رشد جهانی
گسل‌های جدید زیر پای اقتصاد
ترجمه: جواد طهماسبی- همه‌گیری کرونا یک رکود دهشتناک اقتصادی را به همراه آورد اما هم‌اکنون چشم‌انداز یک رونق هیجان‌آور و عجیب خودنمایی می‌کند. بهای نفت اوج گرفته است و رستوران‌ها و بنگاه‌های حمل‌ونقل برای استخدام کارکنان با یکدیگر رقابت می‌کنند. نشانه‌های بازار حاکی از آن‌اند که امسال سود بنگاه‌های بورسی به بالاترین میزان خواهد رسید و بازارهای بورس از انرژی و پویایی سرشار شده‌اند. شاخصی که جی‌پی مورگان چیس و ای‌اس‌اچ مارکیت معرفی کرده‌اند نشان می‌دهد که پس از دوران شکوفایی سال 2006 اکنون رشد جهانی به بالاترین میزان رسیده است. هر نوع گریز و دوری از کووید 19 می‌تواند دلیلی برای جشن و شادمانی باشد. اما رونق اقتصادی کنونی همزمان یک منبع نگرانی است. سه خط گسل در زیر پا قرار دارند. این سه خط با یکدیگر تعیین می‌کنند که چه کسانی پیشرفت خواهند کرد و آیا غیرعادی‌ترین بهبود اقتصادی تاریخ پایدار خواهد بود یا خیر.
اولین گسل گروه واکسینه‌شده را از واکسینه‌نشده‌ها جدا می‌سازد. تنها کشورهایی که واکسن را در بازوان مردم تزریق کرده‌اند قادر به مهار کووید 19 خواهند بود. تنها با این شرایط مغازه‌ها، کافه‌ها و ادارات برای همیشه بازگشایی می‌شوند و مشتریان و کارمندان می‌توانند با اطمینان از خانه خارج شوند. اما تاکنون از هر چهار نفر یک نفر در جهان دوز اول واکسن را دریافت کرده‌اند و فقط یک نفر از هر هشت نفر به‌طور کامل واکسینه شده است. حتی در آمریکا برخی ایالاتی که نرخ واکسیناسیون پایین‌تری دارند در برابر سویه دلتا آسیب‌پذیرترند.
خط گسل دوم بین عرضه و تقاضا قرار می‌گیرد. کمبود ریزتراشه‌ها تولید لوازم الکترونیکی و خودروها را درست در زمانی مختل ساخته است که مصرف‌کنندگان آماده ولخرجی هستند. هزینه حمل کالا از چین به بنادر کرانه باختری آمریکا در مقایسه با دوران قبل از همه‌گیری چهار برابر شده است. حتی اگر این تنگناها برطرف شوند باز شدن دیگر اقتصادها به خلق عدم توازن جدید می‌انجامد. در برخی کشورها مردم به صرف نوشیدنی در کافه بیشتر علاقه‌مندند تا به کار کردن در پشت پیشخوان. این امر یک کمبود ساختاری نیروی کار در بخش خدمات پدید می‌آورد.
بهای مسکن به بالاترین سطح رسیده است و این بدان معناست که اجاره‌بها نیز به زودی بالا می‌رود. این امر پایداری تورم را به همراه دارد و این احساس عمیق را ایجاد می‌کند که مسکن از حوزه توان مالی خارج خواهد شد.
سومین خط گسل به باز‌پس‌گیری بسته‌های محرک بازمی‌گردد. فرآیند مداخله‌های دولتی که سال گذشته آغاز شد باید در یک نقطه زمانی معکوس شود. از زمان آغاز همه‌گیری، بانک‌های مرکزی کشورهای ثروتمند بیش از 10 تریلیون‌دلار دارایی خریده‌اند و اکنون با اضطراب در جست‌وجوی راهی هستند که بتوانند خود را خلاص سازند بدون آنکه اعمال سختگیری‌ها بازارهای سرمایه را آشفته کند. اقتصاد چین که در سال 2020 کوچک‌تر نشد نشانه‌ای از آنچه پیش‌رو است فراهم می‌سازد. این کشور امسال سیاست اعتبارات خود را انقباضی کرد و در نتیجه سرعت رشد اقتصاد کاهش یافت. همزمان، طرح‌های کمک‌رسانی اضطراری دولتی از قبیل گسترش بیمه بیکاری و تمدید مهلت تخلیه اماکن به پایان خود نزدیک می‌شوند. احتمال اعطای بسته‌های محرک به خانوارها در سال 2022 وجود ندارد. کسری‌ها به جای انبساط یافتن منقبض می‌شوند و کندی رشد را به همراه می‌آورند. اقتصادها تاکنون به میزان زیادی موفق شده‌اند از ورشکستگی بگریزند اما هیچ‌کس نمی‌تواند خوبی عملکرد بنگاه‌ها در زمان سررسید وام‌ها را تضمین کند. کارگران نیز نمی‌توانند همچنان با هزینه مالیات‌دهندگان به مرخصی باحقوق ادامه دهند. شاید چنین تصور شود که رویدادی شدید مانند یک همه‌گیری و پاسخ‌های دولتی بی‌سابقه متعاقب آن در نهایت جرقه یک واکنش اقتصادی شدید جهانی را فروزان می‌کند. افراد بدبین از بازگشت به نرخ تورم به سبک دهه 1970 یا یک فروپاشی مالی صحبت می‌کنند یا نگران‌اند که کمک‌های دولتی منابع انرژی زیربنایی سرمایه‌داری را تهی سازد. این‌گونه پیش‌بینی‌های آخرالزمانی امکان‌پذیر هستند اما احتمال بروز آنها حداقل است. بهترین راه برای اندیشیدن به این چشم‌انداز غیرعادی آن است که ببینیم این سه خط گسل چگونه در اقتصادهای مختلف تعاملات متفاوتی با یکدیگر دارند.
