زیر ذره‌بین قیمت‌ها

بازارهای مالی داخلی تحت تاثیر ابهامات و سردرگمی‌های موجود در ریلی نوسانی حرکت می‌کنند. در چنین شرایطی که مذاکرات احیای برجام بیش از آنچه انتظار می‌رفت طولانی شده و از طرفی با توجه به خبر وجود تخلفات گسترده که در راستای انتشار تحقیق و تفحص از شرکت فولاد مبارکه روی داده است، نمی‌توان منتظر افزایش اعتماد نسبت به بازارها به ویژه بازار سهام بود چراکه نوع تخلفات یادشده حکایت از نیاز به افزایش بیشتر نظارت سازمان‌های مربوطه دارد. اما به‌طور کلی بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود افزایش واکنش‌های مثبت به احیای برجام در شرایط فعلی کشور، برخی از سرمایه‌گذاران و کارشناسان اقتصادی احتیاط در معاملات را امری ضروری می‌دانند. این تاکید از آن جهت است که فرآیند توافقات مدت زیادی به طول انجامیده و گاه موانعی این توافق را در آخرین لحظات حیاتی سخت کرده است. ضمن اینکه در ادامه بی‌اعتمادی رخ‌داده نسبت به بازار سهام که ناشی از مشکلات و نارسایی‌های متعدد در طول سال‌های اخیر است، هم‌اکنون اخبار منتشره ناشی از آنچه این ‌روزها به تخلف ۹۲ هزار میلیاردتومانی معروف شده است، حکایت از آن دارد که اعتماد به آینده شرکت‌ها و عملکرد مالی آنها هم‌اکنون رو به کاهش گذاشته و احتمال بروز فساد و تخلفات در سازوکار بسیاری از شرکت‌ها بر ترس فعالان بازار افزوده است.

مسیر ناهموار

حکایت بورس اوراق بهادار تهران همچون مسیری ناهموار است که مسائل و مشکلات آن ادامه مسیر را برای سرمایه‌گذاران این بازار دشوار کرده است. به‌طوری که ابهامات و سردرگمی‌های موجود تصمیم‌گیری را برای افراد دشوار کرده و آنها را در بلاتکلیفی قرار داده است. از این‌رو ابهامات مذاکرات هسته‌ای از یک طرف و از طرفی نوسانات نرخ ارز و سیاست‌های احتمالی اتخاذشده، بازار سهام را همچون توپی سرگردان به این طرف و آن طرف می‌کشند. برآیند دادوستدهای بورسی در هفته گذشته با کاهش 62 /0درصدی مواجه شد. به‌طوری که نماگر اصلی آن به سطح یک میلیون و 442 هزار واحد عقب‌نشینی کرد. اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به روند معاملات بازار سرمایه در هفته گذشته داشته باشیم، مشخص می‌شود که بورس تهران در نخستین روز از هفته معاملاتی گذشته عملکردی منفی از خود به ثبت رساند. به‌طوری که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در این روز حدود 87 /0 درصد عقب‌نشینی داشت و نماگر هم‌وزن نیز همگام با نماگر اصلی بازار افتی 42 /0درصدی را تجربه کرد. در این روز ارزش معاملات خرد سهام به حدود دو هزار و 47 میلیارد تومان رسید و برآیند خرید و فروش سهامداران نیز به نفع حقوقی‌ها تمام شد. به‌طوری که 239 میلیارد تومان توسط حقیقی‌ها از بازار خارج شد. اما فارغ از آمار و ارقام یادشده به نظر می‌رسد حجم زیادی از نقدینگی موجود در بازار سرگردان است و از طرفی پول جدیدی وارد بازار نمی‌شود. دلایل زیادی در شکل گرفتن وضعیت موجود دخیل است اما مشخصاً این روزها بازار سهام در بیم نوسانات نرخ ارز به سر می‌برد و از طرفی در انتظار مشخص شدن نتیجه مذاکرات برجام و سیاست‌های پولی و ارزی اتخاذشده توسط دولت است. در چنین شرایطی اغلب سهامداران به تماشاچی‌هایی بدل شده‌اند که انگیزه کافی برای خرید سهام و وارد کردن سرمایه خود به بازار ندارند و منتظر مشخص شدن مسائل موجود در بازار و تحقق شفافیت در فضای معاملاتی بازار سهام هستند. اما آنچه توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد و بالطبع معاملات بازار سهام در روز شنبه را تحت تاثیر قرار داد، انتشار گزارش تخلفات شرکت فولاد مبارکه بود. مشکل اصلی از زمان تحقیق و تفحص مجلس از فولاد مبارکه اصفهان که دست بر قضا نماد آن نقشی تعیین‌کننده در بازار سهام دارد، آغاز شد. از این‌رو چنین خبری تیشه بر ریشه اعتماد عمومی سهامداران به بازار سرمایه می‌زند و راه را برای افزایش ابهام و بی‌اعتمادی نسبت به عملکرد صنایع و همچنین دستگاه‌های نظارتی نیز هموار می‌کند.

