در دام التهاب

بورس اوراق بهادار تهران در حالی در روند نزولی پایدار است که دیگر خبری از حمایت‌های پیدا و پنهان از سهام موجود در بازار سرمایه وجود ندارد و به نظر می‌رسد اغلب سرمایه‌گذاران در ترافیک فروش سهم‌های خود گرفتار هستند یا اینکه صرفاً تماشاچی هستند و تا مشخص شدن شرایط حاکم بر معاملات بازار سهام، حضوری در گردونه معاملات بورس تهران ندارند. در این میان به نظر می‌رسد بیش از هر زمان دیگری تکلیف مذاکرات هسته‌ای برای فعالان بازار مشخص است. چرا که احتمال می‌رود حداقل در کوتاه‌مدت خبری از توافق در مذاکرات احیای برجام نباشد. به‌طوری که طی روزهای اخیر اخبار متعددی رسید که گویا ایالات متحده آمریکا از برجام و امضای توافق هسته‌ای پشیمان شده و اعلام کرده است که فعلاً قصدی برای احیای برجام ندارد. از این‌رو با به حاشیه رفتن مذاکرات احیای برجام، شرایط حاکم بر بازار سرمایه در مقایسه با قبل کمی فرق کرده و به نظر می‌رسد تکلیف بازار اندکی با تحولات سیاسی روشن‌تر شده است. به‌طوری که در جریان دادوستدهای بورس تهران در هفته گذشته بازدهی بازار یادشده با کاهش حدود 4 /2درصدی مواجه شد و نماگر اصلی آن تا سطح یک میلیون و 313 هزار واحد عقب‌نشینی کرد. 

این‌ روند در حالی ادامه یافت که معاملات بازار سرمایه در هفته گذشته نیز عملکرد قابل قبولی نداشت. به این ترتیب در جریان دادوستدهای بازار سهام در اولین روز معاملاتی هفته نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با کاهش 16 /1درصدی در سطح یک میلیون و 330 هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن نیز در روز یادشده با کاهش 62 /1درصدی در سطح 386 هزار واحد قرار گرفت. این در حالی است که ارزش معاملات خرد سهام (سهام + حق تقدم) در روز شنبه رقم هزار و 573 میلیارد تومان را به ثبت رساند. ضمن اینکه حدود 428 میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شد و برای سیزدهمین مرتبه بیش از 400 میلیارد تومان خروج پول در سال جاری به ثبت رسید.

 به‌طوری که در جریان روند رکودی بازار سرمایه در روز یادشده گروه «خودرو و ساخت قطعات» بیش از 92 میلیارد تومان و صنعت «فرآورده‌های نفتی» با خروج پول بیش از 51 میلیاردتومانی بیشترین خروج سرمایه حقیقی در میان صنایع را داشتند. در مقابل گروه «محصولات کاغذی» با جذب نقدینگی حدود 80 میلیون‌تومانی در صدر جدول ورود نقدینگی صنایع قرار گرفت. به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز طی دادوستدهای روز گذشته بازار سرمایه «خودرو» با خروج بیش از 31 میلیارد تومان در صدر خروج نقدینگی بورس قرار گرفت. پس از آن «خساپا» با خروج بیش از 20 میلیاردتومانی در رده دوم خروج نقدینگی از نمادهای معامله‌شده بورس تهران قرار گرفت و در مرتبه بعدی جدول نیز «شپنا» با خروج بیش از 17 میلیاردتومانی بیشترین خروج سرمایه در روز شنبه را به نام خود به ثبت رساند. این در حالی است که نمادهای «میدکو» و «غشاذر» به ترتیب با ورود پول بیش از یک میلیارد تومان و حدود 460 میلیون تومان همراه شدند و در صدر جدول جذب سرمایه حقیقی‌ها در روز گذشته قرار گرفتند. در ادامه چنین وضعیتی که بازار سرمایه در کشاکش خبرهای متعدد سیاسی و اقتصادی سرنوشت نامشخصی دارد و آن‌طور که باید به اخبار منتشرشده بعضاً اخبار مثبت هم توجهی نمی‌کند، می‌توان اذعان داشت که بازار سهام تنها در فضای آرام می‌تواند به خبرهای مثبت خود وزن بدهد و اتفاقات مثبت را در قیمت‌ها و تابلو لحاظ کند اما در فضای کنونی که با بازاری سراسر ابهام و تنش روبه‌رو هستیم، چشم‌اندازی از عملکرد بازار در دسترس نیست و سرمایه موجود در بورس تهران همانند روند کلی بازار مردد حرکت خواهد کرد. 

