دور از دسترس

  سردار خالدی: دسترسی به مواد اولیه برای بنگاه‌های تولیدی در ایران همیشه با چالش همراه بوده اما این مساله در این روزها به فراخور تداوم تحریم‌ها و اعمال ممنوعیت و محدودیت در مسیر تولید، بیش از گذشته چالش‌ساز شده است. چالش اصلی فشار تحریم‌ها بیشترین سهم را در دسترسی بنگاه‌های تولیدی به مواد اولیه تشکیل می‌دهد اما اکنون تشدید رقابت کشورها در تامین مواد اولیه و سیاستگذاری‌های اشتباه داخلی، چالش‌های جدیدی را هم شکل داده است. به‌خصوص اینکه رقابت برای تامین مواد اولیه در کشورها به اوج رسیده و بنگاه‌ها در بازارهای جهانی به شیوه‌های متعدد روی می‌آورند که مواد اولیه مورد نیازشان را تامین کنند.

از جمله مصداق‌های چالش‌برانگیز در زمینه تامین مواد اولیه به نظر می‌رسد این مساله باشد که جریان قاچاق کالا در کشور معکوس شده و برخلاف گذشته که اجناس وارداتی از کانال‌های سازماندهی‌شده و به صورت قاچاق وارد کشور می‌شد، اکنون مواد اولیه و برخی تولیدات داخلی به خارج از کشور و به صورت عمده به بازار عراق قاچاق می‌شود.

پیش از این، تجار عراقی نقش مستقیم در چالش دسترسی به تامین مواد اولیه در صنایع بالادست پتروشیمی، صنایع فلزی و فولاد، معادن و صنایع شیمیایی داشتند اما اخیراً در قلمرو کارخانه‌های پایین‌دست صنایع کوچک و بزرگ نیز حضور فعالی دارند و روش کارشان بدین ترتیب است که به واحدهای دارای سهم و مجوز خرید از بورس کالا مراجعه می‌کنند و با پیشنهاد خرید نقدی کالاهای عرضه‌شده در حجم بالا، جریان فعالیت این کارخانه‌ها را از تولید محصول به سمت خام‌فروشی و خرید و فروش سهمیه مواد اولیه منحرف می‌کنند. به این ترتیب واحدهای تولیدی داخلی که با رکود و تحریم دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و از همیشه ضعیف‌تر هستند، وارد جنگی نابرابر بر سر خرید مواد اولیه می‌شوند.

البته در خصوص چالش تامین مواد اولیه موارد متعددی برشمرده می‌شود اما هرچه باشد، ماجرا فراتر از بحث فشار تحریم‌ها مربوط به محدودیت‌ها و موانع داخلی است که چالش‌ساز شده‌اند. در واقع بنگاه‌های کامودیتی‌محور این روزها با مشکلات زیادی برای دستیابی به مواد اولیه مواجه شده‌اند. همسو با مشکلات مربوط نظیر تحریم، نوسان نرخ ارز، دشواری حمل‌ونقل و... صادرات مواد اولیه از بنگاه‌های پتروشیمی به کشورهای همسایه هم برای بنگاه‌ها مشکلات جدیدی را ایجاد کرده است. تجارت فردا با اهمیت این مساله، در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه و چرا دسترسی به مواد اولیه در زنجیره ارزش صنایع سخت شد؟