کار خود را از آمریکا شروع می‌کنیم. با وجود فراوانی واکسن‌ها و بسته‌های بزرگ محرک اقتصادی، این کشور بیش از هر جای دیگر در معرض خطر داغی بیش از حد قرار دارد. در ماه‌های اخیر تورم آمریکا به سطوحی رسیده که از اوایل دهه 1980 به بعد دیده شده بودند. با تغییر فعالیت‌های اقتصادی بازار کار تحت فشار قرار می‌گیرد. حتی با وجود افزایش 850 هزارموردی فرصت‌های شغلی در ماه ژوئن و شمار زیاد جاهای خالی شغلی تعداد افرادی که در بخش‌های سرگرمی و گردشگری کار می‌کنند در مقایسه با دوران قبل از همه‌گیری 12 درصد کمتر شده است. عدم تمایل کارگران به بازگشت به کار در این صنعت باعث شد نرخ دستمزدها بالا برود. در مقایسه با فوریه 2020 دستمزد ساعتی تقریباً هشت درصد افزایش یافته است. شاید وقتی مزایای اضطراری بیکاری در ماه سپتامبر قطع شوند کارگران به سرکار بازگردند. اما در کشورهایی مانند استرالیا که چنین طرح و مزایایی را ارائه نداده است باز هم کمبود نیروی کار دیده می‌شود. احتمالاً دیدگاه‌ها نسبت به کار در پایین‌ترین سطوح درآمدی و در میان پیشخدمت‌ها و پاکبان‌ها تغییر کرده‌اند و این تغییر دیگر منحصر به حرفه‌ای‌هایی نیست که در آرزوی کشتی‌های تفریحی و مزایای جانبی سخاوتمندانه به سر می‌برند. تمام این نشانه‌ها حاکی از آن‌اند که اقتصاد آمریکا داغ خواهد شد و فدرال‌رزرو مجبور می‌شود سیاست انقباضی طولانی‌مدتی در پیش گیرد. در دیگر نقاط جهان ثروتمند شدت بحران کمتر است. از آن جمله می‌توان به واکسینه‌نشده‌ها از جمله ژاپن اشاره کرد که فقط 15 درصد از جمعیت آن به‌طور کامل واکسن زده‌اند. اروپا در واکسیناسیون خود را به دیگران می‌رساند اما بسته‌های محرک کمتر و کوچک‌تری ارائه کرده است در نتیجه سطح تورم در آن به سطوح تورم آمریکا نمی‌رسد.
در بریتانیا، فرانسه و سوئیس 8 تا 13 درصد از کارمندان تا پایان ماه می همچنان از طرح مرخصی باحقوق استفاده می‌کردند. در تمام این اقتصادها این خطر وجود دارد که سیاستگذاران در برابر تورم موقت و وارداتی واکنش بیش از حد نشان دهند و حمایت‌ها را به سرعت قطع کنند. در این صورت اقتصادهای آنها آسیب خواهد دید درست همان‌گونه که اقتصاد منطقه یورو پس از بحران مالی 2009-2007 دچار آسیب شد.
کشورهای دارای درآمد کم و متوسط شرایط بغرنجی دارند. آنها باید از افزایش تقاضای جهانی برای کالاهای تجاری و محصولات کارخانه‌ای منتفع شوند اما برعکس گرفتار شده‌اند. اندونزی که با موج دیگر کووید 19 دست‌وپنجه نرم می‌کند ذخایر اکسیژن را از صنعت به بیمارستان‌ها سوق می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود برای سومین بار در 25 سال گذشته، رشد اقتصادی کشورهای فقیر نیازمند به واکسن در سال 2021 بسیار آهسته‌تر از رشد کشورهای ثروتمند باشد.
کووید 19 روند بهبود اقتصاد کشورهای نوظهور را تضعیف می‌کند و آنها همزمان چشم‌انداز افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو را پیش‌روی خود می‌بینند. در این صورت ارزش پول آنها رو به کاهش می‌گذارد چراکه سرمایه‌گذاران به خرید دلار روی می‌آورند و در نتیجه خطر بی‌ثباتی مالی این کشورها را تهدید می‌کند. بانک‌های مرکزی آنها نمی‌توانند تورم موقت یا وارداتی را نادیده بگیرند. به تازگی برزیل، مکزیک و روسیه نرخ بهره را بالا برده‌اند و دیگر کشورها از آنها پیروی خواهند کرد. ترکیب تاخیر در واکسیناسیون و تسریع در اعمال سیاست‌های انقباضی ترکیبی خطرناک خواهد بود.
آمادگی برای پناه گرفتن
چرخه اقتصادی حرکتی دیوانه‌وار دارد و تنها ظرف یک‌سال با دوران رکود فاصله زیادی گرفته است. شاید تا تابستان 2022 اکثر مردم واکسینه شوند، کسب‌وکارها خود را با الگوی جدید عرضه و تقاضا سازگار سازند و محرک‌های اقتصادی به روش‌های گذشته فراهم شوند. اما در این شکوفایی عجیب مراقب خطوط گسل‌ها باشید.
منبع: اکونومیست