در جریان معاملات روز یکشنبه بازار سهام نماگر اصلی این بازار در مدار نزولی باقی ماند و نهایتاً با کاهش 67 /0درصدی تا سطح یک میلیون و 322 هزار واحد عقب‌نشینی کرد و کمترین مقدار از 14 اسفند سال 1400 را به خود دید. نماگر هم‌وزن بازار نیز در این روز با کاهش 04 /1درصدی در سطح 382 هزار واحد قرار گرفت. این در حالی است که مجموع ارزش معاملات خرد سهام در روز یادشده رقم هزار و 469 میلیارد تومان را به ثبت رساند. ضمن اینکه حدود 277 میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شد. در این میان نکته‌ای که مورد توجه اغلب سرمایه‌گذاران بازار سهام قرار دارد، واکنش بازار به محدوده حمایتی یک میلیون و 320 هزار واحد است. از طرفی در حال حاضر بازار و سرمایه‌گذاران در انتظار انتشار گزارش عملکردهای شش‌ماهه و همچنین گزارش‌های فصلی شرکت‌ها هستند تا بلکه با مخابره شدن وضعیت این گزارش‌ها به بازار، بورس تهران بتواند حداقل در کوتاه‌مدت روند باثباتی به خود بگیرد. 

بازار سرمایه در سومین روز معاملاتی هفته نیز بر مدار نزولی باقی ماند و باز هم شاهد رکوردشکنی در رکود معاملات خرد سهام بودیم. به‌طوری که در روند معاملات بورس دوشنبه شاخص کل بورس تهران با افت 25 /0درصدی تا محدوده یک میلیون و 318 هزار واحد عقب‌نشینی کرد و شاخص هم‌وزن نیز همگام با نماگر اصلی بازار با ثبت زیان 26 /0درصدی در سطح 382 هزار واحد قرار گرفت. علاوه بر این، در جریان دادوستدهای بازار سرمایه در روز دوشنبه مجموع ارزش معاملات خرد سهام (سهام + حق تقدم) با کاهش 6 /23 درصدی در مقایسه با روز گذشته رقم هزار و 122 میلیارد تومان را به ثبت رساند و در کمترین سطح از 6 بهمن سال 1400 قرار گرفت. ضمن اینکه حدود 197 میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شد. نهایتاً در آخرین روز معاملاتی هفته نماگر اصلی بازار سهام با کاهش 37 /0درصدی تا سطح یک میلیون و 313 هزار واحد عقب‌نشینی کرد و نماگر هم‌وزن نیز با ثبت زیان 2 /0درصدی در محدوده 382 هزار واحد قرار گرفت.

این شرایط در حالی ادامه دارد که بر اساس روند معاملاتی بورس تهران طی روزهای گذشته تعدادی از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند بازار سرمایه تحت تاثیر پایین بودن میزان ارزش معاملات خرد سهام، روند ادامه‌دار خروج سرمایه از گردونه معاملات بورس و تصمیمات بی‌پایه و اساس مسوولان در روند رکودی پایدار مانده است. 

