی را در نظر نگیرد، تبعات بسیار جدی دربر خواهد داشت، و روابط دوجانبه ممکن است دوام نیاورد». جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز نامه‌ای مشابه از سوی وزیر امور خارجه ایران دریافت کرده است. چند سفیر اروپایی در ایران نیز دریافت نامه را تایید کرده‌اند. در این پرونده تلاش می‌کنیم تحولات اخیر در روابط ایران و اروپا را مورد بررسی قرار داده و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که آیا روابط ایران و اروپا در آستانه یک بحران قرار گرفته است؟ قطع روابط با اروپا چه عواقبی برای ایران دارد؟ با توجه به تحریم‌های اروپا چه سرنوشتی در انتظار برجام است؟ آیا اروپا اهمیتی برای آینده برجام قائل است؟ آیا مذاکرات برجام بار دیگر در دستور کار طرفین قرار خواهد گرفت؟