یورش خودروهای برقی

آیا قرار است چین موج جدیدی از حذف صنعتی‌سازی در جهان ثروتمند به راه بیندازد؟ در سال‌های 2011-1997 که چین به نظام تجارت جهانی وارد شد و صادرات کالاهای ارزان‌قیمت را به سرتاسر جهان آغاز کرد حدود یک‌ میلیون کارگر بخش تولید در آمریکا شغل‌شان را از دست دادند. از آن زمان به بعد «تکانه چین» برای همه چیز از افزایش مرگ‌ومیر در طبقه کارگر آمریکا تا انتخاب دونالد ترامپ مقصر جلوه داده می‌شود. رد دیدگاه‌های لیبرال در قبال تجارت هم موجب شد امروزه بسیاری از سیاستمداران به سیاست صنعتی روی آورند. در حال حاضر هم خودروسازان چینی صعود حیرت‌آوری را تجربه می‌کنند. این امر نگرانی‌ها در مورد یک تکانه مخرب دیگر را برمی‌انگیزد. اما واقعیت آن است که به جای نگرانی باید از موفقیت خودروهای چینی خوشحال شد. تا همین پنج سال پیش میزان صادرات خودرو از چین یک‌چهارم ژاپن، بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو در آن زمان بود. اما هفته گذشته صنعت خودرو چین اعلام کرد که این کشور در سال 2023 بیش از پنج میلیون خودرو -بیشتر از کل صادرات ژاپن- صادر کرده است. در سه ماه چهارم سال، شرکت بی‌وای‌دی (BYD) بزرگ‌ترین خودروساز چین نیم‌میلیون خودرو برقی فروخت و شرکت تسلا را با فاصله زیادی پشت سر گذاشت. خودروهای برقی چین آنقدر جذاب، پیشرفته و از همه مهم‌تر ارزان هستند که تنها محدودیت صادرات آنها کمبود کشتی برای حمل آنهاست. در حالی که جهان به سمت کربن‌زدایی پیش می‌رود تقاضا افزایش می‌یابد. چین می‌تواند تا سال 2030 سهم خود را از بازار جهانی دو برابر کند و به یک‌سوم برساند و به سلطه قهرمانان ملی غرب و به ویژه اروپا پایان دهد. این بار سیاستمداران آسان‌تر می‌توانند چین را عامل از دست رفتن مشاغل در غرب بدانند. فضای تنش‌آلود ژئوپولیتیک این احساس را تقویت می‌کند که تولید یارانه‌ای در چین کارگران غربی را بیکار می‌کند. البته نمی‌توان وجود یارانه‌ها را انکار کرد. چین از زمان آغاز برنامه «ساخت چین» در سال 2014 آشکارا قواعد تجارت جهانی را زیر پا گذاشت و رگباری از کمک‌های نقدی را به سمت خودروسازان روانه کرد. نمی‌توان ارزش وام‌های کم‌بهره، تزریق سهام، یارانه‌های خرید و قراردادهای دولت را با خودروسازان چین تعیین کرد. اما برآوردها نشان می‌دهند کل هزینه‌کرد عمومی در این صنعت حدود یک‌سوم فروش خودروهای برقی در پایان دهه 2010 بوده است. این یارانه‌ها علاوه بر سرقت فناوری‌ها بود که از طریق مشارکت با خودروسازان غربی و باتری‌‌سازان غرب و کره جنوبی انجام می‌شد. بنابراین سیاستگذاران جهان ثروتمند وسوسه می‌شوند که از خودروسازان کشورشان در برابر یورش رقابت دولتی چین محافظت کنند. کمیسیون اروپا در ماه اکتبر تحقیقاتی را درباره خودروهای چینی آغاز کرد. گفته می‌شود که رئیس‌جمهور جو بایدن قصد دارد تعرفه‌ این خودروها را بالا ببرد، هرچند خودروسازان آمریکایی تحت قانون کاهش تورم کمک 5 /27‌درصدی دریافت کرده‌اند و کمتر در معرض خطر رقابت با چین قرار دارند. اما مسدود کردن راه خودروهای چینی یک اشتباه است. عرضه خودروهای ارزان، آماده و سبز منافع زیادی برای غرب دارد و هزینه‌های اختلال و خطرات آن را