مالیات فرامرزی کربن

ترجمه: جواد طهماسبی-قیمت‌گذاری بر کربن موثرترین راه برای مقابله با تغییرات اقلیمی است اما اگر قرار باشد این رویکرد به خوبی عمل کند باید تصاعد کربن در همه‌جا قیمت داشته باشد. کمیسیون اروپا در 14 جولای پرده از طرحی برداشت که تعرفه‌ای را برای واردات کالاهای کربن‌بر (کالاهایی که در ساخت آنها کربن زیادی تولید می‌شود) تعیین می‌کند. از آنجا که این کالاها در خارج از اتحادیه اروپا تولید می‌شوند در چارچوب طرح قیمت‌گذاری کربن قرار ندارند. این طرح در واقع مانعی بر سر راه آن دسته از بنگاه‌های اروپایی است که با هدف فرار از قیمت کربن کارخانه‌های تولیدی خود را به دیگر نقاط جهان انتقال می‌دهند. آنها به این ترتیب می‌توانند بدون پرداخت هیچ جریمه‌ای به آلوده‌ کردن محیط ادامه دهند و نگذارند خود مغلوب رقبایی شوند که در آن مناطق کار می‌کنند. همچنین طرح کمیسیون اروپا مشوق آن دسته از بنگاه‌های خارجی خواهد بود که برای فروش در اتحادیه به سمت سبز شدن پیش می‌روند.دلایل محکم زیادی برای استفاده از قیمت‌گذاری کربن در واردات وجود دارد اما این سوال باقی می‌ماند که چگونه می‌توان چنین طرحی را اجرا کرد بدون آنکه چرخه‌ای خسارت‌بار از حمایت‌گرایی ایجاد کند.اگر قیمت‌گذاری کربن در کل جهان اعمال می‌شد هزینه‌های اجرای توافق‌نامه تحولات اقلیمی پاریس تا 79 درصد کاهش می‌یافت و نیروهای بازار می‌توانستند کم‌هزینه‌ترین راه را برای کاهش تصاعد گازهای گلخانه‌ای پیدا کنند. اما ایجاد بازار جهانی کربن یک رویا بیش نیست (البته چین درصدد است بزرگ‌ترین سامانه تجارت مبتنی بر تصاعد کربن را راه‌اندازی کند اما مجوزهایی که این سامانه صادر می‌کند بسیار ارزان خواهند بود). وضع تعرفه برای کربن هم ممکن است اقدامی با بازخورد معکوس باشد.طرفداران تجارت آزاد از جمله نشریه اکونومیست تعرفه‌ها را از اصل نمی‌پذیرند. واردات کم‌هزینه قیمت‌ها را پایین می‌آورد، گزینه‌های بیشتری را پیش‌رو قرار می‌دهد، بهره‌وری را افزایش می‌دهد و انگیزه نوآوری را تقویت می‌کند. بنگاه‌ها و کارگران همواره خواستار آن هستند که در برابر رقبای خارجی از آنها حمایت شود. آنها می‌گویند که باید در برابر رقابت ناعادلانه خارجی از مشاغل و درآمدها محافظت کرد. در مقابل، لیبرال‌ها در پاسخ می‌گویند خسارتی که عملیات بازار آزاد بر شرکت‌های موجود وارد می‌کند (آن چیزی که اقتصاددانان «عوامل بیرونی پولی» می‌نامند) آنقدر زیاد نیست که مداخله دولت‌ها را توجیه کند. جان استوارت میل در سال 1859 و 16 سال پس از تاسیس اکونومیست در مقابله با قانون ذرت (Corn Law) نوشت «جامعه هیچ حق قانونی یا اخلاقی به شرکت‌ها برای مصونیت از این نوع آسیب‌های رقابتی نمی‌دهد». در آن زمان قانون ذرت در طرفداری از مالکان مزارع مانع واردات مواد غذایی ارزان‌قیمت به بریتانیا می‌شد.اما تعرفه کربن به‌طور ذاتی عامل حمایت‌گرایی نیست. این تعرفه تلاشی برای گسترش حوزه دخالت نیروهای بازار به شمار می‌رود و قصد محدود کردن آنها را ندارد.