در سایه تحریم
تحریم چگونه سیاستگذاری را آلوده می‌کند؟
آیسان تنها: در هفته‌های گذشته موضوع واگذاری امتیاز واردات 13 میلیون تن کالای اساسی به یک شرکت تازه‌کار جنجال‌آفرین شد. همان‌طور که احمد توکلی در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی این اقدام را یک رانت بی‌سابقه توصیف کرده بود. این نامه که از سوی وزارت جهاد کشاورزی بدون پاسخ مانده، احتمال صحت گفته‌های توکلی را تقویت می‌کند. نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در نامه خود ماجرا را این‌گونه شرح داده است: «ماجرا از این قرار است که واردات ۱۳ میلیون تن کالای اساسی شامل: گندم، ذرت دامی، کنجاله سویا، جو، برنج، روغن و گوشت قرمز و سفید به یکباره طی قراردادی با طبقه‌بندی کاملاً محرمانه و بدون رعایت تشریفات قانونی به شرکتی بدون پیشینه در واردات کالای اساسی واگذار شده است.» به گفته احمد توکلی این حد از اهمال و تفریط در حفظ سرمایه اجتماعی دولتی، گناهی بزرگ و نابخشودنی است.
آنچه احمد توکلی به آن اشاره کرده، یکی از مشکلات بزرگ کشور است که اقتصاد ایران در سال‌های گذشته ضربه‌های مهلکی از آن خورده است. این‌که به بهانه دور زدن تحریم‌ها، منابع کشور در اختیار افراد یا شرکت‌های مجهول‌الهویه قرار گرفته و درست از همین مسیرهاست که افرادی نظیر بابک زنجانی متولد می‌شوند. تحریم، هزینه مبادله را بالا می‌برد. مثلاً وقتی نقل‌وانتقال پول به بانک‌های کشور ممنوع می‌شود راه انتقال پول از مسیرهای غیررسمی صرافی‌ها و موسسات مالی و بانک‌های کوچک و بی‌نام‌ونشان و حتی چمدان می‌گذرد. این در حالی است که نقل‌وانتقالات هم برای مصون ماندن طرفین مبادله پنهان می‌ماند تا پول در میانه راه بلوکه نشود. گاهی آنقدر هزینه مبادله بالا می‌رود که از صرفه اقتصادی می‌افتد.
اخیراً طهماسب مظاهری در کتاب خاطرات خود به چند مورد از فسادهای تکان‌دهنده در دوران احمدی‌نژاد و در شرایط تحریمی کشور اشاره کرده است. ظاهراً در اوج تحریم‌ها محمود احمدی‌نژاد این ایده را مطرح می‌کند که بخشی از ذخایر ارزی در اختیار افراد و شرکت‌های امین قرار گیرد تا آنها بتوانند در قالب معاملات شخصی، نیازهای کشور را تامین کنند و بدین وسیله تحریم‌ها را دور بزنیم. مظاهری در این کتاب به صراحت از چند مورد پولشویی و فساد بزرگ یاد می‌کند که در دولت محمود احمدی‌نژاد رخ داده است. اقتصاددانان معتقدند عدم شفافیت نتیجه ناگزیر و اجتناب‌ناپذیر تحریم است و آنچه در این بستر تاریک و غیرشفاف جوانه می‌زند، چیزی جز فساد نیست.