این در حالی است که معمولاً بازار سهام با فاصله زمانی معقول هم‌جهت با سایر بازارهای موازی حرکت می‌کند و این انتظار که بازار سرمایه خود را با بازارهای موازی تطبیق دهد کاملاً منطقی و توجیه‌پذیر است اما نکته قابل توجه در این بخش این است که سایر بازارهای مالی نیز در حال حاضر با کمبود تقاضا و روندی رکودی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

در این میان تعدادی از کارشناسان بر این باور هستند که به واسطه از دست رفتن نقاط حمایتی متعدد شاخص کل و حمایت‌های پیدا و پنهان از بازار سرمایه، رکود و کم‌رمقی در روند معاملات بازار یادشده در مقایسه با روزهای گذشته بیش از پیش خودنمایی می‌کند و تا زمانی که اصلاحی در سازوکار بازار صورت نگیرد و شرایط اقتصادی نیز بهبود نیابد، روند کنونی ادامه‌دار خواهد بود. این شرایط حاکی از مشکلات دیرینه بازار سهام است که نه‌تنها حل‌نشده باقی مانده، بلکه بر تعداد آنها افزوده شده است. چرا که بازار سهام همچنان از نبود جریان نقدینگی کافی در بازار رنج می‌برد و تردیدها و ابهامات موجود در بازار یادشده مانع از آن می‌شود که سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتر در چرخه معاملات بورس تهران حضور داشته باشند. زیرا با کاهش اعتماد عمومی اهالی بازار سرمایه، فعالان بازار دیگر چندان رمقی برای تحرک در بازار سهام ندارند و پایداری روند فرسایشی و ادامه‌دار خروج نقدینگی از بازار مانع از آن می‌شود که سرمایه جدیدی در بازار جذب شود.

اما در مجموع در خصوص سازوکار کنونی بازار سرمایه می‌توان گفت با توجه به روند کنونی بورس تهران، شرایط فعلی بهترین زمان برای بهبود زیرساخت‌ها ارزیابی می‌شود تا در موقعیت بعدی یعنی زمانی که بازار سهام با صعود همراه شد دچار مشکل نشویم. از طرفی بر اساس تحلیل کارشناسان به نظر می‌رسد در حال حاضر باید در حوزه قوانین و مقررات قانون‌زدایی و مجوززدایی صورت بگیرد. باید اجازه داد افراد توانمند و شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری فعالیت کنند تا بلکه افراد بیشتری جذب بازار سهام شوند.

دلار در ریل صعودی

بازار ارز هفته گذشته را با روند صعودی نسبتاً ملایمی به پایان برد. به‌طوری که قیمت اسکناس آمریکایی توانست در بازار آزاد تا سطح 33 هزار و 110 تومان افزایش یابد. بر این اساس دلار توانست هفته اخیر را با عملکردی مثبت پشت سر بگذارد. برخی از کارشناسان این حوزه بر این باور هستند که با مشخص شدن سرانجام مذاکرات هسته‌ای حداقل در کوتاه‌مدت تکلیف بازارهای مالی اعم از بازار ارز مشخص خواهد شد. چرا که به نظر می‌رسد افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر خود گویای بسیاری از اتفاقات و رویدادهایی است که در حوزه مسائل سیاسی اقتصادی شاهد آن بودیم. 

بنابراین می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین عواملی که طی هفته‌های اخیر مسیر صعودی را در قیمت دلار تداوم بخشید، کاهش احتمال توافقات هسته‌ای بود. چرا که پس از اخبار ضدونقیض پیرامون مذاکرات برجام، خوش‌بینی فعالان اقتصادی به احیای این توافق و بهبود سریع شرایط اقتصادی کاهش یافت. بنابراین با به سرانجام نرسیدن توافق هسته‌ای ایران و آمریکا ارز یادشده در بازار آزاد پس از گذشت 90 روز معاملاتی به کانال 33 هزار تومان بازگشت و با افزایش معاملات و تحرکات صعودی جایگاه خود را در این کانال تثبیت کرد. ضمن اینکه گفته می‌شود با توجه به انتظارات تورمی حال حاضر عقب‌نشینی برای قیمت دلار تا حدود زیادی دور از انتظار است.

یکه‌تازی سکه امامی

 سکه طرح جدید در پی کاهش قیمت جهانی طلا در میانه کانال 14 میلیون تومان در نوسان بود و با سرعت اندکی حرکت می‌کرد. اما در روزهای اخیر رشد قیمت سکه همسو با مسیر افزایشی دلار در بازار آزاد بوده و از کاهش قیمت جهانی طلا اثرپذیری کمتری داشته است. این مسیر صعودی باعث شد تا بعد از گذشت 60 روز معاملاتی سکه طرح جدید کانال 14 میلیون تومان را از دست بدهد و به ابرکانال 15 میلیون تومان وارد شود. بر این اساس هر قطعه مسکوک یادشده در محدوده قیمتی 15 میلیون و316‌هزار تومان مورد دادوستد قرار گرفت. 

