سیلی شیلی به چپ

   زهرا اکبری: با پیروزی گابریل بوریچ نامزد چپ‌گرا در شیلی عده‌ای گمان می‌کردند هوگو چاوز جدیدی در آمریکای لاتین ظهور کرده و شیلی به جمع کشورهای چپ آمریکای لاتین از جمله آرژانتین، بولیوی، هندوراس، مکزیک، پرو، کوبا، نیکاراگوئه و ونزوئلا پیوسته است. اما نتایج همه‌پرسی اخیر قانون اساسی نشان داد که اکثریت رای‌دهندگان مخالف برنامه‌های رادیکال بوریچ برای تغییر قانون اساسی هستند. سه دهه بعد از کناره‌گیری آگوستو پینوشه از قدرت، شیلی شاهد نوعی تداوم سیاسی قابل ملاحظه بوده است؛ از یک طرف مدل اقتصادی مدنظر پینوشه را که بر اقتصاد آزاد مبتنی بود حفظ کرده است، و از طرف دیگر نظامی دموکراتیک ایجاد کرده است که اعتدال سیاسی در آن حرف اول را می‌زند، به حقوق بشر احترام گذاشته می‌شود و فقر را نیز کاهش داده است. اما نتایج انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری این کشور تمام معادلات را به هم ریخت. دور اول انتخابات با این شاخصه همراه شد که نامزدهای دو بلوک اصلی چپ-میانه و راست شیلی که پس از پایان دیکتاتوری پینوشه به تناوب قدرت را در دست داشتند، از کسب آرای لازم برای ورود به دور دوم انتخابات بازماندند و در عوض کاست از یک حزب تازه‌تاسیس راست پوپولیست و بوریچ از جبهه‌ای جدید از احزاب چپ‌گرا با نام «به کرامت انسانی رای می‌دهم» به دور دوم راه یافتند.

این جبهه در آستانه رفراندوم برای تدوین یک قانون اساسی جدید شکل گرفت. برگزاری چنین رفراندومی حاصل توافق سباستین پینرا رئیس‌جمهور وقت شیلی با رهبران اعتراض‌های سال 2019 بود. جرقه این اعتراضات را گرانی بلیت مترو زد، ولی دامنه و وسعت مطالبات دامن قانون اساسی را هم گرفت. رفراندومی که سال ۲۰۲۰ در پی توافق ناشی از اعتراضات سال ۲۰۱۹ برگزار شد باید به این سوال پاسخ می‌داد که آیا باید قانون اساسی فعلی اصلاح شود یا قانونی جدید نوشته شود و نیز به این سوال که چه نهادی باید این کارها را انجام دهد. در هر دو مورد حرف معترضان و نمایندگان و احزاب چپ و میانه نزدیک به آنها به کرسی نشست: یک قانون اساسی کاملاً جدید که یک مجمع انتخابی بدون سهمی از نمایندگان مجلس شورای کنونی آن را تدوین خواهد کرد. در همین راستا بوریچ به عنوان رئیس‌جمهوری جدید شیلی، عهده‌دار انتقال کشور به دوران مهمی از تغییرات بزرگ اجتماعی اقتصادی شد تا قانون اساسی در حال آماده‌سازی را تثبیت کرده و به رویای تحولات اجتماعی وعده داده‌شده جامه عمل بپوشاند. او در این رابطه گفت: «در جایی شیلی مهد نئولیبرالیسم بود، همچنین گور آن خواهد بود... جنگ صلیبی ما در این مرحله این خواهد بود که امید بر ترس در سراسر شیلی غلبه کند.» اما نتیجه انتخابات یک عقب‌گرد بزرگ برای چپ سیاسی و دولت اصلاح‌طلب چپ گابریل بوریچ بود که با تمام توان تلاش کرد تا شیلی را به آرامگاه نئولیبرالیسم تبدیل کند.