آب را گل نکنیم

  جواد حیدریان: قطع آب «شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری» که خود مخزن آب بسیاری از شهرها و استان‌های کم‌آب پیرامون است، نشانه ترسناکی از بروز تنش وخیم آبی در ایران است. شهرکرد در واقع از جمله شهرهای ایمن کشور از نظر غنای منابع آب و چشمه‌های سیرابی از جمله کوهرنگ بود. حالا که این بام بلند ایران با تنش وسیع آب مواجه شده و نزدیک به 20 روز (تا لحظه تنظیم این یادداشت) مردم شهر با شیوه‌های اورژانسی و گاه بدوی به آب آشامیدنی دسترسی دارند این پرسش مطرح می‌شود که ایران با بروز چنین تنش خطرناک و حیاتی چگونه باید روبه‌رو شود؟ به نظر می‌رسد مساله عمیقاً مدیریتی و مربوط به روش‌های نظام حکمرانی آب باشد. چشمه کوهرنگ تامین‌کننده بیش از ۵۰ درصد آب شرب شهرکرد است که پس از بارندگی‌های اخیر و سیلاب‌ها، گل‌آلود شد. کدورت آب تا چهارهزار mtu  بالا رفت؛ به‌طوری ‌که هیچ تصفیه‌خانه‌ای قادر به تصفیه آن نبود و به ناچار از مدار خارج شد.

البته باید کمی به عقب‌تر و بعد نگاهی به جلوتر انداخت. فرسایش شدید خاک ایران به دلیل از دست رفتن پوشش گیاهی و کاهش رطوبت در زمین، چشمه‌ کوهرنگ را بعد از سیلاب اخیر به چنان وضعی رساند که سیستم کهنه تصفیه آب نتوانست آن را به وضعیت قابل شرب تبدیل کند و آب شهر قطع شد. میزان خسارت چنان بالاست که سه هفته بعد از حادثه هنوز نتوانسته‌اند آب را به لوله‌های شهری برگردانند.

با اینکه هنوز مقامات نتوانسته‌اند آب شهرکرد را به حالت عادی برگردانند، آب شهر همدان به دلیل دیگری قطع شد. در کنار همدان آب ارومیه نیز دچار اختلال بوده است. مقامات محلی علت جیره‌بندی آب در شهر همدان را «مصرف بالا» از سوی شهروندان و «گرمای هوا» دانسته و گفته‌اند که «ذخیره آبی» سد اکباتان «از دست رفته است». تاخیر در انتقال آب از سد «تالوار» و «اتمام ذخایر آب سدها و کاهش سطح سفره‌های آب زیرزمینی» از دیگر عوامل اعلام‌شده بود. در طرح آبرسانی همدان ۱۷ سال تاخیر صورت گرفته و این طرح طی این مدت تنها ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

ارومیه نیز با مشکل آب مواجه شد. شرکت آب و فاضلاب ارومیه نیز اعلام کرد: «گرمای شدید هوا»، «افزایش مصرف» و «تعمیرات» علت بروز مشکلات کاهش فشار آب در این شهر بوده است. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان غربی گفته است: در روزهای تنش ایجادشده حداکثر ظرفیت تولید آب در ارومیه اتفاق افتاده و به سه هزار و ۶۰۰ لیتر در ثانیه رسیده که این رقم در مرکز استان، بی‌سابقه بوده است.