طلای جهانی در جدال با تورم

معاملات هفته گذشته طلای جهانی با افت‌وخیزهای چشمگیری همراه بود. به‌طوری که در آخرین روز معاملاتی بازارهای جهانی، هر اونس طلا در محدوده قیمتی 1660 دلار در نوسان بود. این‌روند نزولی هفته‌هاست که ادامه دارد. چرا که فدرال‌رزرو و به‌تبع آن بیشتر بانک‌های جهانی برای کاهش سطح تورم سیاست‌های انقباضی اتخاذ کرده‌اند. این کاهش به گونه‌ای بود که بیش از 12 روز معاملاتی است که طلای جهانی سطح حمایتی مهم خود را از دست داده و به سمت سطوح 1600 دلار در حرکت است. ضمن اینکه فدرال‌رزرو اخیراً هشدار داده که از افزایش نرخ بهره که از ماه مارس برای مبارزه با تورم آغاز کرده بود، دست نخواهد کشید. چرا که سیاست پولی باید برای مدتی محدودکننده باشد تا اطمینان حاصل شود که تورم در حال بازگشت به سطوح قبلی و هدف دودرصدی است.

نفت

به نظر می‌رسد این کاهش قیمت نفت در روز جمعه پس از افزایش تورم ایالات متحده در ماه آگوست اتفاق افتاد. چرا که یکی از عوامل اثرگذار بر قیمت نفت همواره تصمیمات اوپک پلاس در میزان تولید است. 

از طرفی 13 عضو کشورهای صادرکننده نفت به رهبری عربستان و 10 متحد آن تحت هدایت و اقدامات سیاسی روسیه قرار دارند که باعث تحرکات قوی در قیمت‌ها می‌شود. علاوه بر این سرمایه‌گذاران در انتظار نشست این گروه و نتایج آن هستند که در 5 اکتبر برای نهایی کردن سهمیه‌های تولید برای نوامبر برگزار می‌شود. چرا که گزارش‌های متعدد روزهای اخیر حاکی از آن است که سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش (اوپک پلاس) به منظور ممانعت از تضعیف قیمت‌های نفت، کاهش تولید بیش از یک میلیون بشکه در روز را در جلسه چهارشنبه در نظر دارند. 

این کاهش در بحبوحه سیگنال‌های متعدد اعضای اوپک مبنی بر بی‌اساس بودن کاهش‌های اخیر قیمت‌های نفت و اینکه کاهش تولید برای تثبیت قیمت‌ها در دستور کار است، صورت می‌گیرد. در نگاهی دقیق‌تر قیمت نفت در ماه سپتامبر 2 /11 درصد سقوط کرد که بدترین ماه طی یک سال گذشته بود، زیرا سیگنال‌های تندروانه از سوی فدرال‌رزرو و سایر بانک‌های مرکزی نگرانی‌هایی را در مورد کاهش شدید رشد اقتصادی در مواجهه با افزایش نرخ‌های بهره افزایش داد. بازارها نیز با عرضه همراه بودند، زیرا ایالات متحده به شدت از ذخایر استراتژیک نفت خود استفاده می‌کرد و ذخایر را به پایین‌ترین سطح خود در نزدیک به 40 سال اخیر رساند. 

از این‌رو قیمت نفت نسبت به بالاترین حد خود در اوایل سال جاری به شدت کاهش یافته است زیرا مجموعه‌ای از قرنطینه‌های ناشی از کووید در چین، واردکننده اصلی، نگرانی‌ها در مورد تقاضای پایدار را برانگیخته است. تقویت دلار که نزدیک به بالاترین حد در 20 سال گذشته معامله می‌شود نیز دیگر عاملی است که با گران شدن واردات بر قیمت نفت خام نیز تاثیر گذاشته است.