فرصت آلوده‌سازی جو بدون پرداخت جریمه نوعی یارانه آسیب‌زاست و شدت آن زمانی بیشتر می‌شود که به طور نابرابر در فراسوی مرزها وجود داشته باشد.جلوگیری از تغییرات اقلیمی به نفع همگان است. بدان‌معنا که شهروندان هر کشور به طور مستقیم از کاهش تصاعد گازهای گلخانه‌ای منتفع خواهند شد و فرقی نمی‌کند که این تصاعد در کجا انجام می‌گیرد. بنابراین قیمت‌گذاری کربن در مرزها را باید یک مورد خاص دانست، نه مقدمه‌ای برای استفاده از تعرفه‌ها به عنوان ابزار تحمیل مقررات یا استانداردهای داخلی در خارج از کشور.بنابراین مشکلاتی که در زمینه تعرفه‌های کربن پیش می‌آیند اخلاقی یا اقتصادی نیستند بلکه ماهیتی عملی و سیاسی پیدا می‌کنند. اجرای عادلانه این سیاست مستلزم آن است که دقیقاً معین شود در تولید هر کالای وارداتی چه اندازه کربن متصاعد شده است و دولت‌های خارجی تا چه میزان بر آن مالیات کربن وضع کرده‌اند. کمیسیون اروپا در سال 2018 اعلام کرد این امر کاملاً غیرقابل مدیریت است. از آن زمان هم چیزی تغییر نکرد.طرح جدید اتحادیه اروپا فقط در مورد صنایعی کاربرد دارد که در حال حاضر یارانه دریافت می‌کنند. سیمان و کودهای شیمیایی مشهورترین نمونه‌ها هستند. اما حتی در این صورت هم، طرح اروپا بر مبنای مقررات مصلحتی قرار می‌گیرد. هرگاه نتوان شدت آلایندگی کربنی فرآیندهای یک تولیدکننده خارجی را برآورد کرد آن را در سطح بدترین 10 درصد شرکت‌های اروپایی در نظر می‌گیرند.شرکت‌های موجود منتظرند ببینند خارجی‌ها در انبوه کاغذبازی‌ها درگیر شده‌اند. برخی از اعضای پارلمان اروپا تلاش می‌کنند این طرح را در جهت منافع بنگاه‌های محلی اصلاح کنند. جان کری نماینده آمریکا در امور اقلیمی گفته است که ایالات متحده نیز درصدد اعمال مالیات فرامرزی کربن است. این امر قابل دفاع نیست مگر اینکه آمریکا ابتدا قیمت‌گذاری صحیح کربن را در داخل انجام دهد.صندوق بین‌المللی پول جایگزینی را برای تعرفه‌ها پیشنهاد می‌دهد. در این روش یک حداقل مالیات کربن در سطح جهان و بر اساس مذاکره تعیین می‌شود و مقدار آن با توجه به تولید ناخالص داخلی (GDP) تغییر می‌کند. اما هنوز مشخص نیست که چنین پیشنهادی قابل اجرا باشد. ویلیام نوردهاوس اقتصاددان محیط‌زیست و برنده جایزه نوبل عقیده دارد کشورهای علاقه‌مند به این موضوع باید باشگاهی اقلیمی تشکیل دهند که در آن کربن قیمت‌گذاری می‌شود و سپس تعرفه‌های تنبیهی ثابت برای کشورهایی اعمال می‌شود که از پیوستن به باشگاه امتناع ورزند. می‌توان روش موفقیت‌آمیز برای قیمت‌گذاری کربن متصور شد که شامل تعرفه‌ها نیز باشد. اما این‌گونه طرح‌ها خطر حمایت‌گرایی یا تسلط دیگران را به همراه دارند. دولت‌ها باید با احتیاط گام بردارند و همزمان این واقعیت را درک کنند که ناکامی در قیمت‌گذاری مناسب کربن خود بزرگ‌ترین خطر خواهد بود.

منبع: اکونومیست