موارد مطرح‌شده در این گزارش نشان می‌دهد که در حدود 90 مورد تخلف و موارد دیگر در این گزارش ذکر شده که یکی از آنها کسب انتفاع شخصی از خرید و فروش سهام به اصطلاح پروژه کردن آن است. در سایر موارد مطرح‌شده در این گزارش نیز اغلب به انتصابات و ارتباطات فامیلی در پست‌های گوناگون اشاره دارد. این گزارش از آن جهت با شائبه و حواشی متعدد روبه‌رو است که احتمالاً تخلفات به فولاد مبارکه ختم نمی‌شود و این رشته سر دراز دارد. در چنین شرایطی با توجه به فراوانی شرکت‌های دولتی و نیمه‌دولتی در کشور این نگرانی برای فعالان بازار سرمایه نیز مطرح می‌شود که آیا ممکن است در آینده نظیر چنین تخلفاتی در شرکت‌های دیگر مطرح شود؟ از طرفی گزارش تخلفات فولاد مبارکه از آن جهت این روزها بحث داغ محافل اقتصادی و به‌ویژه بورسی بوده که به نظر می‌رسد ایرادات بسیاری بر نقل‌قول‌های شکل‌گرفته پیرامون تخلفات فولاد وجود دارد که بر وخامت شرایط می‌افزاید و نگرانی‌ها را شدیدتر می‌کند، به‌گونه‌ای که به نظر می‌رسد چنین تخلفاتی حاکی از شرایط اسفناک لایه‌های زیرین اقتصاد و ساختار شرکت‌ها باشد. بر این اساس بسیاری بر این باور هستند که چنین ایرادی تنها به فولاد مبارکه وارد نیست و اغلب شرکت‌های دولتی و بانک‌ها وضعیتی به مراتب بدتر دارند و شرکت فولاد صرفاً از آن جهت که نقش تعیین‌کننده‌ای در تولید ناخالص داخلی کشور دارد، توجه بسیاری از فعالان بازار را به خود جلب کرده و حواشی زیادی به‌دنبال داشته است؛ به‌عبارتی حکایت گزارش تخلفات فولاد را می‌توان این‌گونه تعبیر کرد که «هر که بامش بیش، برفش بیشتر». از این‌رو برآیند ابهامات ایجادشده از عوامل موثری است که احتمالاً موجبات خروج بیشتر سرمایه سهامداران خرد از بازار سهام را فراهم کند. اما جدا از اختلالات و مشکلاتی که در پی چنین گزارش‌هایی در روند بازارهای مالی و بالطبع بازار سرمایه ایجاد می‌شود، آنچه همواره حائز اهمیت است، حقوق سرمایه‌گذارانی است که هیچ نقشی در به وجود آمدن شرایط فعلی ندارند و در چنین موقعیت‌هایی عدم‌النفع و زیان بالقوه برای سرمایه‌گذاران یادشده بسیار خواهد بود. بر این اساس روند معاملات بورس تهران در حالی ادامه یافت که علاوه بر اینکه سوال همیشگی سهامداران در خصوص نتایج مذاکرات احیای برجام بی‌جواب مانده، حال تحت تاثیر گزارش تخلفات «فولاد» و البته نوسانات نرخ ارز بر معضلات سرمایه‌گذاران این بازار افزوده شده است. از این‌رو شاخص کل در روز یکشنبه در ادامه روند نزولی با کاهش 62 /0درصدی در سطح یک میلیون و 429 هزار واحد قرار گرفت. شاخص هم‌وزن نیز در دومین روز معاملاتی هفته نزدیک به 22 /0 درصد افت کرد. ارزش معاملات خرد بورس در این روز به هزار و 827 میلیارد تومان رسید و در کمترین سطح از 25 اسفند 1400 قرار گرفت. معاملات بورس تهران در روز دوشنبه نیز در حالی در مدار نزولی پایدار ماند که به نظر می‌رسد تبعات تحقیق و تفحص از شرکت فولاد مبارکه همچنان گریبان‌گیر بازار باشد، به‌طوری که دماسنج اصلی بورس در روز یادشده با کاهش ۳۸ /۰‌درصدی به محدوده یک‌میلیون و ۴۲۴ هزار واحد عقب‌نشینی کرد، اما نماگر هم‌وزن عملکردی به مراتب بهتر داشت و با پایداری بر مدار صعودی با افزایش ۲ /۰درصدی در محدوده ۳۹۷ هزار واحد قرار گرفت. ارزش معاملات خرد سهام در روز یادشده به رقم دو هزار و 201 میلیارد تومان دست یافت، این در حالی است که در ادامه روند خروج سرمایه از بازار سهام حدود 255 میلیارد تومان توسط سهامداران خرد از بازار خارج شد. اما در روز پایانی هفته معاملاتی گذشته روند معاملات بورس تغییر مسیر داد. به‌ طوری که شاخص بورس در روز سه‌شنبه پس از چند روز کاهش، با رشد 49 /0درصدی در محدوده یک میلیون و 431 هزار واحد قرار گرفت. از طرفی نماگر هم‌وزن بازار در مقایسه با شاخص کل عملکردی به مراتب بهتر داشت و رشدی 27 /1درصدی را به ثبت رساند. از این‌رو اعداد و ارقام یادشده نشان می‌دهد که رشد قیمت‌ها در بازار سهام از نمادهای کوچک آغاز شده است. ارزش معاملات خرد بورس تهران (سهام و حق‌تقدم) نیز در روز یادشده رقم دو هزار و 15 میلیارد تومان را به ثبت رساند و با بازگشت بازار به روند صعودی، سهامداران حقیقی نیز مسیری متفاوت در پیش گرفتند و حدود 68 میلیارد تومان به بازار وارد کردند.