خنثی می‌کند. یک دلیل آن است که صرف‌نظر از بحث تجارت با چین، بازار خودرو به زودی زیرورو خواهد شد. در سال 2022 بین 16 تا 18 درصد از خودروهای جدیدی که در سرتاسر جهان فروخته می‌شدند برقی بودند. اتحادیه اروپا در سال 2035 فروش خودروهای درون‌سوز را ممنوع می‌کند. بنگاه‌ها در مسیر گذار به ساخت خودروهای برقی تلاش دارند تا نیروی کارشان را نگه دارند، اما این فرآیند به نیروی کار کمتری نیاز دارد. اولین تکانه چین عامل حذف فقط یک‌پنجم کل مشاغل تولیدی در زمان خودش بود و بقیه آن در نتیجه پیشرفت‌های مطلوب فناوری صورت گرفت. به همین ترتیب ممکن است اثرات ناشی از حرکت به سمت خودروهای برقی با تاثیرات اقدامات چین اشتباه گرفته شوند. دوم، به منافع حاصل از آزادی جریان تجارت توجه کنید. خودروها جزو بزرگ‌ترین اقلام خرید افراد هستند و در آمریکا هفت درصد از مصرف را تشکیل می‌دهند. ارزان شدن خودرو موجب می‌شود در زمانی که تورم بر دستمزدهای واقعی تاثیر گذاشته است مردم بتوانند به خرید سایر اقلام بپردازند. خودروهای چینی نه‌تنها ارزان‌ترند، بلکه به خاطر ویژگی‌های هوشمند و ارتباط با اینترنت کیفیت بالاتری هم دارند. همچنین وجود صنعت خودرو به معنای رشد اقتصادی یک کشور نیست. دانمارک بالاترین استانداردهای زندگی را در دنیا دارد، اما هیچ خودروساز مطرحی ندارد. اقتصاد چین هم با وجود جریان خودروها در خطوط مونتاژ وضعیت مناسبی ندارد. بخشی به آن دلیل که یارانه‌ها و کنترل‌های دولتی آن را دچار اختلال کرده‌اند. سرانجام، منافع آن برای محیط زیست را در نظر بگیرید. سیاستمداران سرتاسر جهان می‌دانند که به خاطر بازخوردهای منفی علیه سیاست‌های پرهزینه کاهش تصاعدها نمی‌توان به راحتی از مصرف‌کنندگان خواست که سبز شوند. در حال حاضر خودروهای برقی از خودروهای احتراقی گران‌ترند (هرچند هزینه نگهداری کمتری دارند). بنابراین پذیرش خودروهای برقی ارزان‌قیمت چینی می‌تواند گذار به سمت تصاعد صفر خالص را تسهیل کند. ارزان‌ترین خودرو برقی شرکت بی‌وای‌دی حدود 12 هزار دلار و ارزان‌ترین خودرو برقی تسلا 39 هزار دلار قیمت دارند. اما بحث مخاطرات چه می‌شود؟ معمولاً در مورد مخاطرات واردات ارزان اغراق می‌شود. تجربه ظهور خودروسازان ژاپن و کره‌ جنوبی در دهه 1980 نشان داد که رقابت موجب پیشرفت بنگاه‌های داخلی می‌شود و خودروسازان جدید هم در نهایت فرآیند تولید را به نزدیکی مصرف‌کنندگان انتقال می‌دهند. هم‌اکنون شرکت بی‌وای‌دی در حال احداث کارخانه‌ای در مجارستان است و بسیاری از خودروسازان چینی به دنبال پایگاهی در آمریکای شمالی هستند. همزمان، شرکت‌هایی مانند فورد و فولکس‌واگن تلاش می‌کنند عقب نمانند. شرکت تویوتا سال گذشته اعلام کرد که با فناوری جدید وزن و هزینه باتری‌هایش را پایین می‌آورد. بنابراین سیاستگذاران باید غریزه حمایت‌گرایی خود را مهار کنند و فقط نگران احتمال بسیار بعید فروپاشی خودروسازی‌هایشان باشند. اگر افزایش سهم چین از مازاد به افزایش رقابت بینجامد جایی برای نگرانی نیست. اگر چین می‌خواهد از پول مالیات‌دهندگانش به مصرف‌کنندگان جهان یارانه بپردازد و سرعت گذار سبز را بیشتر کند، بهترین واکنش آن است که از چنین کاری استقبال کنیم.