سال سخت مستاجران

  سردار خالدی: در بازار اجاره در همین روزهای ابتدایی سال جاری، قیمت‌ها با شتاب در حال افزایش است. روایت میدانی در بازار اجاره شهر تهران نشان می‌دهد، موجران نرخ‌های پیشنهادی‌شان را دوباره تغییر و دست‌کم بالای 50 درصد افزایش داده‌اند. موضوعی که از نگاه مشاوران املاک پایتخت حتی می‌تواند در روزهای آینده هم دستخوش تغییر قرار گیرد. بازار اجاره تابعی از بهای مسکن است و افزایش قیمت مسکن می‌تواند موتور افزایش قیمت اجاره‌بها را هم روشن نگه دارد. با این وصف تورم عمومی، شرایط تورمی، انتظارات بالای تورمی و جهش‌های ارز می‌تواند به بازار اجاره در اقتصاد ایران خط بدهد و به این ترتیب قیمت‌ها در سطح بالا نگه داشته شود. بازار اجاره اگرچه نخستین بازاری نیست که در سال جدید با جهش قیمت مواجه است اما می‌توانیم بگوییم جزو نخستین بازارهایی است که افزایش قیمت‌ها را در سال جدید تجربه می‌کند. گزارش‌ها همچنین گویای این است که بازار اجاره با جهش مواجه شده و در فصل اجاره (اواخر خرداد و فصل تابستان) احتمالاً افزایش قیمت‌ها بیشتر خودش را نشان دهد.

در این وضعیت که بازار اجاره با جهش قیمت روبه‌رو است، بسیاری از پیامدهای ناگوار ابراز نگرانی کرده‌اند که به‌طور مستقیم می‌تواند روی افزایش هزینه مسکن در سبد خانوارها اثر بگذارد و در نتیجه، کاهش رفاه خانوارها را به دنبال داشته باشد. البته فشار محسوس در بازار اجاره تنها به همین‌جا ختم نمی‌شود و می‌تواند باعث مهاجرت معکوس منفی یا تغییر سبک زندگی خانوارها هم شود. تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی از شاخص بهای اجاره مسکن که در آذر سال 1401 (فصل سوم سال) منتشر شد نشان می‌دهد، متوسط رشد اجاره‌بها در مناطق شهری ایران (بزرگ، متوسط و کوچک) نزدیک 50 درصد بوده است. این متوسط رشد اجاره‌بها در سه ماه ابتدایی سال جاری هم ممکن است دست‌کم تکرار شود و سال سختی برای مستاجران رقم بزند. در پرونده این هفته با بررسی روند بازارها به سراغ بازار اجاره رفته و می‌خواهیم با بررسی میدانی بازار اجاره به ریشه‌های جهش قیمت‌ها در این بازار بپردازیم. قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که چرا بازار اجاره دچار جهش شده است؟ در ادامه می‌خواهیم با وضعیت بازار اجاره به این مساله بپردازیم که بازار اجاره چگونه دچار شوک شده و این شوک چه پیامدهایی را می‌تواند به دنبال داشته باشد؟ در پایان هم با بررسی وضعیت اجاره‌نشینی در شهرهای بزرگ، به دورنمای بازار اجاره می‌پردازیم.