عملکرد رضایت‌بخش بورس تهران در آغازین روز از آخرین ماه فصل تابستان در حالی اتفاق افتاد که عملکرد بازار سرمایه در مردادماه چندان مطلوب نبود و بسیاری از سرمایه‌گذاران را نسبت به این بازار دلسرد کرد. بازتاب این دلسردی را می‌توان در تحرکات شاخص کل دید. چرا که براساس آمار به‌دست‌آمده بازدهی شاخص کل بورس تهران در مردادماه با کاهش 22 /3درصدی مواجه شد. این ‌روند در حالی ادامه یافت که در روز چهارشنبه نماگر اصلی بورس تهران با پایداری در مدار صعودی و ثبت رشد 76 /0درصدی به محدوده یک میلیون و 442 هزار واحد پیشروی کرد و نماگر هم‌وزن نیز با افزایش 47 /1درصدی در سطح 408 هزار واحد قرار گرفت و بازدهی هفتگی آن با افزایش 3 /2درصدی همراه شد. این‌طور که به نظر می‌رسد نمادهای کوچک با بی‌خبر ماندن از حاصل مذاکرات وین و مشخص نبودن تصمیم ایران و سایر طرفین راه خود را از این فضای فکری جدا کرده‌اند. احتمالاً دلیل کوچک بودن این نمادها و افزایش توان سفته‌بازی در آنها در کنار افزایش قیمت ناشی از تورم دلیل اصلی رشد قیمت آنها باشد.

تلاطم در بازار ارز

معاملات دلار آزاد در مردادماه متاثر از اخبار برجامی، در سیر نزولی قرار گرفت به‌طوری که اسکناس یادشده در بازه زمانی یک‌ماهه مرداد از مبلغ 32 هزار تومان تا کانال 28 هزار تومان کاهش قیمتی را تجربه کرد و بازدهی ماهانه آن با کاهش 47 /6درصدی مواجه شد. اما در آخرین روز معاملاتی مردادماه دلار با افزایش مبلغی بیش از یک‌هزار تومان، بیشترین رشد روزانه از آبان سال 99 را به ثبت رساند و بخش زیادی از کاهش قیمتی ماه گذشته خود را جبران کرد و در روز دوشنبه به رقم 29 هزار و 650 تومان رسید. اما دلار در بازار آزاد روز سه‌شنبه با کاهشی معادل 35 /1درصد در محدوده قیمتی 29هزار و 250 تومان معاملات خود را به پایان رساند. اما به نظر می‌رسد روند کاهش قیمت اسکناس مذکور به نسبت گذشته کندتر شده است اما هنوز برخی فعالان این حوزه بر این باورند که در پی اعلام اخبار در رابطه با به نتیجه رسیدن مذاکرات طرفین، نرخ دلار احتمالاً در روند کاهشی قرار بگیرد. در ادامه این‌ روند معاملاتی و در انتظار دریافت پاسخ از طرف دیگر مذاکره‌کننده، در روز معاملاتی چهارشنبه دلار آزاد اندکی کاهش داشت و در قیمت 28 هزار و 900 تومان دادوستد شد. از این‌رو برآیند هفتگی اسکناس یادشده تا لحظه نگارش گزارش با کاهش 7 /2درصدی مواجه شد.

