ترکیب اقلیمی

در این فصل «اقتصاد اجتماعی»، به پیامدهای خشکسالی در جهان و البته تاریخچه این ابربحران در ایران پرداخته و در دو گزارش و یک مصاحبه که بر محور خشکسالی، تغییر اقلیم و پیامدهای اجتماعی-اقتصادی آن در ایران و جهان متمرکزند، این موضوع را بازنمایی کرده‌ایم. این فصل با اتکا به دیدگاه‌های احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور و دکتر فاطمه درگاهیان، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع تصویری چندبعدی از بحران خشکسالی در ایران امروز ترسیم می‌کند. همچنین با بررسی وضعیت اقتصادی و اجتماعی خشکسالی در جهان به پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ داده‌ایم. در بخش گزارش، روایت از جایگاه اقلیمی ایران آغاز می‌شود؛ سرزمینی واقع در کمربند خشک جهان که به‌طور طبیعی بارشی یک‌سوم میانگین جهانی دریافت می‌کند و اکنون با شدیدترین دوره خشکسالی ثبت‌شده در نیم‌قرن اخیر روبه‌رو است. در این متن، روندهای بلندمدت بارش، نقش تغییرات اقلیمی و پیامدهایی همچون فرونشست زمین، کاهش پوشش گیاهی، افت منابع آب زیرزمینی، تنش کشاورزی، مهاجرت‌های اقلیمی و خشکیدن تالاب‌ها تحلیل می‌شود. گزارش همچنین نشان می‌دهد چگونه مصرف‌گرایی آبی، توسعه نامتوازن و بارگذاری جمعیت در مناطق کم‌ظرفیت، فشار مضاعفی بر منابع آب ایجاد کرده است. احد وظیفه از منظر هواشناسی، به تغییر الگوهای بارش و افزایش دما اشاره می‌کند و درگاهیان از چشم‌انداز اکولوژیک و بیابان‌زایی، نقش سوءمدیریت، الگوی کشت پرآب‌بر و کاهش حق‌آبه‌های محیط‌زیستی را تشریح می‌کند. هر دو پژوهشگر بر این نکته تاکید دارند که خشکسالی امروز ایران فقط یک پدیده طبیعی نیست، بلکه ترکیبی پیچیده از فشارهای اقلیمی و خطاهای سیاست‌گذاری است.