معاملات سکه امامی

بازدهی هفتگی سکه طلا تا لحظه نگارش این گزارش نشان می‌دهد که مسکوک یادشده با عقب‌نشینی از کانال قیمتی 14 میلیون تومان و تثبیت جایگاه خود در قیمت 13 میلیون و 470 هزار تومان، عملکرد هفتگی منفی 46 /1درصدی را به ثبت رساند. سکه امامی تحت‌تاثیر افزایش اونس جهانی طلا و همچنین رشد نرخ ارز، از کف کانال 13 هزار تومان فاصله گرفت و با فاصله گرفتن از محدوده مذکور تا حدود 13 میلیون و 900 هزار تومان جهش پیدا کرد. اما نهایتاً نرخ مسکوک یادشده در روزهای پایانی هفته تعدیل شد و با کاهش بیش از 5 /1درصدی بهای سکه در روز چهارشنبه، حباب مسکوک یادشده مجدداً در سطوح بالای 6 /1 میلیون تومان قرار گرفت.

رکود اقتصادی بلای جان طلا

در ادامه سیاست‌های سخت‌گیرانه فدرال‌رزرو در جهت کنترل تورم جهانی، نرخ بهره و شاخص دلار همچنان در روندی صعودی قرار دارند. این در حالی است که با افزایش متغیرهای یادشده بسیاری از کارشناسان معتقدند در مقایسه با قبل، دیگر سرمایه‌گذاران اقبالی به سرمایه‌گذاری در بازار طلا ندارند. بر این اساس به نظر می‌رسد آن‌طور که باید جذابیت سرمایه‌گذاری در این بازار وجود ندارد و احتمالاً با افزایش مجدد نرخ بهره طلا در کف کانال 1700 تا 1750دلار نوسان داشته باشد. از این‌رو ترس از رکود اقتصادی موجب شده تا سرمایه‌گذاران دست‌به‌عصا حرکت کنند و با احتیاط بیشتری معاملات خود را انجام دهند.

نوسان نفت

معاملات نفت نیز مسیر پرپیچ‌وخمی را تجربه می‌کند و تحت تاثیر تهدیدات احتمالی عرضه نفت، قیمت طلای سیاه در مدار نوسانی حرکت می‌کند. به‌طوری که قیمت شاخص جهانی نفت خام برنت پس از افزایش 48 /1درصدی در روز سه‌شنبه، با افزایش 06 /1درصدی در روز چهارشنبه به بالای 100 دلار در هر بشکه رسید.

صعود قیمت مسکن

طی هفته گذشته شاهد انتشار گزارش آمار نرخ تورم و شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی مردادماه توسط مرکز آمار ایران بودیم. بر اساس گزارش منتشرشده تورم ماهانه شاخص‌های «اجاره مسکن غیرشخصی» و «ارزش اجاری مسکن شخصی» عمدتاً متاثر از عوامل فصلی و افزایش تقاضا برای اجاره مسکن در فصل دوم سال، با 5 /1 واحد درصد افزایش به 5 /4 درصد در تیرماه سال جاری رسیدند. همچنین قیمت مسکن در مردادماه 1401 نسبت به تیرماه سال جاری و ماه مشابه سال گذشته به ترتیب 8 /2 و 6 /32 درصد افزایش یافته است. ضمن اینکه قیمت مسکن در مردادماه امسال نسبت به تیر ۱۴۰۱ و ماه مشابه سال گذشته به ترتیب 8 /2 و 6 /32 درصد افزایش یافته است. متوسط قیمت مسکن طی تیر امسال حدود شش درصد نسبت به خرداد ۱۴۰۱ افزایش یافته بود.